دانلود فایل
بزرگترین مرجع دانلود فایلدانلود فایل
بزرگترین مرجع دانلود فایلدانلود اصول و مبانی آبگیری از رودخانه ها به صورت فایل pdf
 دانلود اصول و مبانی آبگیری از رودخانه ها به صورت فایل pdfدر این پروژه اصول و مبانی آبگیری از رودخانه به صورت فایل pdf به صورت کامل وجامع طبق موارد زیر مطرح شده است: 1- کلیات 2- اهداف آبگیری از رودخانه 3- هیدرولیک آبگیر به همراه شکل شماتیک 4- اجزای یک سامانه آبگیری به همراه شکل شماتیک 5- تعریف پارامترهای هیدرولیکی 6- مبانی هیدرولوژیکی 7- مبانی هیدرولیکی رودخانه به همراه جدول 8- روابط حاکم پیوستگی- اندازه حرکت - انرژی 9- روابط مقاومت در مجاری پایدار 10- محاسبات مربوط به نیمرخ سطح آب 11- سرعت جریان ورودی به آبگیر 12- ریخت شناسی رودخانه به همراه جدول وشکل 13- مبانی رسوب وفرسایش در رودخانه 14- بررسی پایداری بستر 15- کنترل رسوب در آبگیرها 16- روش های آبگیری از رودخانه ومبانی طراحی آنها 17- رسوب زدایی در آبگیری از رودخانه ها 18- حفاظت آبگیرها 19- ملاحظات جانبی آبگیری از رودخانه 20- زاویه انحراف آبگیر وموارد بسیار دیگر..............
|
دانلود پاورپوینت راههای شناخت پیامبران
 دانلود پاورپوینت راههای شناخت پیامبراندر این بخش پاورپوینت راههای شناخت پیامبران در 25 اسلاید برای دانلود قرار داده شده است. در ذیل فهرستمطالب و همچنین پیشنمایشی از آن آورده شده است.
فهرست مطالب:
|
آسیب شناسی عوامل مؤثر بر ترک خدمت نخبگان از دیدگاه مدیران
 آسیب شناسی عوامل مؤثر بر ترک خدمت نخبگان از دیدگاه مدیرانچکیده: باتوجه به اینکه، منابع انسانی هر سازمان، ارزشمندترین سرمایه ی هر سازمانی به شمار می آید و نیز اعتقاد بر این که منابع انسانی هر سازمانی به طور بالقوه تنها مزیت رقابتی پایدار برای سازمان است،توجه به ترک خدمت کارکنان مسأله مهم سازمان های امروزی است. موضوع ترک خدمت کارکنان یکی از واقعیت های زندگی معاصر است و به ترک خدمت بالا به عنوان یک معضل سازمانی که باید مدیریت شود، نگریسته می شود.ترک خدمت نخبگان (فارغ التحصیلان ممتاز دانشگاهی) که سرمایه ی اصلی در شرکت ملی پخش فراورده های نفتی هستند و هزینه هایی که شرکت به علت ترک خدمت این نخبگان متحمل می شود باعث گردیده است که این پژوهش شکل گیرد. هدف اصلی این پژوهش شناسایی و الویت بندی عوامل مؤثر بر ترک خدمت نخبگان و ارائه راهکار هایی برای کاهش این آسیب سازمانی در شرکت ملی پخش فراورده های ایران است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده ها توصیفی- پیمایشی است. پرسشنامه این پژوهش با توجه به ادبیات تحقیق و نظر نخبگان تدوین گردیده است و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ به دست آمده است که 0.82 بوده است. جامعه آماری پژوهش مدیران شرکت ملی پخش فراورده های ایران(منطقه تهران) در نظر گرفته شده است که با استفاده از نمونه گیری تصادفیساده ، تعداد 90 نفر نمونه انتخاب و پرسشنامه تدوین شده است. نتایج حاصل از پژوهش با استفاده از آزمونتی استیودنت نشان می دهد که عوامل شغلی و سازمانی و فردی در ترک خدمت اختیاری نخبگان مؤثرند اما می توان گفت تاثیر این عوامل یکسان نبوده، رتبه بندی عوامل مؤثر به این شکل می باشدکه ابتدا عوامل شغلی با میانگین 2.25 و پس از آن عوامل سازمانی با میانگین 2.17 و پس از آن هاعوامل شخصی با میانگین1.57از هم قرار گرفته اند. کلمات کلیدی: ترک خدمت، نخبگان، عوامل سازمانی، عوامل شغلی، عوامل شخصی فهرست مطالب عنوان.....شمار صفحه فصل اول.....1 1-8- شرح واژه ها و اصطلاحات... 9 1-8-2- تعریف عملیاتی متغیرها14 1-9-4- روش تجزیه و تحلیل آماری.. 15 فصل دوم........17 فصل 3.........................67 3-2-1- فرایند انجام تحقیق... 70 3-4- ابزار پردازش اطلاعات... 70 3-6- نمونه آماری و روش محاسبه حجم نمونه. 71 3-8- روش و ابزار گردآوری داده ها72 3-11- روایی ابزار گردآوری اطلاعات... 73 3-11-1- الگوی تحلیلی تحقیق... 73 3-12- تعیین پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه. 75 3-12-1- روش آلفای کرونباخ.. 76 3-14- شناخت نمونه مطالعاتی.. 77 فصل 4..............79 5-2- تجزیه و تحلیل آمار توصیفی.. 81 5-2-1- توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب جنسیت... 81 5-2-2- توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب میزان تحصیلات... 82 5-2-3- توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سن.. 83 5-2-4- توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب سابقه کار. 84 5-2-5- توزیع فراوانی پاسخ دهندگان بر حسب وضعیت تاهل.. 85 5-3- تجزیه و تحلیل آمار استنباطی.. 83 5-3-1- آزمون کولموکروف-اسمیرنوف... 86 5-3-2- آزمون میانگین تک نمونه ای.. 87 5-4- آزمون رتبه ای فریدمن.. 96 4-4-1- نتایج آزمون فریدمن برای عوامل سازمانی... 98 4-4-2-نتایج آزمون فریدمن برای عوامل شغلی.. 98 4-4-3- نتایج آزمون فریدمن برای عوامل شخصی.. 99 4-5-آزمون مقایسه میانگین دو جامعه(تی مستقل). 100 فصل پنجم.......................................................................................................................................................103 5-2- نتیجه گیری از فرضیه ها104 5-2-1- نتیجه گیری از فرضیه اول.. 104 5-2-2- نتیجه گیری از فرضیه دوم. 105 5-2-3- نتیجه گیری از فرضیه سوم. 106 5-2-4- نتیجه گیری از فرضیه چهارم. 107 5-2-5- رتبه بندی عوامل مؤثر بر ترک خدمت نخبگان.. 107 5-3- پیشنهادات محقق به سازمان مورد مطالعه. 108 5-3-1- پیشنهادات مبتنی بر یافته های تحقیق... 108 5-4- پیشنهاد هایی به محققین آینده. 110 فهرست اشکال شکل (1-2) مدل ترک خدمت اختیاری.. 24 شکل (2-3) تقسیمبندیانواعترکخدمت... 30 شکل (2-4) مدل مفهومی تحقیق... 65 فهرست جداول جدول (2-1) طبقه بندی آسیب های سازمانی.. 19 جدول (2-2) دیدگاهموافقومخالفدرخصوصجابجایی.. 28 جدول(2-4) مولفه های به کار رفته در این تحقیق... 39 جدول(2-5) چارچوب نظری تحقیق... 61 جدول(3-1)الگوی تحلیلی تحقیق... 74 جدول(4-1) توزیع فراوانی مربوط به جنسیت پاسخ دهندگان.. 81 جدول(4-2) توزیع فراوانی مربوط به میزان تحصیلات... 82 جدول(4-3) توزیع فراوانی مربوط به سن پاسخ دهندگان.. 83 جدول (4-4) توزیع فراوانی مربوط به سابقه کار پاسخ دهندگان.. 84 جدول(4-5) توزیع فراوانی مربوط به وضعیت تاهل پاسخ دهندگان.. 85 جدول(4-6) خلاصه نتایج حاصل از آزمون کولموگروف اسمیرنوف... 86 جدول (4-7)آماره آزمون تی برای عوامل سازمانی.. 88 جدول(4-8) نتایج آزمون تی برای عوامل سازمانی.. 89 جدول(4-9) آماره آزمون تی برای عوامل شغلی.. 91 جدول(4-10)نتایج آزمون تی برای عوامل شغلی.. 92 جدول(4-11)آماره آزمون تی برای عوامل شخصی.. 93 جدول(4-12)نتایج آزمون تی برای عوامل شخصی.. 94 جدول(4-13) عوامل مؤثر بر ترک شغل نخبگان در شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران.. 95 جدول(4-14)آماره های آزمون.. 96 جدول(4-16)آماره های آزمون برای عوامل سازمانی.. 97 جدول(4-17) رتبه های عوامل سازمانی98 جدول(4-18)آماره های آزمون عوامل شغلی.. 98 جدول(4-19)رتبه های عوامل شغلی.. 99 جدول(4-20)آماره های آزمون عوامل شخصی.. 99 جدول(4-21)رتبه های عوامل شخصی.. 100 جدول(4-22)نتایج آزمون مقایسه میانگین برحسب تاهل.. 101 فهرست نمودار نمودار (4-1) توزیع درصد فراوانی مربوط به جنسیت پاسخ دهندگان.. 81 نمودار (4-2) توزیع درصد فراوانی مربوط به میزان تحصیلات... 82 نمودار(4-3) توزیع درصد فراوانی مربوط به سن پاسخ دهندگان.. 83 نمودار(4-4)توزیع درصد فراوانی مربوط به سابقه کار پاسخ دهندگان.. 84 نمودار(4-5)توزیع درصد فراوانی مربوط به وضعیت تاهل پاسخ دهندگان.. 85 فصل 1 کلیات تحقیق -1- مقدمه: منابع انسانی از ارزشمند ترین سرمایه های هر سازمان به شمار می رود؛ زیرا سایر عوامل مانند تکنولوژی، سرمایه و امثال آن، به نیروی انسانی وابسته است. علی رغم پیشرفت های فنی و تکنیکی جدید، هنوز هیچ عاملی نتوانسته جایگزین نیروی انسانی شود و انسان همچنان به عنوان یک عامل کلیدی در سازمان مطرح بوده و مدیریت با توجه به این نکته باید بکوشد تا این سرمایه را به درستی شناخته و توان و استعداد های نهفته او را پرورش داده و به نحو مؤثری آن را در پیشبرد هدف های سازمان بسیج کند (الوانی 1383). در دهه های اخیر،در ادبیات دانشگاهی اعتقاد بر این است که منابع انسانی سازمان به طور بالقوهتنها منبع مزیت رقابتی پایدار برای سازمان است (پفر[1]، 1994؛ لونا آروکاس[2]، کوچان و دایر[3]، 1993، کمپس[4]، 2008). یک سازمان برای این که به مزیت رقابتی پایدار در محصول و بازار کار داشته باشد نیاز دارد که کارکنان متعهد و بسیار در گیر در کار داشته باشد ( جو و مک لین[5]،2006؛ جو و پارک[6]،2010) .هدف اساسی مدیریت استراتژیک منابع انسانی، خلق قابلیت استراتژیک از طریق تضمین و مطمئن شدن از وجود کارکنان ماهر، متعهد و با انگیزه در سازمان است.بر این اساس، زمانی استراتژی منابع انسانی منبع محور، مزیت رقابتی به حساب می آید که سازمان بتواند منابع انسانی ماهر را در اختیار داشته باشد تا سریع تر از رقبا یاد بگیرد و سریعتر از آن ها آموخته های خود را به شکلی اثربخش عملی سازد. از طرف دیگر در بحث مربوط به کمبود نیروی کار، رقابت برای مهارت های کمیاب و موانع جابهجایی نیرو در بازار، احتمالاً گرایش به تمرکز بر عرضه ی نیروی کار و نه بر تقاضای نیروی کار بوده است. در بسیاری از شرکت هایی که بیشترین مشکل را دارند، یکی از با صرفه ترین تدابیر در مقابله با مشکل منابع کمیاب، نگهداشت از قابل ترین و ماهرترین کارکنان داخل سازمان است (آرمسترانگ،1381). سازمان های معاصر، سرمایه ی زیادی را در قالب استخدام[7]، آموزش[8]، توسعه[9] و پیشرفت و نگهداری بر روی کارکنان خود صرف می کنند. از این رو مدیران، باید در برخی از مواقع، با تمامی هزینه های احتمالی، ترک خدمت [10] کارکنان را به حداقل برسانند(کوین و همکارن[11]،2004). هدف هر سازمانی رسیدن به بهره وری بالا و سود (به ویژه اگر سازمان سازمان سود گرا باشد) و بالابردن کیفیت خدمات خود هستند و این اهداف با تلاش و حمایت ها و کمک های کارکنان تحقق می یابد. دلیل آن این است که کارکنان تا حدی برای دستیابی به اهداف و استراتژی های سازمان مسئول هستند. اما زمانی که کارکنان به فکر ترک شغل و سازمان می افتند اهداف سازمان ممکن است تحقق نیابد و دلیل آن این استکه تمایل به ترک شغل یک نگرش منفی است که ممکن است نتیجه اش ترک خدمت(از دست دادن کارمندان) و از دست دادن کارکنانشود و ممکن است اثر مضری بر عملکرد سازمانی و بهره وری و اثربخشی داشته باشد و هزینه های استخدام و انتخاب و هزینه آموزش و حجم کاری کارکنان باقی مانده در سازمان افزایش یابد (بالوگان و الودانوی[12]، 2012). با عنایت به اهمیت مسأله ترک خدمت و هزینه های مادی و معنوی این روند در بلند مدت و پیش بینی و کنترل آن، این طرح در پی دارد که به آسیب شناسی عوامل مؤثر بر ترک خدمت نخبگان بپردازد. -2- بیان مسأله از آن جا که شوک های اقتصادی در دهه 1970 تا 1980 تقاضا برای رقابت(در سطح بین المللی) را افزایش داده است، شرکت ها مجبور شده اند که به اصلاح مدیریت تمام منابع خودشان، به منظور احیای مزیت رقابتی بپردازند. بقای امروزه سازمان ها با ترکیبی از کارایی، کیفیت، انعطاف پذیری و نوآوری تضمین می شود (بولویجن و کامپ[13]،1990؛ اسکینس و همکاران[14]، 2007) . بارنی[15])1991) سرمایهانسانیراجزئیازسرمایههایاساسیسازمانمیداندومعتقداستاینسرمایهباداشتندوخصوصیتکمیابوغیرقابلتقلیدبودن،میتواندمنافعویژهایرابرایسازمانبهارمغانآورد. بهعبارتدیگرکارکنانمنبعاستراتژیککلیدیهستندکهبرایموفقیتنهاییسازمانحیاتیمیباشند. ازطرفدیگرامروزهمدیراندرنقاطمختلفجهانباماهیتدرحالتغییرکاردستوپنجهنرممی کنندوبهنیروهایینیازدارندتابااینشرایطمتغیرخودرامنطبقنمایند.سازمانهابهمنظورحفظونگهداری[16]ازایننیروهاینخبه،درآیندهمجبورخواهندبودبرنامهریزیدقیقیبرایشناساییوتشویقبهموقعآنهابهعملآورند(لویس و هکمن[17]، 2006). برای این که سازمان به مزیت رقابتی پایدار در محصول و بازار کار دست یابد، نیاز دارد که کارکنان متعهد و عجین شده با کار داشته باشند. اخیراً شرکت های بسیاری برای اینکه یک کارفرما خوب باشند، سعی می کنند برای رقابت در کسب وکار، فرایند جذب و توسعه وحفظ افراد با استعداد خودشان را بهتر کنند ( جو و مک لین،2006؛ جو و پارک،2010) .یکی از اهداف اصلی برای اجرای برنامه های گسترده در بازار کار بسیار رقابتی، حفظ کارکنان است( سانو[18]، 1998). حفظ کارکنان با استعداد می تواند یک منبع مزیت برای سازمان باشد. اما چالش هایی در تلاش برای حفظ کارکنان وجود دارد. درجهان مطلوب، کارکنان مولد تشویق می شوند که در سازمان باقی می ماند و افرادی که در سازمان غیر مولد هستند، تشویق می شوند که سازمان را ترک کنند(آبو ایلانای[19]، 2012). تحقیقات گسترده ای، ارتباط بین اقدامات منابع انسانی و ترک خدمت کارکنان را، به خصوص در سطح سازمانی، نشان می دهد(شاو و همکاران[20]، 1998؛ دیلری و همکاران[21]، 2000) میزان افزایش ترک خدمت در بسیاری از کشور ها از اواخر 1990 افزایش یافته است(مرایان[22]، 2007؛ تاکاس[23]، 2010). ترک شغل پایین به عنوان یک سرمایه در جنگ رقابتی[24] دیده می شود وبه ترک شغل بالا به عنوان مشکلی که باید مدیریت شود نگریسته می شود( گلیبک و باکس[25]، 2004؛ تاکاس، 2010).از دست دادن کارکنان یک رویداد مخرب است سازمان ها اغلب به دنبال راه کار های ابتکاری برای کاهش ترک خدمت کارکنان هستند که اغلب با موفقیت نسبی همراه است(تیلور و همکاران[26] ، 2006).ترک خدمت کارکنان نه تنها مخرب است بلکه بسیار پر هزینه است(سانو، 1998). عدم تداوم کارکنان هزینه های بالایی را در استقرار و آموزش کارکنان در پی دارد. همچنین بهره وری سازمان که تحت تأثیر ترک خدمت کارکنان است(سانگ و همکاران[27]، 2006). موضوع ترک خدمت مدت هاست به که یک مسئله مهم در سازمان ها تبدیل شده است و تمایل به ترک سازمان به عنوان عامل مهم برای عملکرد سازمانی شناخته شده است(لمبرت[28]، 2001؛ جو و پارک، 2010). ترک خدمت کارکنان به معنای ترک دانش ضمنی و از دست دادن سرمایه اجتماعی است(اونگوری[29]،2007؛ آماه[30]، 2009؛ علی شاه و همکاران و همکاران[31]، 2010). تصمیم یک کارمند به ترک شغل یکی از عواقب نامطلوب برای سازمان ها و کارکنان است. به همین دلیل پیش بینی آن به خصوص با تأثیرات منفی که بر عملکرد سازمان دارد، مهم استو به همین خاطر محققان بیشتر بر روی عوامل ترک خدمتاهمیت می دهند تا جذب افراد (لو و همکاران[32]،2001؛ موندرلین و همکاران[33]،2013). ترک خدمت نخبگانکه سرمایه های اصلی سازمان ها را تشکیل می دهند باعث گردیده تا لزوم آگاهی از عوامل اصلی و کلیدی در جذب و بکارگیری کارکنان در سازمان ها به خوبی درک گردد.در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران که بخش مهمی را منابع انسانی تشکیل می دهد. نیاز به آگاهی از این عوامل کلیدی بیش از پیش احساس می شود. در مقالات در دسترس عوامل مختلفی وجود دارد که نشان می دهد که چرا کارکنان سازمان را ترک می کنندو بحث های زیادی در رابطه بین عوامل مختلف و ترک خدمت وجود دارد(علی شاه و همکاران، 2010). برای مثال مابلی[34]در مطالعاتش تمرکز بر رابطه رضایت شغلی و ترک خدمت داشته است. در مطالعه دیگری رابطه بین رضایت شغلی و استرس و ترک خدمت کارکنان نشان داده شده است (تان و تایونگ[35]،2006).در مقاله علی شاه و همکاران[36] و همکارانش در سال 2010 عوامل مؤثر بر ترک شغل را چهار دسته تقسیم کرده است که عبارت اند از دسته اول عوامل دموگرافیک[37]، دسته دوم عوامل شخصی[38]، عوامل فشار یا عوامل قابل کنترل که آن ها در کنترل مدیر سازمان است که آن را در سه دسته در نظر گرفته است: 1) عوامل سازمانی[39] 2) عوامل نگرشی(رفتاری3)تعهد سازمانی[40]در نظر گرفته است و دسته ی آخر را عوامل کششی عوامل غیر قابل کنترل که شامل عواملی که باعث می شود فرد به شغل جدیدی گرایش پیدا کند. همچنین بوث و هامر[41] در سال 2005 عوامل مؤثر بر ترک شغل را به دودسته تقسیم کردند. دسته اول عوامل قابل کنترل، برای مثال،پرداخت منصفانه،رضایت شغلی، حمایت کارکنان، رفتار مدیریت با کارکنان، روحیه، احترام و اعتماد بین کارکنان و دسته دوم عوامل غیر قابل کنترل شامل عرضه و تقاضای نیروی کار در بازار منطقه ای می شود.مانکارز [42]نیز در سال 2008 مجموعه عوامل، پیاده سازی اهداف (بلند مدت و کوتاه مدت)، فرهنگ سازمانی و ارتباطات، محیط کاری وطراحی شغل، استخدام و ترفیع، مشتری مداری، آموزش، شناسایی کارکنان، پاداش و جبران خدمات، عملکرد کارکنان، ارزیابی و توسعه، رهبری و مشارکت مدیریت منابع انسانی، را بر ترک خدمت کارکنان مؤثر دانست. مین[43] در سال 2007 با توجه به نظرات گذشتگانچهار دسته:1) متغیر های دموگرافیک (جمعیت شناختی) 2) متغیر های شغلی[44] 3) متغیر های سازمانی4) متغیر های شخصیمقیاس پرداخت، امنیت شغلی، پاداش، فرصت های پیشرفت، درگیر بودن در کار، خلاق کاری در نظر گرفته است. همان گونه که ملاحظه گردید عوامل زیادی وجود دارد که بر ترک خدمت کارکنان مؤثر اند. در این پژوهش سعی در آن است که مهمترین عوامل مؤثر بر ترک خدمت کارکنان را شناسایی و تأثیر هر یک از آن ها را بر ترک خدمت کارکنان سنجیده شود. بدین منظور مجموعه عوامل سازمانی، شغلی، شخصی را با توجه به مرور مقالات بالا به عنوان متغیرهای مستقل، که بر ترک شغل تأثیر دارند در نظر گرفته ایم. با توجه به اهمیت موضوع فارغ‌التحصیلان ممتاز و نیز ترک خدمت آنان در ادبیات سازمان و مدیریت از یک سو و نیازهای شرکت از سوی دیگر، مسئله اصلی پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر ترک خدمت کارکنان در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران است. هدف اصلی پژوهش حاضر آن است تا با دیدگاه نظری و عملی مهمترین عوامل مؤثر بر ترک خدمت کارکنان را احصاء نماید. -3- اهمیت و ضرورت تحقیق اهمیت موضوع ترک خدمت در بین مدیران منابع انسانی به دلیل افزایش رقابت برای کارکنانی ماهر، که به دلیل ظهور جهانی شدن و کمبود کارکنان ماهری در بسیاری از صنایع است، افزایش یافته است (باگیر[45]،1983). هدف هر سازمانیرسیدن به بهره وری بالا و سود (به ویژه اگر سازمان سازمان سود گرا باشد) و بالابردن کیفیت خدمات است و این اهداف با تلاش و حمایت ها و کمک های کارکنان تحقق می یابد و دلیل آن این است که کارکنان تا حدی برای دستیابی به اهداف و استراتژی های سازمان مسئول هستند. اما زمانی که کارکنان به فکر ترک شغل و سازمان می افتند اهداف سازمان ممکن است تحقق نیابد (بالوگان و الودانوی، 2012).به طور کلی ترک شغل از نظر افراد و سازمان و اجتماع مهم است.از دیدگاه شخصی ترک شغل هم عواقب مثبت و هم عواقب منفی بر روی خودش و اعضای خانواده اش و کسانی که در سازمان باقی می ماند دارد صرف نظر از اینکه فرد در ارتباط نزدیک با شخصی که سازمان را ترک کرده است داشته باشد. از دیدگاه سازمانی ترک شغل می تواند پر هزینه باشد از نظر استخدام و آموزش و سرمایه گذاری اجتماعی و وقفه و اختلال، از دیدگاه اجتماعی ترک شغل می تواند عواقبی شامل جابه جایی و مهاجرت به صنایع جدید و سازمان ها داشته باشد (تانر و سیزن[46]،2009). معمولا ترک خدمت در سازمان ها، داوطلبانه( که فرد تصمیم به ترک خدمت می کند) و غیر داوطلبانه(که توسط سازمان انجام می گیرد) است(فامولارو[47]،1972؛ تاکاس، 2010). ترک شغل معمولا داوطلبانه است(مورل [48]و همکاران، 2004). ترک شغل داوطلبانه متحمل هزینه های قابل توجهی هم از نظر هزینه های مستقیم، برای مثال، جایگزینی و انتخاب و ( دس و شاو[49]،2001؛ مورل و همکاران، 2004؛بالوگان و الودانوی، 2012)آموزش(استوهر[50]،1994) و غیره،حتی بیشتر از هزینه های مستقیم، هزینه های غیر مستقیم، مانند، تضعیف روحیه (عباسی و هولمان[51]،2000) ، فشار بر روی کارکنان باقی مانده، هزینه های یادگیری، کیفیت محصولات و خدماتو حافظه سازمانی، از دست دادن سرمایه اجتماعی (دس و شاو،2001؛ مورل و همکاران، 2004)، انتقال پرسنل از موقعیت های دیگر، زمان برای آموزش آن ها، از دست دادن بهره وری، هزینه های پرکردن جاهای خالی، اختلال در شبکه های اجتماعی و روابط دولتی منفی، می شود(استوهر،1992). اندازه گیری هزینه های غیر مستقیم تا حدودی مشکل است(تیلور و همکاران، 2006)، همچنین این هزینه ها ویژگی ترک شغل غیر داوطلبانه است نیز می تواند باشد( مورل و همکاران،2004). ترک شغل می تواند به عنوان یک پدیده مثبت از دیدگاه کارکنان دیده می شود، زمانی که یک پیشنهاد کار بهتر با توجه به (مزایا) و یا ملاحظات غیر مادی (مانند استقلال و چالش بیشتر) دریافت می کنند، تمایل به ترک شغل یک پدیده مثبت است زمانی که نوری در اشتغال برای فرد دیده می شود(هال[52]،1996؛ ون دام[53]،2003؛ اسکینز و همکاران،2007). نشان داده شده است که اگرچه به دست آوردن حقوق و دستمزد و مزایا مهم است اما اینکه کارمندان در سازمان باقی بمانند در درجه اول به این بستگی دارد که کارفرما به رشد حرفه ای شان پاسخ دهد و خاطر نشان می کنند که کارمندان بیشتر زمانی به کارشان متعهد هستند که کار چالشی انجام دهند و به احتمال زیاد در سازمان باقی می مانند(والش و تیلور[54]،2007؛ مانکارز و همکاران،2009). هیچ استانداردی برای این که چرا افراد سازمان را ترک می کنند وجود ندارد (لی و میکل[55]،1994؛ مورل و همکاران،2004). دلایل بی‌شماری برای ترک شغل داوطلبانه کارکنان وجود دارد. که ما در این مقاله قصد داریم، مهم ترین عوامل مؤثر بر ترک شغل کارکنان را در شرکت پخش فراورده های نفتی شناسایی و رتبه بندی کنیم. 1-4- اهداف تحقیق
1-5- سوالات تحقیق سوالات اصلی:
سوالات فرعی:
1-6- فرضیات تحقیق
1-7- قلمروی تحقیق یکی از ویژگیهای هر تحقیق، تحدید کردن آن است تا معلوم گردد تحقیق به‌جای نگرش کلی، به حل یک مسئله خاص در یک موضوع و مکان خاص می‌پردازد. لذا این تحقیق نیز در قلمروهای زیر تحدید گردیده است:
1-8- شرح واژه ها و اصطلاحات 1-8-1- تعریف مفهومی متغیرها 1-8-1-1- آسیب شناسی: آسیبشناسی[56]،معادلکلمهپاتولوژیاست.منظورازآنشناساییعللوریشهعواملیاستکهدربروزبحراندرپدیدههایمختلفنقشدارندواینعواملمیتواندروندبالندگیوکارآمدیپدیدههارامختلسازند. هدفازآسیبشناسییافتنعلتیاعللرکودیابحراندرروندطبیعیپدیدههاوفعالیتهاست.آسیبشناسیفرایندیاستنظامندازجمعآوریدادههابهمنظورتعاملاثربخشوسودمنددرراستایحلمشکلات، چالشها،فشارهاومحدودیتهایمحیطیدرسازمان)اندرومانزینی،1385). 1-8-1-2- ترک خدمت اختیاری(داوطلبانه): ترک خدمتاختیاری[57]بهمواردیگفتهمی شودکهکنترل آنمی توانددراختیارسازمانباشدومعمولاًعلتآنازشرایطموجودسازمانناشی می گردد(افخمی اردکانی و قرحی ،1390). 1-8-1-3- ترک خدمت اجباری(غیر داوطلبانه): ترک خدمتاجباری[58]اصولاًبهمواردیاطلاقمیگرددکهکنترل آندراختیارسازماننمی باشدمانندبازنشستگی،انتقالبدلیلازدواج،ادامهتحصیلو .... (افخمی اردکانی و قرحی ،1390). 1-8-1-4- الزامات شغلی: الزاماتشغلی[59]عبارت اند ازجنبههایجسمی،روانی،اجتماعیویاسازمانیشغلهستندکه مستلزمبهتلاشوزحمتجسمییاروانی)شناختیوعاطفی( داردوبنابراینباعواقبجسمییاروانیمعیندرارتباطمیباشند(باکر[60]،2003). 1-8-1-5- رضایت شغلی: رضایت شغلی[61] مجموعه ای از احساسات مثبت و یا منفی است که فرد نسبت به شغل خود دارد.رضایت شغلی را بیشتر به عوامل بیرونی و درونی تقسیم می کنند. عوامل بیرونی شامل متغیر هایی مانند امنیت شغلی، شرایط فیزیکی محیط کار، و مزایای جانبی، و پرداخت است. و عوامل درونی شامل متغیر هایی مانند شناسایی،آزادی، پیشرفت و موقعیت است (علی شاه و همکاران، 2010). 1-8-1-6- ویژگی های شغلی : هاکمن و اولدهام(1975)، مدل ویژگی های شغلی[62] را در اجزای زیر تعریف کرده اند: تنوع[63] در محیط کار: درجه ای است که شغل نیاز به انواع فعالیت ها که شامل انواع مهارت های مختلف و استعداد های کارکنان برای انجام امور می شود، دارد. هویت وظیفه[64]: درجه ای است که شغل نیاز به کامل شدن به صورت یک کل را دارد و شناسایی قسمتی از کار است ؛ یعنی انجام یک کار از آغاز تا پایان با یک نتیجه قابل قبول انجام شود. اهمیت کار[65]: درجه ای است که شغل تأثیر قابل توجهی در زندگی و یا کار دیگران دارد خواه در سازمان های فوری و یا در محیط خارجی باشند. استقلال[66]: درجه ای است که شغل به فرد آزادی قابل توجهی می دهد، استقلال و اختیاری است که به کارکنان برای برنامه ریزی و تعیین روش ها داده می شود. بازخور[67]: درجه ای است که از نتایج فعالیت کار کارکنان اطلاعات مستقیمی به دست می آید و روشی است در مورد اثربخشی عملکرد آن ها می دهد. این مدل برای تحقیقات انگیزشی آینده در نهادهای بین المللی و یا افرادگوناگونی که به لحاظ فرهنگی یا قومی متنوع استخدام می شوند مورد استفاده قرار می گیرد(لی روس[68]،2005). 1-8-1-7- امنیت شغلی: احساس امنیتشغلی[69]بهحالتیگفتهمیشودکهبرآیندارزیابیفرداز شرایطفردی،سازمانیومحیطی، اورابهایننتیجههدایت میکندکهعاملخاصیامنیتشغلیویراتهدیدنمیکندواو میتوانددرحالحاضرودرآیندهبهتداوماشتغالخوداطمینان داشتهباشد( اعرابی،1380). 1-8-1-8- اندازه سازمان: منظور از اندازه سازمان، تعداد پرسنلی است که در یک سازمان وجود دارد. 1-8-1-9- محیط کاری سازمان: منظور از محیط کاری[70] در سازمان، اشاره به محیط فیزیکی دارد. از جمله عواملی که جزء شرایط محیطی کار نامناسب است، همچون سرو صدای زیاد در محیط کار و ازدحام و گرما، و سرمایه ی بیش از حد محیط کار و خطرات شغلی و امکان آسیب دیدگی از کار، نور کم و ناکافی، سنگینی و زیادی و حجم کار که با عث ایجاد فشار روانی در افراد می شود، می توان اشاره کرد (ابراهیمی نژاد و همکاران،1388). 1-8-1-10- جبران خدمات: نظامجبرانخدمات[71]کارکنانازجملهراهبردهایتأثیرگذارسازمانهابهمنظور رسیدنبهاهدافخودوافزایشکاراییکارکنانخودمیباشد . ازجملهزیر سیستمهایایننظام،پرداختحقوقومزایایکارکناناستکهمی بایستیمتناسب ومطابقباشرایط وموقعیتشغلو شاغلو هماهنگباراهبردهای سازمانباشد(رونقی،1385). 1-8-1-11- مسیر شغلی و فرصت های پیشرفت: کونگوهمکاران،مدیریتمسیرپیشرفتشغلی[72]سازمانیراشاملسه فعالیت؛ارزیابیمسیرپیشرفتشغلی،توسعهمسیرپیشرفتشغلیو آموزشمسیرپیشرفتشغلیمی دانند : 1)ارزیابیمسیرپیشرفتشغلی:شاملمؤلفه هایبازخوردواضحدر موردکار،مشاورهمسیرپیشرفتشغلی،مذاکراتمسیرپیشرفت شغلی،برنامههایتوجیهمسیرپیشرفتشغلیوارزیابیعملکرد360 درجهاست . 2)توسعهمسیرپیشرفتشغلی:بهفرصتهاییاطلاقمی شودکه سازمانبرایکارکنانبهمنظورپیشرفتدرمسیرشغلیشانفراهم می آورد . 3) آموزشمسیرپیشرفتشغلی:دردورهآموزشی،ایجادیکبرنامه فعالبرایمسیرپیشرفتشغلیبهکارکنانیاددادهمی شودتاآنها بتواننداهدافمسیرپیشرفتشغلیخودرابراساسآنتعیینکنند (کانگ[73]، 2001). 1-8-1-12- موقعیت جغرافیایی سازمان: علی شاه و همکاران(2010)، موقعیت جغرافیایی[74] سازمان را به نزدیکی کارکنان به خانواده و محل زندگی شان تعریف کرده اند. 1-8-1-13- شهرت سازمانی: ازدیدگاهتجاری،شهرتسازمانی[75]به عنواناعتقاداتبازاریهادربارهویژگیاستراتژیکیشرکت،مشخصهبارزیکهبهشرکتنسبتمیدهند،احترامیکه جامعهبرای شرکتقائلاست،تعریفشدهاست(فومبراون و ون ریل[76]،2003). 1-8-1-14- عدالت سازمانی: آدامز [77](1965)، تحقیقات گذشته سه بعد مجزا را برای عدالت سازمانی[78] در نظر گرفته است عدالت توزیعی[79] ،رویه ای[80] و تعاملی[81]. بعد اول بعد توزیعی است که بر اساس نظریه ای مبادله اجتماعی است و اشاره به سطحی دارد که فرد بر اساس ادراک ذهنی اش ورودی های خود را (برای مثال میزان مشارکت ، تلاش و عملکردش را ) را با نتایج(حقوق و دستمزد) را با دیگران مقایسه می کند. ثیبات و والکر[82] (1975) بعد بعدی عدالت رویه ای است که اشاره به درک افراد از میزان عادلانه یا نا عادلانه بودن روش های مورد استفاده برای تخصیص منابع انسانی و پاداش دارد. بیس و ماگ[83](1986) و بعد سوم عدالت تعاملی است و اشاره به درک فرد از میزان عادلانه بودن روش های مدیریت و دیگران در ارتباط با نوع رفتار هایی که در محیط کار با افراد می شود. در واقع بعد سوم اشاره به رفتار افراد ی دارد که پاداش و منابع را تخصیص می دهند (برای مثال میزان احترام صداقت و ادبی را که نشان می دهند). در طول چهار دهه گذشته پژوهش ها در زمینه عدالت سازمانی سهمی در بهبود نتایج کار داشته است(میسلر[84]، 2012). 1-8-1-15- توسعه کارکنان: توسعةمنابعانسانى[85]بهسرمایهگذارىآیندهنگردرنیروىانسانىاشارهدارد.توسعهاین حقیقترابیانمى کندکهیککارمندبراىموفقیتدردورهشغلى اشنیازمندبه کارگیرى ازیکسرىمعلومات،مهارتهاوتوانایى هاخواهدبود(ودیعت، .(1383اینواژهبهآموزشرسمى،تجربیاتشغلى،روابطوارزیابىهاىشخصیتو توانایىهایىکهکارکنانرابراىآمادهشدنبراىآیندهکمکمىکننداشارهدارد.از آنجاکهتوسعهدرماهیتخود،آیندهگراستشاملیادگیرىهایىاستکهلزوماًدرارتباطباشغلفعلىکارکناننیست (نوا،1384). 1-8-1-16- مسئولیت اجتماعی: مسئولیت اجتماعی[86]، وظیفه ای است بر عهده موسسات خصوصی، به این معنا که تأثیر سوء بر زندگی اجتماعی که در آن کار می کند، نگذارد. میزان این وظیفه به طور روشن تعریف نشده است. ولی عموماً مشتمل است بر وظایف چون آلوده نکردن محیط زیست، فعالیت های غیر اخلاقی و ... وظیفه ای است مبتنی بر مشارکت مثبت در زندگی افراد جامعه(فرنج،1371). 1-8-1-17- عوامل دموگرافیک: عوامل دموگرافیک شامل سن، وضعیت تاهل، جنسیت، تعداد فرزندان، تحصیلات، تجربه، دوره تصدی اشتغال می شود(علی شاه و همکاران،2010). 1-8-1-18- وضعیت سلامتی: منظور از وضعیت سلامتی، برخورداری از سلامت کافی جسمی می باشد(سایمون و همکاران[87]، 2004). 1-8-1-19- فرصت های جایگزین شغلی: فرصت های جایگزین شغلی[88]، به شرایط عمومی بازار کار از جمله شرایط اقتصادی در جامعه، وجود فراوانی مشاغل در جامعه، اشاره می کند(صفر خانلو،1372). 1-8-1-20- نخبه[89]: نخبه کسی است که به واسطه معدل یا آزمون وارد شرکت شده است (فورنهام[90]،2003) 1-8-2- تعریف عملیاتی متغیرها 1-8-2-1- عوامل شغلی: در این تحقیق منظور از عوامل شغلی، الزامات شغلی، رضایت شغلی، ویژگی های شغلی، امنیت شغلی است، که سوالات 1-2-3-4-5 در مورد الزامات شغلی، سوالات 6-7-8-9-10 مربوط به رضایت شغلی، سوالات 11-12-13-14-15 مربوط به ویژگی های شغلی، 16-17-18 مربوط به امنیت شغلی می باشد. 1-8-2-2- عوامل سازمانی: در این تحقیق منظور از عوامل سازمانی، اندازه سازمان، محیط کاری سازمان، جبران خدمات، مسیر شغلی و فرصت های پیشرفت، موقعیت جغرافیایی سازمان، ماهیت و نوع سازمان، شهرت سازمان، عدالت سازمانی، توسعه کارکنان، مسئولیت اجتماعی می شود که سوالات 19 در ارتباط با اندازه سازمان، سوال 20 در ارتباط با محیط کاری، سوالات 21-22-23-24 مربوط به جبران خدمات، سوالات 25-26-27-28-29 مربوط به فرصت های پیشرفت شغلی، سوالات 30-31 مربوط به موقعیت جغرافیایی سازمان، سوالات 32-33 مربوط به ماهیت شغلی، سوال 34 مربوط به شهرت سازمانی، سوالات 35-36-37-38-39 مربوط به عدالت سازمانی، 40-41-42-43-44 مربوط به توسعه کارکنان ، سوالات 45-46-47-48 مربوط به مسئولیت اجتماعی است. 1-8-2-3- عوامل شخصی: در این تحقیق منظور از عوامل شخصی، عوامل دموگرافیک، وضعیت سلامتی و فرصت های جایگزین شغلی، مدت استخدام در نظر گرفته شده است، که سوالات 51-52-53-54-55-56- مربوط به عوامل دموگرافیک، سوال49، مربوط به مشکلات سلامتی، سوال 50 مربوط به فرصت های جایگزین شغلی است. 1-9- روش شناسی تحقیق 1-9-1- روش تحقیق این تحقیق از نوع توصیفی- پیمایشی است. 1-9-2- روش گردآوری داده ها: مطالعات کتابخانه ای از جمله مطالعه کتب و نشریات داخلی و خارجی و جستجو در پایگاه های اطلاعاتی(اینترنت) به منظور دستیابی به مبانی نظری و استفاده از تجارب محققان دیگر. استفاده از پرسشنامه به عنوان ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات برای دستیابی به داده های مورد نظر . 1-9-3- جامعه آماری جامعه آماری این تحقیق مدیران شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران در منطقه تهران می باشد. 1-9-4- روش تجزیه و تحلیل آماری برای تحلیل آماری داده های حاضر، از فنون آمار توصیفی (تنظیم جداول و نمودارهای توصیفی) و استنباطی(آزمون کولموکروف-اسمیرنوف، آزمون تی استیودنت، آزمون رتبه ای فریدمن) استفاده شده است . |
بررسی رابطه بین میزان تماشای برنامه های سیمای جمهوری اسلامی ایران با سرمایه اجتماعی خانواده های تهرانی 92
 بررسی رابطه بین میزان تماشای برنامه های سیمای جمهوری اسلامی ایران با سرمایه اجتماعی خانواده های تهرانی 92چکیده سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از مؤلفههای رشد و پیشرفت به طور عام و توسعه اجتماعی به طور خاص مورد توجه جدی حوزههای پژوهش علوماجتماعی برای سنجش کیفیت تعاملات اجتماعی بوده است. به طور کلی میزان سرمایهاجتماعی در هر گروه یا جامعهای نشاندهنده میزان اعتماد افراد به یکدیگر است؛ همچنین وجود میزان قابل قبولی از سرمایهاجتماعی موجب تسهیل کنشهای اجتماعی میگردد. به طوری که در مواقع بحرانی میتوان برای حل مشکلات از سرمایهاجتماعی به عنوان اصلیترین منبع حل مشکلات و اصلاح فرآیندهای موجود سود برد. در این پژوهش در پی بررسی رابطه بین میزان تماشای برنامههای سیمای جمهوری اسلامی ایران و سرمایه اجتماعی خانوادههای تهرانی میباشیم. به همین منظور از نظریه کاشت گربنر استفاده شده است. بر اساس این نظریه، با افزایش میزان تماشای تلویزیون، سرمایهاجتماعی نیز میبایست افزایش یابد. نمرة سرمایهاجتماعی خانوادهها از مجموع سه شاخصه اعتماد اجتماعی، شبکههای اجتماعی و انسجام اجتماعی تشکیل میشود. این پژوهش با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری آن تمام خانوادههای ساکن در شهر تهران میباشد. بازه زمانی انجام تحقیق اواخر سال 1391 و اوایل سال 1392 است. روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای و از مناطق شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تهران صورت گرفته است. حجم نمونه 400 خانواده بوده که با سرپرستان خانواده مصاحبه شده است. بر اساس یافتههای تحقیق 8/15 درصد از خانوادههای تهرانی سرمایه اجتماعی کمی دارند؛ 4/42 درصد خانوادهها دارای سرمایه اجتماعی متوسطی هستند و 9/41 درصد خانوادهها نیز از سرمایه اجتماعی زیادی برخوردار هستند. نتایج تحقیق نشان میدهد که ارتباط مثبتی بین میزان تماشای برنامههای سیمای جمهوری اسلامی ایران و سرمایه اجتماعی وجود دارد، به گونهای که میانگین سرمایه اجتماعی در خانوادههایی که کم تلویزیون نگاه میکنند 90/161 و در خانوادههایی که تلویزیون زیاد تماشا میکنند 83/175 میباشد. هر چقدر تماشای تلویزیون افزایش یابد به همان نسبت نیز سرمایه اجتماعی افزایش مییابد. لذا سیمای جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی در افزایش سرمایه اجتماعی خانوادههای تهرانی دارد. واژگان کلیدی: سرمایهاجتماعی، اعتماداجتماعی، شبکههای اجتماعی، انسجاماجتماعی، خانواده، تلویزیون. فهرست مطالب 1- فصل اول : کلیات تحقیق 1-1- مقدمه 2 2- فصل دوم: پیشینه و مبانی نظری تحقیق 2-2- چارچوب نظری سرمایه اجتماعی. 24 1-2-2- سرمایه در مفهوم کلاسیک و جدید. 24 2-2-2- مفهوم سرمایه و ابعاد آن. 27 3-2-2- تاریخچه مفهوم سرمایه اجتماعی. 30 4-2-2- تعریف سرمایه اجتماعی. 32 6-2-2- اشکال سرمایه اجتماعی. 38 7-2-2- اجزای سرمایه اجتماعی. 43 8-2-2- اجزای اجتماعی سرمایه اجتماعی. 43 9-2-2- روابط اجتماعی از دیدگاه جامعهشناسان کلاسیک. 52 10-2-2- سرمایه اجتماعی از دیدگاه جامعهشناسان جدید. 56 11-2-2- جایگاه و اهمیت خانواده. 74 12-2-2- سرمایه اجتماعی در خانواده. 74 13-2-2- اهمیت و جایگاه تلویزیون. 76 14-2-2- پیدایش تلویزیون در ایران و جهان. 77 15-2-2- دو نگرش متضاد درباره تلویزیون. 79 16-2-2- تلویزیون و خانواده. 80 17-2-2- نظریههای ارتباطات. 81 18-2-2- چهارچوب نظری تحقیق. 85 3-فصل سوم: روش تحقیق 1-3- مقدمه. 88 7-3-حجم نمونه و روش محاسبه آن . 91 9-3- تعریف عملیاتی متغیرها. 92 1-4- مقدمه. 100 4-4- تحلیل چندمتغیره؛ رگرسیون خطی. 143 5-فصل پنجم: نتیجهگیری و پیشنهادها 1-5- جمع بندی یافته های توصیفی . 148 2-5- جمعبندی یافتههای تحلیلی. 150 3-5- تحلیل چند متغیره؛ رگرسیون. 155 4-5- نتیجهگیری. 156 6-5- پیشنهادها. 159 فهرست جداول عنوان صفحه جداول یکبعدی جدول شماره (1-2) نظریههای سرمایه.....................................................................................................27 جدول شماره(2-2) تعاریف سرمایهاجتماعی از نظر اندیشمندان..............................................................34 جدول شماره (3-2) سرمایه نهادی و سرمایه ارتباطی..............................................................................38 جدول شماره (4-2) رابطه بین سرمایه نهادی و سرمایه ارتباطی..............................................................39 جدول شماره (5-2) سرمایه اجتماعی ساختاری و سرمایه اجتماعی شناختی..........................................40 جدول شماره (6-2) سرمایه اجتماعی و رابطه عناصر آن.........................................................................40 جدول شماره (7-2) میزان اعتماد بینشخصی (اعضای خانواده، خویشان و دوستان).............................46 جدول شماره (8-2) اجزای اعتماد اجتماعی...........................................................................................47 جدول شماره (9-2) روابط اجتماعی از دیدگاه جامعهشناسان کلاسیک..................................................55 جدول شماره (10-2) تعریف سرمایه اجتماعی........................................................................................71 جدول شماره (11-2) مدل پاکستون برای سرمایه اجتماعی.....................................................................73 جدول شماره (1-3) اجزای سرمایه اجتماعی...........................................................................................92 جدول شماره (2-3) شاخصههای سرمایهاجتماعی، گویهها و سطحسنجش.............................................93 جدول شماره (3-3) ضریب آلفای کرونباخ متغیرهای تحقیق..................................................................97 جدول شماره (1-4) توزیع پاسخگویان بر حسب جنس........................................................................101 جدول شماره (2-4) توزیع پاسخگویان بر حسب سن...........................................................................102 جدول شماره (3-4) توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت تأهل..........................................................103 جدول شماره (4-4) توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت اشتغال.......................................................104 جدول شماره (5-4) توزیع پاسخگویان بر حسب تحصیلات................................................................105 جدول شماره (6-4) توزیع پاسخگویان بر حسب منطقه محل زندگی...................................................106 جدول شماره (7-4) توزیع پاسخگویان بر حسب قومیت......................................................................107 جدول شماره (8-4) توزیع پاسخگویان بر حسب تماشای تلویزیون در شبانهروز.................................108
عنوان صفحه جدول شماره (9-4) توزیع پاسخگویان بر حسب استفاده از برنامههای تلویزیون................................. 109 جدول شماره (10-4) توزیع پاسخگویان بر حسب میزان تماشای شبکههای تلویزیون..........................110 جدول شماره (11-4) توزیع پاسخگویان بر حسب میزان اعتماد به تلویزیون.......................................112 جدول شماره (12-4) توزیع فراوانی انواع اعتماد...................................................................................114 جدول شماره (13-4) توزیع پاسخگویان بر حسب اعتماد اجتماعی......................................................115 جدول شماره (14-4) توزیع پاسخگویان بر حسب انسجاماجتماعی.......................................................116 جدول شماره (15-4) توزیع پاسخگویان بر حسب شبکههای اجتماعی.................................................118 جدول شماره (16-4) توزیع پاسخگویان بر حسب میزان سرمایهاجتماعی.............................................119 جدول شماره (17-4) توزیع پاسخگویان بر حسب میزان رضایت اجتماعی.........................................121 جدول شماره (18-4) توزیع پاسخگویان بر حسب میزان آگاهی سیاسیاجتماعی.................................122
جداول دوبعدی جدول شماره (19-4) آزمون تفاوت میانگین سرمایهاجتماعی بر حسب میزان تماشای تلویزیون.............................124 جدول شماره(20-4)آزمون معناداری تامهین برای تفاوت میانگین سرمایهاجتماعی بر حسب میزان تماشای تلویزیون........125 جدول شماره (21-4) آزمون تفاوت میانگین اعتماد اجتماعی بر حسب میزان تماشای تلویزیون..............................................126 جدول شماره (22-4) آزمون تفاوت میانگین انسجاماجتماعی بر حسب میزان تماشای تلویزیون..............................................127 جدول شماره (23-4) توزیع فراوانی بین میزان تماشای تلویزیون و انسجام اجتماعی..............................................................128 جدول شماره (24-4) رابطه بین تماشای تلویزیون و انسجام اجتماعی......................................................................................128 جدول شماره (25-4) آزمون تفاوت میانگین شبکههای اجتماعی بر حسب میزان تماشای تلویزیون.......................................129 جدول شماره (26-4) آزمون معناداری تامهین برای تفاوت میانگین شبکههای اجتماعی بر حسب میزان تماشای تلویزیون....130 جدول شماره(27-4) توزیع فراوانی بین میزان تماشای تلویزیون و آگاهیهای سیاسی اجتماعی..............................................131 جدول شماره(28-4) رابطه بین تماشای تلویزیون و آگاهیهای سیاسیاجتماعی خانوادهها......................................................131 جدول شماره(29-4) رابطه بین اعتماد به تلویزیون و سرمایه اجتماعی.....................................................................................132 جدول شماره(30-4) آزمون تفاوت میانگین رضایت اجتماعی بر حسب میزان تماشای تلویزیون............................................133 جدول شماره(31-4) توزیع فراوانی بین میزان تماشای تلویزیون و رضایت اجتماعی..............................................................134 جدول شماره(32-4) رابطه بین تماشای تلویزیون و رضایت اجتماعی....................................................................................134 جدول شماره (33-4) رابطه بین اعتماد به تلویزیون و رضایت اجتماعی..................................................................................135 جدول شماره(34-4) آزمون تفاوت میانگین سرمایهاجتماعی بر حسب تفاوت در میزان تماشای برنامههای سیاسی تلویزیون..136 جدول شماره(35-4) توزیع فراوانی بین تماشای برنامههای سیاسی تلویزیون و سرمایه اجتماعی...........................................136 جدول شماره (36-4) رابطه بین تماشای برنامههای سیاسی تلویزیون و سرمایه اجتماعی.......................................................137 جدول شماره (37-4) مقایسه میانگین سرمایه اجتماعی بینندگان شبکههای سیما...................................................................138 جدول شماره(38-4) رابطه بین تحصیلات و سرمایه اجتماعی................................................................................................139 جدول شماره (39-4) آزمون تفاوت میانگین سرمایه اجتماعی بر حسب قومیت....................................................................140 جدول شماره (40-4) آزمون تفاوت میانگین سرمایه اجتماعی بر حسب وضعیت اشتغال.......................................................141 جدول شماره (41-4) آزمون معناداری تامهین برای تفاوت میانگین سرمایه اجتماعی بر حسب وضعیت اشتغال....................142 جدول شماره (42-4) آزمون تفاوت میانگین سرمایه اجتماعی بر حسب جنسیت...................................................................143 جدول شماره (43-4) رگرسیون خطی؛ بررسی همزمان متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته......................................................144 جدول شماره (44-4) نتایج تبیینی فرضیههای تحقیق در یک نگاه..........................................................................................146 فهرست نمودارها عنوان صفحه نمودار شماره (1-2) ارتباط متقابل انواع سرمایه......................................................................................................30 نمودار شماره (2-2) سطوح سهگانه سرمایه اجتماعی..............................................................................................37 نمودار شماره (3-2) اجزای سرمایه اجتماعی...........................................................................................................43 نمودار شماره (4-2) ابعاد سرمایه اجتماعی..............................................................................................................51 نمودار شماره (5-2) تشکیل سرمایه اجتماعی بر اساس دیدگاه وبر.........................................................................55 نمودار شماره (6-2) مدل سرمایه اجتماعی نانلین...................................................................................................65 نمودار شماره (7-2) مدل تحقیق..............................................................................................................................86 نمودار شماره (1-4) توزیع پاسخگویان بر حسب جنس........................................................................................101 نمودار شماره (2-4) توزیع پاسخگویان بر حسب سن............................................................................................102 نمودار شماره (3-4) توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت تأهل............................................................................103 نمودار شماره (4-4) توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت اشتغال.........................................................................104 نمودار شماره (5-4) توزیع پاسخگویان بر حسب تحصیلات..................................................................................105 نمودار شماره (6-4) توزیع پاسخگویان بر حسب منطقه محل زندگی....................................................................106 نمودار شماره (7-4) توزیع پاسخگویان بر حسب قومیت......................................................................................107 نمودار شماره (8-4) توزیع پاسخگویان بر حسب میزان استفاده از تلویزیون در شبانهروز.....................................108 نمودار شماره (9-4) توزیع پاسخگویان بر حسب میزان تماشای شبکههای تلویزیون..........................................112 نمودار شماره (10-4) توزیع پاسخگویان بر حسب میزان اعتماد به تلویزیون......................................................113 نمودار شماره (11-4) توزیع پاسخگویان بر حسب اعتماد اجتماعی....................................................................116 نمودار شماره (12-4) توزیع پاسخگویان بر حسب انسجام اجتماعی...................................................................117 نمودار شماره (13-4) توزیع پاسخگویان بر حسب شبکههای اجتماعی................................................................119 نمودار شماره (14-4) توزیع پاسخگویان بر حسب سرمایه اجتماعی..................................................................120 نمودار شماره (15-4) توزیع خانوادهها بر حسب رضایت اجتماعی.....................................................................122 نمودار شماره (16-4) توزیع پاسخگویان بر حسب آگاهی سیاسیاجتماعی.........................................................123 1- فصل اول: کلیات تحقیق 1-1- مقدمه مفهوم سرمایه اجتماعی اگر چه پیشینهای به قدمت جامعهشناسی کلاسیک در اروپا دارد، اما معنا و مفهوم بسیط خود را در دوران معاصر با مطرح شدن مباحثی چون جامعهمدنی، توسعه، مشارکت همگانی و نهادهای مدنی به دست آورده است. اگر چه این مباحث چندی است که در جامعه ما به صورت نظری از سوی صاحبنظران و اندیشمندان مطرح شده است؛ اما رکن اساسی این مباحث که همان سرمایه اجتماعی است، چندان مورد بحث قرار نگرفته است. سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از مؤلفههای رشد و پیشرفت به طور عام و توسعه اجتماعی به طور خاص مورد توجه جدی حوزههای پژوهش علوم اجتماعی برای سنجش کیفیت تعاملات اجتماعی بوده است.اعتماد، هنجارها، شبکهها و منابع، سازنده عناصر سرمایه اجتماعی هستند که در نهایت به ساختاری از روابط کنشگران میانجامد که باعث همبستگی و همکاری برای منافع متقابل، تسهیل روابط افراد و در نهایت دستیابی گروه به اهداف میشود. هر چه سرمایه اجتماعی در گروهی از افراد به لحاظ کمی و کیفی از سطح مطلوبی برخوردار باشد، کنشگران برای سازماندهی اجتماع خویش بر حسب آرمانهای جمعی تواناتر خواهند بود. گستردگی سرمایه اجتماعی در لایههای مختلف جامعه و در انحصار قرار نگرفتن آن در دست اقلیتی از افراد، نشان از روند مطلوب سرمایههای ارتباطی است که افراد بدون توجه به شاخصهای تمایز بخش میتوانند از آن در جهت رسیدن به اهداف فردی و جمعی بهره برند. بیهیچ شبهه خانواده مهمترین نهاد اجتماعی و میراث ملی و اسلامی ماست که وظیفه داریم آن را سالم و توانمند به نسلهای بعد منتقل سازیم. دین، دولت و خانواده ارکان سهگانه حیات تاریخ ایرانیان بودهاند و همواره خواهند بود. با وجود همه حوادث، هنوز هم خانواده در تشکیل شخصیت نسل بعد تأثیری عمیق و بیرقیب دارد. بنابراین، شناخت اهمیت و جایگاه خانواده، میتواند برای ارتقاء و تعالی بخشیدن به آرمانهای فرهنگی- اجتماعی یک ملت بسیار مفید واقع گردد. خانواده به مثابه مهمترین نهاد اجتماعی، همواره در نظم، صلح، آرامش، تغییر و تحول قدرتهای سیاسی در جامعه ایران اثرگذار بوده است؛ به عبارتی هر آنچه در جامعه روی مینماید؛ عقبهاش در تأثیرات خانواده بر تحولات عصر خود بوده و گاه خلوتگاه سیاسیون به حاشیه رانده، هنرمندان و انسانهای بزرگی است که به گونهای از اجتماع خود و قدرت حاکم سیلی خوردهاند. بیش از دو دهه است که این میراث به جا مانده از نیاکان ما بر اساس نتایج تحقیق و اسناد اعلام شده از سوی مسئولان دچار بحرانهایی شده است، طلاق به بالاترین حد خود در سالهای اخیر رسیده، تنشها و ستیزهها در روابط خانوادگی اوج گرفته، بی اعتمادی در بین اعضای خانواده افزایش یافته، مشارکت و انسجام تنزل یافته و ... . این در حالی است که خانواده تنها مکان مملو از عاطفه و محبتی است که در آن، امکان رشد و شکوفایی شخصیت افراد بزرگسال و در عین حال آشنایی کودکان با قواعد و هنجارها و ارزشهای اجتماعی صورت میگیرد. در این واحد، افراد میتوانند به یکدیگر متکی باشند و از حمایت یکدیگر بهره ببرند. خانواده مهمترین عامل انتقال هنجارها و ارزشها محسوب میشود. پرداختن به این نهاد مهم، تقویت بنیانهای عاطفی و اجتماعی آن و تثبیت روابط مبتنی بر اعتماد، همدلی و تعاون در میان اعضای آن کاری است بس سترگ و حایز اهمیت. رسانهها جزء لاینفک زندگی بشر امروزی به شمار میآیند. هر روز جوامع مدرن شاهد عرضة ابزار تکنولوژیک ارتباطی جدیدی به بازار مصرف میباشند. اما در این میان تلویزیون همچنان حاکمیت رسانههای خانگی را در اختیار دارد و چون عضوی از خانواده پذیرفته شده است. دو نگرش کاملاً متضاد با یکدیگر، در بین اندیشمندان و پژوهشگران این رسانه به چشم میخورد. نگاهی خوشبینانه که تلویزیون را در دانشاندوزی، افزایش خزانه لغات کودکان، افزایش مهارت گفت و شنود، آشنایی با سرزمینهای دور، هدایت افکار به سمتوسوی برنامهریزی شده و ایجاد جریانات فکری مثبت در بین مخاطبین، ایجاد سرگرمی و رهایی از خستگی روزمره و ... مفید و موثر میداند، و نگاهی بدبینانه که معتقد به خاموش کردن تلویزیون به طور دائم است و تلویزیون را دشمن خلاقیت، مطالعه و ... میداند و آن را آموزشدهندة خشونت، از بین برنده دوران کودکی، بازیچه دست منفعتطلبان برای سودجویی، دزد وقت، از بین برنده زبان و ادبیات و شعر و نابود کننده مهارتهای خواندن و نوشتن و اعتیادآور معرفی میکند. ( پوپر و کندری، 1374، ص29) دو نگرش فوق، بصورت افراطی به این رسانه نافذ مینگرند. نگاه ترکیبی و تلفیقی به جعبه جادویی برداشت واقعگرایانهتری ارائه میدهد. به عبارت دیگر، برخی برنامههای تلویزیون خشونت، نابسامانی و عدم خلاقیت و ... را رواج میدهند ولی برخی دیگر مروج مهارت، آموزش، جامعهپذیری و ... میباشد. تلویزیون باید نگاه خود را متوجه خانواده در جامعه امروزی سازد، خصوصیات، مشکلات، نکات مثبت و منفی آن را مدنظر قرار دهد و الگویی مناسب جامعه ارائه دهد. تلویزیون میتواند با ارائه الگوهای صحیح، رفتار مناسب را به افراد بیاموزد، وگرنه گفتارها، پندها و نصایح اخلاقی در مورد روابط خانوادگی اثر چندانی نخواهد داشت. اگر تلویزیون الگوی خانواده را به صورت پدر مقتدر و بدون توجه به افکار دیگران، رفتار تعارضی میان زن و شوهر و رفتار خشن والدین و فرزندان به یکدیگر ارائه دهد، چگونه میتوان از کودکی که در بیست سال آینده خود تشکیل خانواده خواهد داد، انتظار ارائه رفتاری جز آن داشت؟ ( اعزازی، 1373، صص13-12) 2-1- بیان مسأله محصول تو امروز میرسد و محصول من فردا. پس به نفع هر دوی ماست که امروز من به توکمک کنم و تو هم فردا به کمک من بشتابی. ولی به تو لطفی ندارم و میدانم تو نیز چنین هستیپس به خاطر تورنجی بر خود هموار نمیکنم و میدانم اگر به امید اینکه تو نیز زحمت مرا پاسخدهی در کنارت رنج کار را بر خود هموار کنم، نومید خواهم شد و بیهوده دل به قدردانی توبستهام. پس تو را وا میگذارم با کار خود و تو نیز با من چنین کنی. فصلها میگذرند و مابی بهره از اعتماد متقابل و امنیت هر دو خرمن خود را از دست میدهیم.مشکل جوانان داستان هیوم[1] در جوامع و کشورهای سرتاسر جهان پدیده بسیار آشنایی است: * والدین در جهان خواستار فرصتهای تحصیلی بهتر برای فرزندان خود هستند ، ولی همکاریهایی که برای بهبود شرایط مدارس دولتی انجام گرفته به شکست انجامیدهاند. * ساکنان محلههای محروم خواهان خیابانهای امنتر هستن ، ولی امکانات جمعی برای کنترل جنایات ناکام مانده است. * کشاورزان فقیر کشورهای جهان سوم نیازمند برنامههای آبیاری و بازاریابی کارآمدتر هستند، ولی همکاری برای نیل به ابن هدف بسیار سست و شکننده است . * افزایش گرمای کره زمین زندگی مردم جهان را تهدید میکند ، ولی اقدام مشترک برای پیشگیری از این خطر مشترک شکست خورده است. همانطور که فلاسفه از هابز[2] به بعد تأکید کردهاند، شکست در همکاری برای کسب منافع متقابل الزاماً نشانه نادانی یا عدم عقلانیت یا حتی شرارت و بدنهادی نیست. کشاورزان داستان هیوم،ابله و دیوانه یا شرور نبودند بلکه در تنگناهایی گرفتار آمده بودند.دانشمندان علوم اجتماعی اخیراً این معضل بنیادین را که در شکلهای مختلف جلوهگر است تحلیل کردهاند، در همه این موقعیتها نیز همچون داستان روستایی هیوم، همکاری همگانی به نفع همه خواهد بود ولی در غیاب اعتماد، مشارکت و ضمانت اجرایی همیاری، همکاری و تعهد متقابل، همه خود را از همکاری کنار میکشند و با رفتار خود انتظارات بدبینانه یکدیگر را تحقق میبخشند. (تاجبخش، 1384، صص 94-93) در جامعهشناسی و علومسیاسی برای بررسی کمیت و کیفیت هنجارها و روابط اجتماعی از مفهوم سرمایه اجتماعی استفاده میشود. سرمایه اجتماعی، مفهوم نسبتاً جدیدی در علوم اجتماعی است که به طور خلاصه به معنای مجموعهای از قوانین، هنجارها، تعهدات، روابط متقابل و اعتماد نهفته شده در روابط اجتماعی، ساختارهای اجتماعی و سلسله مراتب نهادی جامعه میباشد که اعضای آن را قادر به دستیابی به اهداف جمعی و فردیشان میسازد. این مفهوم با وجود عمر کوتاه خود(از دهه 1970) توانسته است جایگاه ویژهای در مجامع علمی و در نزد پژوهشگران حوزههای مختلف باز کند و نقش خود را به عنوان یک مفهوم بینرشتهای که خلأ آن پیش از این کاملاً احساس میشد، ایفا کند. سرمایه اجتماعی که مقولهای نسبتاً تازه و ناشناخته در کنشهای اجتماعی محسوب میشود، به طور خلاصه مجموعهای از منابع و ذخایر ارزشمندی است که به صورت ذاتی و نهفته در ذات گروههای نخستین، ثانوی و در سازمانهای اجتماعی جامعه (نهادهای رسمی و غیررسمی) وجود دارد. برخی از ذخایر ارزشمند که گاه از آن به عنوان ارزشهای اجتماعی نیز یاد میشود عبارتند ار: صداقت، حستفاهم، سلامتی نفس، همدردی، دوستی، فداکاری و... . شواهد موجود در جامعه حاکی از این واقعیت است که در طی یکی دو دهه اخیر، فرسایش شدیدی در سرمایه اجتماعی موجود برای جوانان، هم در درون خانواده و هم در بیرون آن، روی داده است. در خانواده رشد سرمایه انسانی بسیار زیاد شده به طوری که سطح تحصیلات دائماً در حال افزایش است؛ ولی بموازات آن، سرمایه اجتماعی که شاخص برجسته آن حضور بزرگسالان در خانه و میزان گفتگو در مورد موضوعات اجتماعی، فرهنگی، علمی، اقتصادی و سیاسی بین والدین و فرزندان است، کاهش یافته است. در اجتماع، میزان فرسایش و نابودی سرمایه اجتماعی به مراتب بیشتر بوده است؛ به طوری که به نظر می رسد افزایش میزان جرم در جامعه طی سالهای اخیر ناشی از تضعیف مناسبات بین گروهی افراد بوده و مشکلات زیادی را برای جامعه فراهم آورده است. بعلاوه، جامعه در معرض تهاجم فردگرایی قرار گرفته که بر اساس آن منافع فردی بر مصالح جمعی تقدم یافته است. (شارع پور، 1380، صص112-101) انتشار یافتههای « پیمایش ملی ارزشها و نگرشها» که در سال 1380 و تحت سرپرستی دفتر طرحهای ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در 28 استان کشور صورت گرفت از سطح نازل سرمایه اجتماعی حکایت میکند. همچنین بنا برگزارش دفتر امور آسیب دیدگان سازمان بهزیستی کشور، هر ساله با رشد 15 درصدی آسیبهای اجتماعی مواجه بودهایم. این بدان معنی است که چنانچه اقدامی جهت احیاء این سرمایه صورت نگیرد، بدون شک در سالهای آتی با بحران انواع نابسامانیهای رفتاری و اجتماعی روبهرو خواهیم بود که همگی در شکلگیری بحران امنیتاجتماعی موثرخواهد بود (شارعپور، 1380، صص 112- 101). در مجموع سرمایه اجتماعی، توش و توان زایدالوصفی است که از آمادگی روحی و روانی آحاد یک جامعه برای درگذشتن از منافع شخصی و درگیر شدن در عمل جمعی پدید میآید. به بیان دیگر، ثروت و دارایی نهفتهای است که به شکل بالقوه در تمامی جوامع انسانی وجود دارد و برای شکوفا شدن و به فعلیت درآمدن، نیاز به گرد آمدن عواملی چند و تحقق شرایطی ویژه دارد که به ندرت و دشواری فراهم میآید ولیکن چنانچه در هنگام فوران، به موقع مورد شناسایی و امعان نظر قرار گیرد و به درستی هدایت شود، قادر خواهد بود موجبات یک تحول شگرف و یک توسعه کیفی شتابان را پدید آورد. در غیر اینصورت کاهش سرمایه اجتماعی و عدم توجه به آن در یک جامعه باعث بروز آسیبهای اجتماعی از جمله افزایش جرم در جامعه، بروز رفتارهای ضد اجتماعی و... خواهد شد که خود این آسیبها تأثیرات منفی زیادی به سلامت جامعه خواهند گذاشت و روند پیشرفت و ترقی جامعه را با اختلال زیادی روبرو خواهند ساخت ( شارع پور، 1380، ص 112). از آنجا که نیازهای بشر گوناگون است و جامعه از سادگی به سوی پیچیدگی حرکت میکند، وسایل ارتباطی نقشهای گوناگونی همچون نقش آموزشی، اطلاع رسانی، هویت دهی، پرکردن اوقات فراغت و... را در جوامع جدید ایفا میکنند ( دادگران، 1389، ص32). در این بین نقش رسانهها و استفاده از آنها بویژه در بین جوانان اهمیت فراوانی دارد، چراکه فعالیت مورد علاقه نوجوانان و جوانان برای گذراندن اوقات فراغت به ترتیب عبارتند از: فعالیت ورزشی، تماشای تلویزیون و مطالعه. یکی از کم هزینهترین راههای گذران اوقات فراعت تماشای تلویزیون است. ضمن اینکه تلویزیون را در همه ساعات شبانهروز و در خانه میتوان استفاده کرد. شاید به همین دلیل تلویزیون همچنان یکی از پرطرفدارترین رسانههای جمعی است. در بین رسانههای جمعی تلویزیون تنها وسیلهای است که از حواس بینایی و شنوایی در آن واحد استفاده میکند و دارای پوشش وسیع و سرعت انتقال پیام است. ( معتمدنژاد، 1379، ص122) دانشمندان علوم اجتماعی راهحل مشکل را در سرمایه اجتماعی میدانند. سرمایه اجتماعی همچون مفاهیم سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی به ویژگیهای سازمان اجتماعی از قبیل شبکهها،هنجارها و اعتماد اشاره دارد که هماهنگی و همکاری برای کسب سود متقابل را تسهیل میکنند. یکی از عوامل مهم مرتبط با سرمایه فرهنگی و اجتماعی افراد و جوامع، گسترش رسانهها و نقش آن در انواع ارتباطات است. رسانهها امکان مبادلات مختلف اجتماعی و فرهنگی را دوچندان کرده است. پیدایش و گسترش انواع رسانههای صوتی و تصویری و الکترونیکی،نقاط مختلف جهان را به هم پیوند داده است. تسلط کشورهای پیشرفته به رسانههای ماهوارهای باعث گسترش و انتقال عناصر فرهنگی این کشورها به نقاط مختلف جهان شده است. این روند باعث شکلگیری بحث جهانی شدن گردیده است. جهانی شدن فرهنگ روندی است که طی آن عناصر فرهنگی اروپایی و آمریکایی بعنوان منابع استاندارد شده، ظاهراً بیطرف و عامگرا معرفی شده و با تأکید بر تکنولوژی ارتباطی بدون توجه به حافظه تاریخی و بومی و محلی ملتها، به جوامع دیگر انتقال یافته و سرمایههای فرهنگی افراد و جوامع را تحت تأثیر قرار داده است. رسانهها میتوانند نقش بر جستهای در بهبود و تعمیق سرمایه اجتماعی داشته باشند. رسانهها به شکل مستقیم بر روی مؤلفههای سرمایه اجتماعی تأثیر میگذارند و از این طریق بخش عظیمی از رسالت توسعه را بر دوش دارند. بنابراین در این پژوهش به مطالعه رابطه بین تماشای برنامههای تلویزیون با سرمایه اجتماعی خانوادههای تهرانی میپردازیم و به این پرسش پاسخ میدهیم که ارتباط بین تماشای برنامههای تلویزیون با اعتماد، انسجام اجتماعی، پیوندهای اجتماعی، آگاهی و دانش مردم چگونه است؟ آیا تلویزیون توانسته است میزان اعتماد مردم را بالا ببرد و آیا کارکردش در همبستگی و انسجام اجتماعی موفق بوده است؟ آیا توانسته است به تقویت پیوندهای اجتماعی در جامعه تاثیرگذار باشد؟ و ... سوال اصلی: چه رابطهای بین تماشای برنامههای تلویزیون و سرمایه اجتماعی خانوادههای تهرانی وجود دارد؟ سوالات فرعی 1- چه رابطه ای بین تماشای برنامه های تلویزیون و اعتماد اجتماعی خانوادههای تهرانی وجود دارد؟ 2- چه رابطه ای بین تماشای برنامه های تلویزیون و انسجام اجتماعی خانوادههای تهرانی وجود دارد؟ 3- چه رابطه ای بین تماشای برنامه های تلویزیون و شبکه های اجتماعی خانوادههای تهرانی وجود دارد؟ 4- چه رابطهای بین تماشای برنامههای تلویزیون و آگاهیهای سیاسی اجتماعی خانوادههای تهرانی وجود دارد؟ 5- چه رابطهای بین نوع شبکه تلویزیونی مورد استفاده و سرمایه اجتماعی خانوادههای تهرانی وجود دارد؟ 6- چه رابطهای بین اعتماد به برنامههای تلویزیون و سرمایه اجتماعی خانوادههای تهرانی وجود دارد؟ 7- چه رابطهای بین رضایت اجتماعی و میزان تماشای برنامههای تلویزیون وجود دارد؟ 8- چه رابطهای بین نوع برنامههای تلویزیونی مورد استفاده(سیاسی، ورزشی، و...) و سرمایه اجتماعی خانوادههای تهرانی وجود دارد؟ 9- چه رابطهای بین متغیرهای زمینهای(جنس، قومیت، تحصیلات و وضعیت اشتغال) و میزان سرمایه اجتماعی خانوادههای تهرانی وجود دارد؟ 3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق جامعهشناسی با تمایز قائل شدن بین دو نوع جامعه (سنتی و جدید) میتواند در شناسایی تلویزیون به عنوان یکی از مؤلفههای دوران جدید یاری رساند. از نظر جامعهشناسی ارتباطی و جامعهشناسی تلویزیون و یا وسایل ارتباطی دیگر، یکی از ویژگیهای جامعه سنتی، وجود روابط چهره به چهره و غلبه سازمانهای سنتی بر روابط اجتماعی است. افراد در روابط چهره به چهره کسب خبر میکنند و روند فرهنگپذیری و اجتماعی شدنشان بیشتر در گروههای همسالان و خانواده شکل میپذیرد. عواملی چون رسانههای جمعی در این جوامع یا وجود ندارند و یا اینکه توانایی اثرگذاری در فرآیند زندگی اجتماعی را ندارند تا بتوانند بعنوان واسطه ارتباطی بین مخاطبان و سازندگان و پیام قرار گیرند. در جامعه جدید با تقلیل روابط چهره به چهره و در مقابل با توسعه روابط رسمی، سازمانها و مؤسسههای اجتماعی و وسایل ارتباط جمعی نقشی مهمتر از خانواده دارند. افراد بیش از پدر و مادر(والدین) از وسایل ارتباطجمعی از قبیل رادیو، تلویزیون و سازمانهایی چون مهدکودک، آموزش و پرورش و جامعه تأثیر میپذیرند (دورکیم، 1385، ص 35). ظهور رسانههای همگانی سبب شد گسترش عظیم اعتماد مبتنی بر اوهام کاهش یابد. از نگاه کلمن اخیراً تغییری در رسانهها در جهت کم شدن میزان اعتماد به وجود آمده است اما از طرفی تکنیکهای جدید رسانهای سبب بازسازی و بازپسگیری اعتمادها شده است. رشد و افزایش اعتماد به اخبار تلویزیون و ثبات اعتماد به مطبوعات نشان میدهد که کاهش اعتماد به بعضی نهادها، ممکن است ناشی از قدرت فزایندهی رسانهها، به عنوان منبع و تفسیرکننده اطلاعات باشد. رسانههای همگانی بهگونهای فزاینده تبدیل به واسطههایی میشوند یا شدهاند که افراد به قضاوت آنها اعتماد میکنند. (جوادییگانه و همکاران، 1384، ص 144) [1]. Hume [2]. Hobbes |
اولویت بندی و ارزیابی شاخص های حکمرانی خوب شهری در شهرهای مقصد گردشگری نمونه موردی شهرهای ساحلی منتخب استان مازندران
 اولویت بندی و ارزیابی شاخص های حکمرانی خوب شهری در شهرهای مقصد گردشگری نمونه موردی شهرهای ساحلی منتخب استان مازندرانچکیده رویکرد های سنتی مدیریت شهری ایران باعث ایجاد فضایی تقابلی به جای فضایی تعاملی میان شهروندان و شهرداری ها شده است که حکمرانی خوب شهری یکی از روشهای مقابله با آن است. هدف این تحقیق شناخت جامعی از میزان اهمیت حکمرانی خوب شهری و ارزیابی عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری در شهر های نمونه مقصد گردشگری (چالوس، نور، بابلسر و تنکابن) است. روش تحقیق و گردآوری مطالب از نوع پیمایشی و تحلیلی مبتنی بر پرسشنامه است که پس از تایید روایی پرسشنامه در اختیار کارشناسان برجسته مهندسین مشاور و اعضای گروه تخصصی شهرسازی نظام مهندسی استان مازندران و همچنین اساتید صاحب نظر دانشگاه مازندران قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل آماری از دو روش IPA و AHP استفاده شد. اولویت بندی و عملکرد شاخص ها، از هر دو روش به صورت یکسان به دست آمد و مهمترین شاخص با کمترین عملکرد، شاخص مشارکت شهروندان معین گردید که سنگ بنای حکمرانی خوب شهری به عنوان روش مدیریت مشارکتی است. شاخص امنیت نیز از بالاترین عملکرد در این شهر ها برخوردار بود. در نهایت نتیجه گیری شد که شاخص های حکمرانی خوب شهری با وجود اهمیت بالای آنها، عملکرد پایینی در مدیریت شهری، شهرهای مورد مطالعه داشته و راهکارهایی به منظور ارتقا آن ارائه شد. واژگان کلیدی: حکمرانی خوب شهری، تحلیل اهمیت- عملکرد، تحلیل سلسله مراتبی، شهرهای مقصد گردشگری. فهرست مطالب فصل اول: کلیات تحقیق1--4......... مدل مفهومی تحقیق 8 1-8.. تعریف واژه ها و اصطلاحات 10 فصل دوم: ادبیات تحقیق بخش اول: مبانی نظری 2-1-3 دیدگاه ها و نظریه های منعطف به مدیریت شهری 13 2-1-3-1 ماکس وبر و نظریه دیوان سالاری 14 2-1-3-2 برایان مک للین و نظریه حاکمیت و مدیریت شهری 15 2-1-3-5 نظریه ریچارد تاردانیکو 18 2-1-4 دیدگاه مشارکتی و مردم سالاری در مدیریت شهری 19 2-1-4-1-نظریه صلاح الدین یلدیریم 20 2-1-4-2 نظریه مشارکت مردمی و نخبگان لیون فولکت 21 2-1-4-3 نظریه مشارکتی جان ترنر 22 2-1-4-4 نظریه مشارکتی جیمز میجلی 23 2-1-4-5 نظریه مشارکتی شری ارنشتاین 24 2-1-4-6 نظریه مشارکتی اسکات دیوید سون 25 2-1-4-7 نظریه مشارکتی دیوید دریسکل 25 2-1-5--1انواع مدل های مدیریت شهری در کشور آمریکا29 2-1-5-2 انواع مدل های مدیریت شهری در کشور های اروپایی 35 2-1-5-3سیر تحول مدل های مدیریت شهری در ایران 39 2-1-7مدیریت شهری و توسعه گردشگری 49 2-1-8 تعریف حکمرانی و انواع آن 51 2-1-8--4تفاوت بین حکومت شهری و حکمرانی شهری 55 2-1-8-6حکمرانی الکترونیک و حکمرانی شهری 59 2-1-10 مدل های حکمرانی شهری 60 2-1-13 حکمرانی شهری و کیفیت زندگی 66 2-1-14 نقش نهاد های محلی (شهرداری و شورای شهر) در توسعه گردشگری 67 فصل دوم - بخش دوم: پیشینه تحقیق 2-2-4اسناد حقوقی و بین المللی 72 2-2-5 اقدامات دولت ها در مهمترین کنفرانس های بین المللی 72 فصل دوم - بخش سوم: تشریح اجزای مدل 2-3-3--10 اثر بخشی و کارایی 76 فصل سوم: روش شناسی تحقیق 3-6 روایی و پایایی ابزار پژوهش 82 3-7روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اطلاعات 83 3-7-1 روش تحلیل اهمیت- عملکرد 83 3-7-1-1تشکیل ماتریس اهمیت-عملکرد 84 3-7-1--2تحلیل ماتریس اهمیت-عملکرد 86 3-7-2 روش تحلیل سلسله مراتبی 87 3-7-2-1 مدل سازی مساله تصمیم 88 3-7-2-2 مقایسه اهمیت و ارجحیت 88 3-7-2-3بررسی میزان سازگاری در قضاوت‌ها89 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات 4-2- روش تحلیل اهمیت – عملکرد91 4-2-2مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر جنسیت 92 4-2--3مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر تحصیلات 93 4-2-4مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر سن 94 4-2-5مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر میزان سابقه کاری 95 4-3آزمون فرضیه قابلیت اعتماد یا پایایی ابزار اندازهگیری(پرسشنامه)96 4-4ارزیابی اهمیت و عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری 97 4-5آزمون دو جمله ای شاخص های حکمرانی خوب شهری 98 4-6 نمره افتراقی و تجزیه و تحلیل شکاف 99 4-7تجزیه و تحلیل ماتریس اهمیت - عملکرد 101 4-7-1ماتریس اهمیت – عملکرد شهر بابلسر 102 4-7-2ماتریس اهمیت – عملکرد شهر نور 104 4-7--3ماتریس اهمیت – عملکرد شهر تنکابن 106 4-7-4ماتریس اهمیت – عملکرد شهر چالوس 108 4-8 جمع بندی روش تحلیل اهمیت - عملکرد 110 4-9 روش تحلیل سلسله مراتبی 110 4-9-2 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر جنسیت 111 4--9-3 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر تحصیلات 112 4-9-4 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر سن 113 4-9-5 مطالعه توصیفی نمونه آماری با توجه به متغیر میزان سابقه کاری 114 4-10 مدل سازی سلسله مراتبی و تشکیل درخت تصمیم گیری 115 4-11 اولویت بندی اهمیت شاخص های حکمرانی خوب شهری 116 4-12اولویت بندی عملکرد شاخص های حکمرانی خوب شهری 118 4-21--1اولویت بندی عملکرد در شهر بابلسر 119 4-21-2اولویت بندی عملکرد در شهر نور 121 4-12-3اولویت بندی عملکرد در شهر تنکابن 123 4-12-4اولویت بندی عملکرد در شهر چالوس 125 4-13جمع بندی روش تحلیل سلسله مراتبی 126 4-14- مقایسه دو روش اهمیت-عملکرد و تحلیل سلسله مراتبی 127 4-14-2مقایسه نتایج حاصل از دو روش 128 فصل پنجم: یافته ها، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات 5-2مروری مختصر بر هدف، مسئله و چگونگی کار 131 5-8پیشنهاد‌هایی برای تحقیقات آینده 141 فهرست جداول جدول2- 2 حرکت از مشارکت عمومی به سوی برنامه ریزی مشارکتی 27 جدول2- 3 انواع مدل های مدیریت شهری در کشورهای آمریکایی 34 جدول2- 4 مدل های مدیریت شهری در کشور های اروپایی 36 جدول2- 5مدل های غالب مدیریت شهری در ایران 40 جدول2- 6 تفاوت بین حکومت شهری و حکمرانی شهری 56 جدول2- 7 ویژگی های مدل های حکمرانی شهری 61 جدول3- 1تعاریف مقیاس های مقایسه گزینه ها89 جدول4- 10 موقعیت قرارگیری شاخص ها در ماتریس اهمیت – عملکرد شهر نور105 جدول4- 11 موقعیت قرارگیری شاخص ها در ماتریس اهمیت – عملکرد شهر تنکابن 107 جدول4- 12 موقعیت قرارگیری شاخص ها در ماتریس اهمیت-عملکرد شهر چالوس 109 جدول4- 13 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر جنسیت 111 جدول4- 14 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر تحصیلات 112 جدول4- 15 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر سن 113 جدول4- 16 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر سابقه کاری 114 جدول4- 17 مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در اهمیت شاخص ها117 جدول4- 18 وزن نهایی اهمیت شاخص ها در تحلیل سلسله مراتبی 118 جدول4- 19مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر بابلسر 119 جدول4- 1چگونگی توزیع جنسیت پاسخ دهندگان 92 جدول4- 2 چگونگی توزیع تحصیلات پاسخ دهندگان 93 جدول4- 20 وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر بابلسر 120 جدول4- 21 مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر نور121 جدول4- 22 وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر نور122 جدول4- 23 مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر تنکابن 123 جدول4- 24 وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر نور124 جدول4- 25 مقایسات زوجی و میزان سازگاری در قضاوت ها در عملکرد شاخص ها در شهر چالوس 125 جدول4- 26 وزن نهایی عملکرد شاخص ها در شهر چالوس 126 جدول4- 27 نتایج حاصل از اولویت بندی عملکرد و اهمیت شاخص ها از دو روش IPA و AHP 128 جدول4- 28 مقایسه نتایج حاصل از دو روش IPA و AHP 128 جدول4- 3 چگونگی توزیع سن پاسخ دهندگان 94 جدول4- 4 چگونگی توزیع سابقه کار پاسخ دهندگان 95 جدول4- 5 نتیجه آزمون آلفای کرونباخ 96 جدول4- 6 میزان اهمیت و عملکرد شاخص ها بر اساس مدل IPA 97 جدول4- 7 نتایج آزمون دو جمله ای 98 جدول4- 8 نتایج تحلیل آزمون t و نمره افتراقی 100 جدول4- 9 موقعیت قرارگیری شاخص ها در ماتریس اهمیت – عملکرد شهر بابلسر 103 جدول5- 1 نتایج حاصل از مدل IPA 132 جدول5- 2 نتایج حاصل از مدل AHP 133 جدول5- 3 نتایج حاصل از آزمون نمره افتراقی و تجزیه و تحلیل شکاف 133 فهرست شکل ها شکل1- 1مدل تحلیل اهمیت – عملکرد 8 شکل2- 1 مدل شهردار قوی – شورا31 شکل2- 2 مدل شورا – مدیر شهر 32 شکل2- 3 حرکت به سمت حکمرانی خوب 63 شکل2- 4 مدل مفهومی تحلیل اهمیت – عملکرد 74 شکل3- 1 ماتریس اهمیت - عملکرد 86 شکل4- 1 توزیع فراوانی نمونه آماری از لحاظ جنسیت 92 شکل4- 10 ماتریس اهمیت – عملکرد داده محور شهر تنکابن 106 شکل4- 11 ماتریس اهمیت – عملکرد مقیاس محور شهر چالوس 108 شکل4- 12 ماتریس اهمیت – عملکرد داده محور شهر چالوس 108 شکل4- 13 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر جنسیت 111 شکل4- 14 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر تحصیلات 112 شکل4- 15 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر سن 113 شکل4- 16 چگونگی توزیع نمونه آماری بر اساس متغییر سابقه کار114 شکل4- 17 مدل تحلیل سلسله مراتبی 115 شکل4- 2 توزیع فراوانی نمونه آماری از لحاظ تحصیلات 93 شکل4- 3 توزیع فراوانی نمونه آماری از لحاظ سن 94 شکل4- 4 توزیع فراوانی نمونه آماری از لحاظ سابقه کار95 شکل4- 5 ماتریس اهمیت – عملکرد مقیاس محور شهر بابلسر 102 شکل4- 6 ماتریس اهمیت – عملکرد داده محور شهر بابلسر 102 شکل4- 7 ماتریس اهمیت – عملکرد مقیاس محور شهر نور104 شکل4- 8 ماتریس اهمیت – عملکرد داده محور شهر نور104 شکل4- 9 ماتریس اهمیت – عملکرد مقیاس محور شهر تنکابن 106 شکل5- 1 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر چالوس 134 شکل5- 2 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر تنکابن 134 شکل5- 3 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر نور135 شکل5- 4 ماتریس اهمیت – عملکرد شهر بابلسر 135 فصل اول: کلیات تحقیق 1-1- مقدمه امروزه جمعیت مردمی که در مناطق شهری زندگی می کنند از تمام ادوار تاریخ انسان بیشتر است.روند شهرنشینی غیر قابل بازگشت است (مصطفی قدمی و همکاران، 1391). تخمین زده شده است که جمعیت شهری دنیا تا سال 2025 دو برابر شده و به بیش از 5 میلیارد نفر خواهد رسید که بیش از 90 درصد این رشد در کشور های در حال توسعه خواهد بود (برنامه اسکان سازمان ملل[1]، 2003). از سوی دیگر جهان امروز با چالش هایی مواجه است که ناشی از دگرگونی های حاصل از پیشرفت علم و صنعت و طرح نیاز های جدید سازمانی و اجتماعی است.در جهان متحول امروز، دولت ها به تنهایی قادر به پاسخگویی به نیازهای جدید نخواهند بود.این مهم نیازمند الگوی جدیدی است که بتوان از همه ظرفیت های جامعه در بخش های دولتی، خصوصی و مدنی استفاده نمود تا تولید و ارئه خدمات عمومی را حداکثر ساخت(رفیعیان و همکاران، 1390).در سیستم مدیریت شهری نوین برای رفع این مشکلات و چالش ها در زندگی شهری، الگوهای متعددی ارائه شده است.یکی از این الگوها که مدل غالب در مدیریت شهری[2] محسوب می شود، الگوی حکمرانی شهری است[3](زیاری و همکاران، 1390).حکمرانی موضوعی است که بر نحوه تعامل دولت ها و سایر سازمان های اجتماعی با یکدیگر، نحوه ارتباط با شهروندان و نحوه اتخاذ تصمیمات در جهانی پیچیده تمرکز داشته و فرایندی است که از طریق جوامع و سازمان ها تصمیمات خود را اتخاذ و بواسطه آن مشخص می کنند که چه کسانی در این فرایند درگیر و چگونه وظایف خود را به انجام برسانند(نوبری و همکاران،1389).محیط شهری پیچیده، پویا و متنوع مستلزم ظرفیت بالای مدیریت است که حکمرانی خوب شهری[4] قابلیت فراهم کردن آن را دارد(صالحی،1392).از سوی دیگر گردشگری شهری ترکیب پیچیده ای از فعالیت ها ی مختلف می باشد که از به هم پیوستن ویژگی های محیطی و میزان توانمندی و کشش شهر در جذب بازدیدکنندگان و ارائه خدمات تشکیل شده است.نخستین شرط موفقیت هر شهر در توسعه گردشگری، وجود زیرساخت های مناسب شهری، یکپارچه گی همه سازمان های ذیربط و مدیریت عاقلانه و مدبرانه در عرصه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است. از طرف دیگر تنسیق و آمایش جاذبه های شهر، استفاده پایدار از منابع گردشگری، ایجاد منابع و تسهیلاتی که دسترسی به جاذبه ها را تسهیل می کند، رضایت خاطر بازدیدکنندگان و کنترل محلی دومین شرط لازم در توسعه گردشگری است (دیناری، 1384). در راستای تحقق گردشگری، مدیریت شهری که از سازمان دهی عوامل، نیروها و منابع برای اداره امور و پاسخگویی نیازهای ساکنین شهر شکل گرفته، مهمترین ابزار است (رضویان، 1381). 1-2- اهمیت و ضرورت استنباط سازمان ها و نهاد های بین المللی از حکمرانی خوب شهری مطابق با تجزیه عملکردی برنامه اسکان در دو دهه اخیر است. این تجربه بر این نکته تاکید دارد که در اداره امور شهرها نه سرمایه، نه تکنولوژی و نه حتی تخصص، کافی نیست. بلکه مدیریت مطلوب وجه ممیزه یک شهر برون گرا با مدیریت مطلوب در مقابل یک شهر با مدیریت نامطلوب یا شهر منزوی است بر این اساس حرکت اصلی در جهت حکمرانی خوب شهری، رسیدن به یک شهر برونگرا خواهد بود. در شهر برونگرا هر فرد بدون توجه به ثروت، جنسیت، مذهب، نژاد و سن، شایسته مشارکت سازنده و مثبت در فرصت های موجود در شهر است (نازک نوبری و همکاران ، 1389(. از طریق حکمروایی خوب شهری نوعی از توسعه پدید می آید که در آن فقرا حق تقدم دارند، امور زنان بهبود میابد، محیط زیست پایدار ایجاد می شود و فرصت های اشتغال و عوامل رفاهی پدید می آیند. به این ترتیب مفهوم حکمروایی خوب و توسعه پایدار انسانی جدایی ناپذیر است (محمد موئدی، 1392). هدف از شاخصهای حکمرانی خوب شهری[5] سنجش اندازه گیری و کیفیت اداره امور شهری است.با توجه به این شاخص ها هر شهر می تواند به مقایسه های منطقه ای و جهانی بر اساس کیفیت حکمرانی شهری خودش دست بزند و به طور یقین فرایند سنجش در سرعت بخشیدن به بهبود کیفیت حکمرانی محلی، نقش قابل توجه ایفا می کند.در سطح محلی نیز شاخص تسریع اقدام محلی مورد انتظار برای بهبود کیفیت حکمرانی شهری را در بر می گیرد(نازک نوبری و همکاران ، 1389). با توجه به بررسی مفهوم حکمروایی خوب شهری میتوان مهمترین اهداف کلان آن را اینگونه بیان کرد:
حال با توجه به اینکه شهرهای ایران خصوصا در سالهای اخیر رشد شتابان و ناموزونی را تجربه کرده اند و با توجه به این رشد شتابان شهرنشینی و هم چنین عدم وجود سیستم مدیریتی کارامد چه در گذشته و چه در حال به نظر می رسد وجود سیستم مدیریتی جدید که نگرش پویاتر به شهر و شهروندان داشته باشد لازم است. با توجه به اینکه مدیریت شهرهای ایران در سطح پایینی است (مصطفی قدمی و همکاران، 1391) به نظر می رسد که شهرهای با مقصد گردشگری[7] (به عنوان نمونه شهرهای ساحلی استان مازندران) نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نیازمند سیستم جدید و پویاتری می باشند تا بتوانند به توسعه پایدار دست یابند. از سوی دیگر با توجه به اینکه اقتصاد شهرهای مقصد گردشگری به ویژه شهرهای ساحلی استان مازندران وابستگی شدیدی به برنامه ریزی و مدیریت صحیح در راستای ارتقای زیرساخت های صنعت گردشگری شهری دارند و تمام شهروندان آنها به عنوان عضو فعال در این صنعت مشغول به فعالیت می باشند و خیلی از مشاغل شکل گرفته در شهرهای مقصد گردشگری در راستای همین صنعت ایجاد شده است، در این شهرها ضرورت تحقق حکمرانی خوب شهری با توجه به ویژگی مشارکتی[8] بودن آن امری انکار ناپذیر است.
1-3- بیان مسئله واژگان حکمرانی[9] و حکومت[10] ، دارای مفاهیم محض و تخصصی بوده که بعضا فارغ از مفهوم، معمولا جایگزین یکدیگر به کار می روند. اما قدمت حکمرانی به تاریخ تمدن بشری برمیگردد. واژه حکمرانی از لغت یونانی (کیبرنان[11]) گرفته شده است و معنی آن هدایت کردن و راهنمایی کردن و یا چیزها را در کنار هم نگه داشتن است. در حالی که مفهوم حکومت دلالت بر واحد سیاسی برای انجام وظیفه سیاست گذاری داشته و برجسته تر از اجرای سیاست ها است. پس می توان گفت واژه حکمرانی اشاره به پاسخ گو[12] بودن هم در حوزه سیاست گذاری و هم در حوزه اجرا دارد (شریفیان ثانی، 1380). حکمرانی را میتوان کنش، شیوه یا سیستم اداره دانست که در آن مرز های بین سازمانها و بخش عمومی و خصوصی در سایه یکدیگر محو می شوند. جوهره حکمرانی به وجود روابط متعامل بین و درون حکومت و نیروهای غیر حکومتی اشاره دارد (برک پور، 1388). حکمرانی شهری[13] ، طبق تعریف زیست بوم سازمان ملل عبارت است از مجموع روش های برنامه ریزی و مدیریت عمومی شهر از سوی افراد، نهادهای عمومی و نهادهای خصوصی و نیز فرایند مستمری است که از طریق آن، منافع متضاد یا متعارض با یکدیگر همراه شده و زمینه همکاری و کنش متقابل فراهم می آید. طبق این تعریف حکمرانی شهری، هم نهادهای رسمی و هم اقدامات غیر رسمی و سرمایه اجتماعی شهروندان را در بر می گیرد (برنامه اسکان بشر ملل متحد[14]،2007). به علاوه نباید از نظر دور داشت تحقق سبک و شیوه مدیریت امور محلی و شهری که از آن به عنوان حکمرانی یاد می شود منوط به شکل گیری یک مجموعه روابط رسمی و ساختارهایی از قبیل قانون مداری، چارچوب های حقوق مدون و مشخص، تعریف و تعیین حدود رژیم های سیاسی، تعیین سطوح تمرکز زدایی و فراهم کردن زمینه های مشارکت همگانی در امور تصمیم گیری راجع به خط و مشی هاست (اکبری ، 1385). حکمرانی شهری بر خلاف مدیریت شهری، فرایندی مدیریتی است که به اتخاذ و حفظ زیربناها و خدمات شهری می پردازد. حکمرانی شهری فرایندی کاملا سیاسی در نظر گرفته می شود (شریفیان ثانی، 1380) و از آنجا که حکمرانی یا حاکمیت شهری، وظیفه به اجرا در آوردن تصمیمات و سیاست های عمومی در جهت منافع عامه را دارد (پاداش و همکاران، 1386) به عنوان فرایند مشارکتی توسعه، تعریف می شود و به موجب آن همه ذینفعان شامل حکومت، بخش خصوصی و جامعه مدنی تمهیداتی را برای حل مشکلات شهری فراهم می آورند که نتیجه آن رفع ناپایداری توسعه شهری، رفع ناپایداری ها از بدنه نهادهای مدیریتی، برنامه ریزی شهری، کارآمد سازی و مسئولیت پذیری بیشتر در اداره امور شهری و تفویض قدرت، وظایف و صلاحیت ها به حکومت ها و سایر ذینفعان محلی خواهد بود (لاله پور، 1386). بنابر این حکمرانی شهری را می توان فرایندی دانست که بر اساس کنش متقابل میان سازمان ها و نهادهای رسمی اداره شهر از یک طرف و سازمان های غیر دولتی و تشکل های جامعه مدنی از طرف دیگر شکل می گیرد. نتیجه اینکه حکمرانی شهری با اشکال قدیم حکومت از آن جهت متفاوت است که عاملان مدیریت تنها بخش عمومی نیستند، بلکه بخش های خصوصی و داوطلب نیز در امر مدیریت وارد می شوند. این عاملان در شبکه های مدیریت و مشارکت هایی که عموما مستقل از دولت هستند، فعالیت می کنند (پاداش و همکاران ، 1386). با توجه به مفهوم حکمرانی زمانی که صفت خوب را به این واژه اضافه میکنیم مبحثی با بار معنایی آغاز می شود و حکمرانی مطلوب[15] در مقابل حکمرانی نامطلوب قرار می گیرد. اضافه کردن صفت ارزشی به واژه حکمرانی مناقشه بر انگیز می باشد. چنانکه افراد گوناگون، سازمان ها، دولت ها، ایدئولوژی ها و مدیریت شهر، هریک حکمرانی خوب را مطابق با منافع و تجربیات شخصی خود تغریف می کنند. با در نظر گرفتن این نکته که دولت ها همواره در طول تاریخ نقشی انکار ناپذیر در شکوفایی و سعادت و یا در نابودی و انحطاط و نابودی ملت ها داشته اند، در خلال اجرای طرح هایی مانند برنامه اسکان بشر و برنامه هایی برای ریشه کنی فقر و دست یابی به توسعه پایدار و ضرورت تضمین اجرایی این برنامه ها شاخص های حکمرانی خوب از سوی محققین و سازمان های مختلف مورد بررسی قرارگرفته و تحت عنوان معیار ها و شاخصه های حکمرانی خوب مطرح شده است (نازک نوبری و همکاران، 1389) که عبارتند از:
با روشن شدن مفهوم حکمرانی، حکمرانی خوب و حکمرانی شهری حال می توان به توضیح حکمرانی خوب شهری[25]پرداخت.شهرها با برخورداری از پتانسیل های بالا به مثابه موتور توسعه اقتصادی و اجتماعی از طریق ایجاد مشاغل و طرح ایده ها نقش بازی میکند.شهرها اگرچه دارای مزیت ها و جاذبه هایی هستند، اما محرومیت های اجتماعی را نیز دامن می زنند چرا که عدم توزیع بهینه منابع و ثروت به محرومیت اجتماعی و فقر در میان جوانان، اقلیت های قومی و مذهبی و سایر گروه های حاشیه ای جامعه می انجامد(برنامه اسکان بشر ملل متحد، 2000). بنا بر منشور هبیتات سازمان ملل متحد حکمرانی خوب شهری اصول به هم وابسته پایداری، برابری، کارامدی، شفافیت و پاسخگویی، امنیت، فعالیت های مدنی و شهروندی را توصیف می کند (برنامه اسکان بشر ملل متحد، 2009). در تحقیق حاضر سعی شده است ابتدا شاخص های حکمرانی خوب شهری با توجه به وضعیت شهر های مقصد گردشگری اولویت بندی شود و سپس فاصله وضع موجود و مطلوب شهر های منتخب مشخص گردد. 1-4- مدل مفهومی تحقیق شکل1- 1مدل تحلیل اهمیت – عملکرد، منبع: پژوهشگر 1-5- اهداف انجام تحقیق 1-5-1-اهدف اصلی تحقیق پیش رو دو هدف اصلی زیر را دنبال می کند: اول اولویت بندی شاخص های حکمرانی خوب شهری بر اساس میزان اهمیت آنها در شهرهای مقصد گردشگری دوم ارزیابی وضعیت موجود این شاخص ها در شهرهای ساحلی منتخب استان مازندران. 1-5-2-اهداف کاربردی با توجه به اینکه بسیاری از شهرهای مقصد گردشگری در ایران به ویژه در استان مازندران وابستگی شدیدی به صنعت گردشگری دارند و مشاغل شکل گرفته در آنها نیز از این امر مستثنی نیستند و از سوی دیگر هریک از افراد جامعه می توانند در رشد و ارتقای این صنعت در این شهرها نقش داشته باشند، تحقیق حاضر در پی تعیین اهمیت هریک از شاخص های حاکمیت خوب شهری، به عنوان یک سیستم مدیریت مشارکتی، برای شهرهای مقصد گردشگری می باشد تا از یکسو این شاخص ها را به عنوان یک معیار سنجش بر اساس ویژگی های محلی و بومی در اختیار ارگان های اجرایی قرار داده و از سوی دیگر با مشخص کردن فاصله بین وضع موجود و مطلوب، مشکلات اصلی در این زمینه را شناسایی کند. 1-6- سوالات تحقیق
1-7- قلمرو تحقیق 1-7-1-قلمرو موضوعی موضوعات مرتبط با مدیریت شهر، حکمرانی شهری، شهر های مقصد گردشگری به عنوان قلمرو موضوعی تحقیق حاضر در نظر گرفته شده است. 1-7-2-قلمرو زمانی قلمرو زمانی تحقیق از مهر ماه سال 1393 لغایت اردیبهشت ماه سال 1393 می باشد. 1-7-3-قلمرو مکانی از آنجا که قرار است شاخص های حکمرانی خوب شهری در استان مازندران بررسی شود، محدوده جغرافیایی تحقیق حاضر استان مازندران می باشد. نمونه موردی این تحقیق عبارت است از شهرهای منتخب ساحلی استان مازندران (چالوس ، بابلسر ، تنکابن ، نور). 1-8- تعریف واژه ها و اصطلاحات حکمرانی شهری و حکمرانی خوب شهری: در مقام تعریف، حکمرانی شهری نوعی فرایند و ارتباط میان حکومت شهری و شهروندان است که هم حکومت شهری و هم جامعه مدنی را در بر می گیرد و بر حقانیت و تقویت عرصه عمومی تاکید دارد (برک پور ، 1390). بنابر نظریه اکثر صاحب نظران حکمرانی شهری یعنی اثر گذاری همه ارکان تاثیر گذار شهری بر مدیریت شهر با تمام سازو کارهایی که به سوی تعالی شهر و شهروندان حرکت کنند، نه اینکه عرصه های عمومی و خصوصی کنار گذاشته شوند و فقط عرصه حکومتی اختیاردار آن دو باشند. به عبارت دیگر منشا قدرت و مشروعیت در حکمرانی شهری، تمام شهروندان و حضور آنها در همه صحنه ها و ارکان جامعه مدنی است (شهیدی ، 1386). به طور کلی از برایند نظرات مختلف، حکمرانی خوب می بایست هشت ویژگی عمده داشته باشد. بر این اساس حکمرانی خوب شهری باید مشارکت گرا، اجماع گرا، پاسخگو، شفاف، کارا و کارامد و در برگیرنده و پیرو قانون باشد (فرزین پاک، 1383). محوریت رویکرد حکمرانی خوب شهری در مدیریت شهری بر مبنای توسعه ای مردم سالار و برابر خواهانه، برای تاثیر گذاری تمامی نیروهای ذینفع و ذی نفوذ در اداره امور شهرها و همچنین پاسخگویی به تمامی نیازهای این گروهها است (اکبری، 1385). گردشگری شهری[26]: نواحی شهری به علت آنکه جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی بسیار دارند غالباً مقاصد گردشگری مهمی محسوب میشوند. شهرها معمولاً جاذبه‌های متنوع و بزرگی شامل موزه‌ها، بناهای یادبود، سالن‌های تئاتر، استادیوم‌های ورزشی، پارک‌ها، شهربازی، مراکز خرید، مناطقی با معماری تاریخی و مکان‌هایی مربوط به حوادث مهم یا افراد مشهور را دارا هستند که خود گردشگران بسیاری را جذب میکند. به عبارت دیگر محل سکونت، سرو غذا، ارتباطات، حمل و نقل و سایر خدمات گردشگری در شهرها واقع‌اند که بازدیدکنندگان از مناطق اطراف شهر و خود شهر از آن استفاده میکنند (فرج‌زاده‌ی اصل، 1387). گردشگری شهری، عملکرد متقابل گردشگر- میزبان و تولید فضای گردشگری در رابطه با سفر به مناطق شهری با انگیزه‌های متفاوت و بازدید از جاذبه‌ها و استفاده از تسهیلات و خدمات مربوط به گردشگری است که آثار متفاوتی را بر فضا و اقتصاد شهری بر جای می‌نهد (پاپلی، 1385). بسیاری از جاذبه ها و تسهیلات رفاهی اساسا برای خدمت به شهروندان توسعه یافته اند، ولی استفاده ی گردشگران از این تسهیلات می تواند به تداوم آنها کمک کند. از این گذشته، شهرها ممکن است مبادی ورود و خروج گردشگران به کشور یا منطقه باشند و برای گردشگرانی که به نواحی اطراف آن شهر مسافرت می کنند تبدیل به پایگاه شوند. هتل ها و سایر تسهیلات گردشگری بخشی تفکیک نا پذیر از بافت شهری هستند و به مسافران تجاری و تفریحی خدمات می دهند. توان بازرگانی یک شهر به گونهای نیرومند در جذابیت گردشگری، در تحرک و جنب و جوش و درآماده سازی فضا در مرکز و در اطراف شهر مؤثر است (کازس[27] وهمکاران، 1382
|