![]() بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه استرس و رابطه آن با پرسشنامه سلامت عمومیچکیدهi فهرستii فصل اول بیان مساله 1 اهمیت و ضرورت تحقیق 2 اهداف تحقیق 3 سوال های تحقیق ................................................................................................................................................................3 - سوال های اصلی ....................................................................................................................................................3 - سوال فرعی.................................................................................................................................................. .........4 تعاریف مفاهیم و اصطلاحات.................................................................................................................................................4 تعاریف نظری.........................................................................................................................................................................4 - استرس ..................................................................................................................................................................4 - سلامت روان . ....................................................................................................................................................... 5 - آزمون .....................................................................................................................................................................6 تعاریف عملیاتی ...................................................................................................................................................................6 - استرس ...................................................................................................................................................................6 - سلامت روان .......................................................................................................................................................... 6 - روایی ..................................................................................................................................................................... 6 - روایی همگرایی...................................................................................................................................................... 6 - اعتبار .................................................................................................................................................................... 7 - عامل...................................................................................................................................................................... 7 - عامل مشترک ....................................................................................................................................................... 7 - میزان اشتراک ...................................................................................................................................................... 7 - ملاک کیسر .......................................................................................................................................................... 7 - بار عاملی .............................................................................................................................................................. 7 - چرخش عاملی ...................................................................................................................................................... 8 - چرخش متعامد ..................................................................................................................................................... 8 - چرخش متمایل..................................................................................................................................................... 8 - تحلیل مولفه های اصلی........................................................................................................................................ 8 - ساختار عاملی....................................................................................................................................................... 9 - ارزش ویژه............................................................................................................................................................. 9 - ضریب آلفای کرونباخ.............................................................................................................................................9 فصل دوم مقدمه .................................................................................................................................................. ............................... 10 نظریه های استرس .................................................................................................................................... ........................16 - نظریه کانن........................................................................................................................................................... 16 - نظریه سلیه ..........................................................................................................................................................17 - مدل سه گانه استرس (فشار روانی) ..................................................................................................................18 - نظریه ایمن شناسی عصبی – روانی....................................................................................................................22 - نظریه مدل پردازش اطلاعات ..............................................................................................................................24 - نظریه فولکمن و لازاروس (الگوی تبادلی) .........................................................................................................25 میانجی های پاسخ به تنش ........................................................................................................................................28 - نظریه روان کاوی .................................................................................................................................................29 - نظریه رفتار گرایی................................................................................................................................................29 - نظریه شناختی ....................................................................................................................................................29 طبیعت و منابع استرس ..................................................................................................................................................... 30 - استرس انگیزشی .................................................................................................................................................30 - استرس پاسخی ..................................................................................................................................................30 - استرس انگیزشی پاسخی (ترکیب) ....................................................................................................................30 منابع یا علت های استرس ................................................................................................................................................31 - دگرگونی یا رویداد های زندگی ..........................................................................................................................31 - گرفتاریهای زندگی روزمره ................................................................................................................................32 - استرس بلند مدت ............... ............................ ...............................................................................................33 - ناکامی و تعارض ها ................. ............................ ..............................................................................................34 - تیپ شخصیت A ...................... ............................ ............................................................................................34 عوامل ایجاد کننده استرس .............. ............................ .................................................................................................35 - کار ............................................. ............................ ............................ ..............................................................35 - مردم ............... ............................ ............................ ........................................................................................35 - زمان ................ .................................................................................................................................................35 - محیط .................. .............................................................................................................................................36 - زندگی در خانه .................... ............................ .................................................................................................36 - شخصیت ............................. ............................ .................................................................................................36 علائم و نشانه های استرس ................... ..........................................................................................................................37 - علائم فیزیولوژیکی استرس . ........................................................................................................................... 37 - علائم روانی استرس ............... ..........................................................................................................................37 - علائم رفتاری استرس .......... .............................................................................................................................38 - علائم ذهنی استرس ................ .........................................................................................................................38 - علائم احساسی استرس ............ ...................................................................................................................... 38 آثار استرس بر دستگاه ایمنی ................ ........................................................................................................................39 استرس و بیماری های روان تنی .......... ............................................................................................................................40 - سردرد های عصبی و میگرنی ........................ ..................................................................................................43 - بیماری های کرونری قلب ............................. ....................................................................................................44 - زخم معده ...................................... ....................................................................................................................45 - استرس و بیماری های پوستی ......... ..................................................................................................................46 تاثیر عوامل استرس زا بر فرد .................... .....................................................................................................................46 عوامل موثر در ارزیابی رخدادهای فشار زا ............... ......................................................................................................50 انواع روش های مقابله................................................ .......................................................................................................53 شیوه های مقابله ................................ ..............................................................................................................................54 روش های کنار آمدن با استرس ....................... ................................................................................................................55 تفاوت های جنسی در پاسخ به استرس ............ .............................................................................................................57 سلامت ......................................................... .....................................................................................................................60 سلامت و بیماری ....................... ........................................................................................................................................64 - سلامت جسمانی ......................... .......................................................................................................................66 - سلامت هیجانی ............................ .....................................................................................................................66 - سلامت هوشی ............................................................. ......................................................................................66 - سلامت معنوی ....................................................... ............................................................................................66 - سلامت اجتماعی ......................................... ......................................................................................................66 معیار های سلامت ......................................................... ...................................................................................................67 پیشینه تحقیقات ......................... ....................................................................................................................................68 - مطالعات خارجی ................................................ ...............................................................................................68 - مطالعات داخلی ................................................ ..................................................................................................71 فصل سوم روش پژوهش ........................................... ........................................................................................................................ 73 جامعه آماری ..................... ...............................................................................................................................................73 نمونه و روش نمونه گیری ............................ .....................................................................................................................73 ابزار جمع آوری داده ها .................................. ................................................................................................................73 - سیاهه استرس هری .................. .......................................................................................................................73 - پرسشنامه سلامت عمومی GHQ-28)) ............................................................................................................74 فرآیند اجرا ........................................................ ...............................................................................................................74 فصل چهارم یافته های تحقیق ............................ ................................ ...............................................................................................76 فصل پنجم بحث و نتیجه گیری .......................... ..................................... ........................................................................................95 پیشنهاد های تحقیق .................................. .................................. .................................................................................101 محدودیت های تحقیق ................................... ............................ ...................................................................................101 منابع..................................................................................................................................................................................102 فهرست جداول فصل چهارم: جدول شماره 1: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات.....................................................................................................76 جدول شماره 2: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تاهل...............................................................................................77 جدول شماره 3: میانگین، انحراف معیار، مینیمم، ماکزیمم نمرات پرسشنامه هری به تفکیک جنس............................................78 جدول شماره 4: میانگین و انحراف معیار نمرات در هر یک از سوال های پرسشنامه هری............................................................79 جدول شماره 5: آزمون بارتلت و شاخصKMO ................................................................................................................................82 جدول شماره 6: مقادیر واریانس ……………………………………...................................................................................................82 جدول شماره 7: بار عاملی سوالات........................................................................................................................................86 جدول شماره 8: ضریب همبستگی بین سیاهه استرس هری و پرسشنامه سلامتروان........................................................88 جدول شماره9 : همبستگی زیر مقیاس های پرسشنامه سلامت روان با پرسشنامه هری…….....................................................88 جدول شماره10: پایایی سیاهه استرس هری ……………………....................................................................................................89 جدول شماره 11: اعتبار سوالات عامل منابع استرس در خانواده ……………...............................................................................89 جدول شماره12: اعتبار سوالات عامل پیامد های روانی- رفتاری ………………..........................................................................90 جدول شماره13: اعتبار سوالات عامل پیامد های بدنی – فیزیو لوژیک……………………...............................................................90 جدول شماره14: اعتبار سوالات عامل پیامد های هیجانی…………………...................................................................................90 جدول شماره15: اعتبار سوالات عامل منابع استرس در شغل ..........................................................................................................91 جدول شماره16: اعتبار سوالات عامل فعالیت های کاهنده استرس بین فردی..................................... .........................................91 جدول شماره17: اعتبار سوالات عامل فعالیت های کاهنده استرس درون فردی.....................................................................92 جدول شماره18 : اعتبار سوالات عامل منابع استرس در مواجه با عوامل قدرت اجتماعی………………......................................92 جدول شماره19: پایایی پرسشنامه استرس هری در صورت حذف هر سوال…………………………………................................93 جدول شماره 20: میانگین، انحراف معیار، مینیمم، ماکزیمم نمرات پرسشنامه هری به تفکیک مناطق.....................................94 جدول شماره 21: نرم مقوله ای سیاهه استرس هری95……………………………….………………………………………………………… پیوست ها: پرسشنامه 66 سوالی استرس هری پرسشنامه 39 سوالی استرس گویه های حذف شده جدول A: مقادیر همبستگی بین عامل ها جدول B : همبستگی پرسشنامه سلامت روان با عوامل پرسشنامه هری جدول C : همبستگی زیر مقیاس نشانه های جسمانی پرسشنامه سلامت روان با عوامل پرسشنامه هری جدول D : همبستگی زیر مقیاس اضطراب و بی خوابی پرسشنامه سلامت روان با عوامل پرسشنامه هری جدول E : همبستگی زیر مقیاس C پرسشنامه سلامت روان با عوامل پرسشنامه هری جدول F: همبستگی زیر مقیاس افسردگی پرسشنامه سلامت روان با عوامل پرسشنامه هری جدولG:Communalities اولین تحلیل عامل جدول H : واریانس کل اولین تحلیل عامل جدول I : ماتکریکس چرخش یافته اولین تحلیل عامل چکیده ویژگی های روان سنجی پرسشنامه استرس هری پس از ترجمه و بررسی روایی ظاهر و محتوا با روش تحلیل عاملی بررسی شد.یک نمونه چهارصد نفری از مردم شهر تهران به روش تصادفی ساده و نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه 66 سوالی H.S.I را تکمیل کردند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد 39 سوال مناسب شهر تهران می باشد که هشت عامل در سه بخش منابع استرس، پیامد های استرس و فعالیت های کاهنده استرس تحت عناوین منابع استرس در خانواده، منابع استرس در شغل، منابع استرس درمواجهه با عوامل قدرت اجتماعی، پیامد های روانی – رفتاری، پیامد های هیجانی ،پیامد های فیزیولوژیک – بدنی، پیامد های هیجانی، فعالیت های کاهنده استرس بین فردی و فعالیت های کاهنده درون فردی می باشند که بر روی هم تقریباً 167/53 % از واریانس را تبیین میکند.ضریب همبستگی بین سیاهه استرس هری با پرسشنامه سلامت روان 744/0 و به لحاظ آماری معنا داربا 99% اطمینان و 1% خطا تائید می شود و روایی ملاک پرسشنامه هری را بیان می کندو بالاترین همبستگی بین پرسشنامه استرس هری با نمره زیر مقیاس اضطراب و بی خوابی سلامت روان 657/0 می باشد. کلمات کلیدی: استرس، منابع استرس، پیامدهای استرس، تحلیل عامل اکتشافی بیان مساله هانس سلیه[1] «پدر علم روان شناسی استرس» از سال 1935 مفهوم استرس یا تنیدگی[2] را به عنوان نشانگان یا مجموعه واکنش های فیزیولوژیکی نامعین نسبت به عوامل زیان آور محیط با ماهیت فیزیکی یا شیمیایی در نظر گرفت و بدین ترتیب راه را بر بیش از پنجاه سال پژوهش در مقیاس بین المللی در شاخه های متعدد پزشکی و علوم اجتماعی گشود (استورا ؛دادستان،1378)در اغلب پژوهش ها،استرس بر اساس خواسته های محیط از فرد و پاسخ های منفی فرد به خواسته های برونی، مشخص شده است. تنیدگی یک پدیده جهانی است و خصیصه اصلی آن اینست که تمامی ابعاد روان شناختی،جسمانی، خانوادگی و اجتماعی افراد آدمی را به میان می کشد. این مفهوم که در چهار سوق علوم انسانی،زیست شناختی و فیزیکی قرار گرفته، توانسته است در خلال 90 سال اخیر، نزدیک شدن این علوم به یکدیگر را تسهیل کند و به بارور سازی قلمروهای جدیدی مانند عصب – مصون سازی[3]، که در حد فاصل مصونیت شناسی و عصب- روانپزشکی قرار دارد، و یا روان تنی ملهم از روان تحلیل گری، منتهی شود. تا کنون تنیدگی به منزله «بیماری» جوامع پیشرفته صنعتی مورد نظر قرار گرفته. جوامعی که در آنها، انسان محروم از ساختار مذهبی،خانوادگی و اجتماعی مناسب، به منابع روان شناختی و جسمانی خود، کاهش یافته و دیگر نمی تواند به شیوه ای رضایتبخش، با خواسته های روزمره محیط خود و دگرگونیهای آن مقابله کند. اما امروزه تنیدگی در کشورهای در حال توسعه و یا حتی کشورهای کمتر توسعه یافته یا توسعه نیافته نیز به اشکال گوناگون در حال ظهور و بروز است. مسئولیت ایجاد شرایط یک محیط جدید اجتماعی و فردی برای حمایت از «زندگی» در واقع بر عهده سازمان ها و ارگان های تصمیم گیرنده سیاسی و اقتصادی ملی و بین المللی است برای سنجش میزان استرس برای برنامه ریزی های آتی نیاز به یک ابزار جدید به خوبی احساس می شود چرا که صاحب نظران معتقدند صرف نظر از مسائل مرتبط با روش های آماری، مساله اصلی،یعنی تدارک یک پرسشنامه معتبر،هنوز لاینحل مانده است. مطالعه روایی و اعتبار تست هری در کشور هندوستان توسط سازنده آزمون دکتر هری انجام شده است. برای ساخت سیاهه استرس هری بر پایه متون چاپی مرتبط و تبادل اطلاعات با کارشناسان در این زمینه قرار بر این شد یک سیاهه برای اندازه گیری استرس با 5 مقیاس ساخته شود. که از 128 سال اولیه تهیه شده نهایتاً 66 سوال باقی ماند.برای اثبات اعتبار آزمون گشتاور حاصلضربی ضریب همسانی درونی توسط فرمول اسپیر من براون 0.74 محاسبه شد.و ضریب همبستگی پیش آزمون – پس آزمون 0.79 بود و همسانی درونی زمانی 0.88 بود. برای اثباتروایی HSI ، روایی درونی سوالات به 5 استاد روان شناسی ارائه شد که به مقدار کافی قدرت تشخیص و تجربه در منطقه داشتند. آنها تمامی سوالات را خواندند و سطح استرس را به دقت تعیین کردند . در پژوهش پیش رو در پی دریافت این موضوع بودیم که : - آیا پرسشنامه استرس از همسانی درونی کافی برخوردار است؟ - پرسشنامه استرس هری از چه عواملی اشباع شده است - آیا پرسشنامه استرس هری با پرسشنامه GHQ-28 و زیر مقیاس های آن رابطه دارد؟ - نمرات پرسشنامه استرس چگونه در سطح شهر تهران توزیع میشود؟ اهمیت و ضرورت تحقیق استرس، کنش وری فرد در قلمرو اجتماعی، روان شناختی،جسمانی و خانوادگی را دچار اختلال می کند. نارضایی حرفه ای،کاهش تولید، افزایش خطاها و تصادفات،تنزل سطح قضاوت،و کندی زمان واکنش را در پی دارد؛ بر اساس ایجاد تغییرات روانشناختی مانند افزایش تحریک پذیری، اضطراب، تنش،حالت عصبی و ناتوانی در مهار خود،روابط اجتماعی و خانوادگی را مختل می کند؛ در ایفای نقش حرفه ای یا پدریضعف و سستی به وجود می آورد؛ با تضعیف نظام مصون کننده بدن، فرد را مستعد ابتلا به بیماریها می سازد، کار آمدی وی را قبل و بعد از بروز بیماری کاهش می دهد و به افزایش بار تنیدگی کسانی که باید این غیبت ها و کم کاریها را جبران کنند منجر می شود. تنیدگی تغییرات رفتاری نا مطلوبی مانند اعتیاد به مواد، مشروبات الکلی و یا داروها ایجاد میکند، احتمال طلاق و خود کشی را افزایش می دهد. استرس دراز مدت، بیماریهای مزمن مانند بالا رفتن فشار خون، بیماریهای قلبی،بیماری قند یا حمله های نفس تنگی و ... را در پی دارد؛بیماریهایی که به صورت زودرس سلامت فرد را مختل می کند و در موارد شدید به مرگ نا بهنگام منتهی می شوند. . اهمیت مساله تنیدگی در بهداشت روانی مردم جوامع کنونی،مارا بر آن داشت که در پی یافتن ابزاری مناسب برای سنجش میزان استرس باشیم. پرسشنامه استرس هری از این جهت انتخاب شد، که طراحی و ساخت پرسشنامه در کشور هندوستان، که دارای ویژگی ها مشترک زبانی و فرهنگی وسیع با کشورایران می باشد، انجام شده بود. ریشه مشترک هند اروپایی زبان های هندی و فارسی و نیز اشتراکات فرهنگی نشات گرفته از مراودات تاریخی دو کشور پرسشنامه هری را برای انجام پژوهش مناسب نشان میداد. و شهر تهران به عنوان یکی از مهاجر پذیر ترین شهر های کشور دارای تنوع فرهنگی گسترده ایست و اغلب فرهنگ های قومی و مذهبی در این شهر دارای نماینده هستند و این اجتماع گسترده نیز ما را بر آن داشت تهران را به عنوان محل نمونه گیری برای انجام پژوهش حاضر انتخاب نماییم. اهداف تحقیق بررسی ویژگی های روان سنجی سیاهه استرس هری جهت دستیابی به ابزاری برای سنجش استرس افراد و بررسی رابطه آن با سلامت روان مردم شهر تهران از اهداف اصلی این پژوهش است. سوال های تحقیق سوال های اصلی : - آیا پرسشنامه استرس از همسانی درونی کافی برخوردار است؟ - پرسشنامه استرس هری از چه عواملی اشباع شده است؟ - آیا پرسشنامه استرس هری با پرسشنامه GHQ-28 و زیر مقیاس های آن رابطه دارد؟ سوال فرعی - نمرات پرسشنامه استرس چگونه در سطح شهر تهران توزیع میشود؟ تعاریف مفاهیم و اصطلاحات تعاریف نظری ü استرس استرس اغلب مفهومی منفی دارد. کاستی و کمبود، بیماری و آزردگی ها. اغلب به عنوان استرس محسوب می شوند. استرس همچنین می تواند در نتیجه عواملی مانند ترفیع شغلی، جابجایی، عشق اول و دوست داشتن باشد.(هری،2013) ایوانوویچ و ماتسون[4] (1980) استرس را به عنوان یک پاسخ تطبیقی به واسطه ویژگی های فردی یا فرآیند روان شناختی که پیامد هر کنش درونی می باشد، تعریف می کنند. شرایط یا رویدادی که جایگاه ویژه ای بر جسم یا روان فرد دارد. هانس سلیه (1974) پیشگام روشن نمودن زوایای استرس و معرفی کننده مفهوم استرس به دایره علم بوده است. همانگونه که در بالا مشاهده شد روان شناسان مختلف تعاریف متفاوت از استرس ارائه دادند. برن و اکسترند[5] (1982) استرس را (( هر وضعیتی که در خلال آن بدن تمایل به بسیج منابع خود دارد و در طول مدتی که مورد استفاده قرار میدهد بیشتر از حدی باشد که باید انرژی تولید می کند. ))عنوان می کند. شان موقام[6] (1981) استرس هر وضعیتی است که بیش از ظرفیت فرد به او فشار وارد کند. استرس همچنین می تواند باعث اختلالات جسمانی شود زیرا سیستم داخلی بدن به صورتی تغییر می کند تا استرس را تحمل کند. بعضی از اختلالات جسمانی دارای اثر کوتاه مدت می باشند مانند دل پیچه وبقیه دارای اثر طولانی مدت تری هستند، استرس طولانی مدت می تواند موجب بیماریهای وخیم شنوایی، کلیه ها، عروق خونی و سایر قسمت های بدن شود. ü سلامت روان سازمان بهداشت جهانی[7] سلامت را "حالتی کامل ، جسمی، ذهنی و اجتماعی و نه فقط فقدان بیماری" بیان می کند که عبارت است از تامین، حفظ و رشد بهداشت در بعد فردی و و اجتماعی، فردی دارای سلامت روانی می باشد که می تواند فعالیت روزمره خود را به نحوی انجام دهد که با افراد و خانواده و اجتماع ارتباط درست برقرار کرده و از زندگی روز مره لذت ببرد(همایی،1379). سلامت روانی، سلامت اجتماعی و کیفیت مرتبط با سلامت زندگی، سازه های مرتبط با سلامت ذهنی اما متمایز از آن هستند. ریف[8]( 1989،1985) برای سلامت روانی شش مولفه را مطرح کرد که عبارتند از: 1- پذیرش خود: یکی از مولفه های کلیدی بهزیستی، داشتن نگرش مثبت در مورد خود است 2- هدف و جهت گیری در زندگی: توانایی پیدا کردن معنا و جهت گیری در زندگی است 3- رشد شخصی: یا توان شکوفا ساختن کلیه نیروها و استعدادهای خود. 4- تسلط بر محیط: یکی دیگر از کلیدهای رسیدن به بهزیستی، تحت کنترل داشتن جهان پیرامون است 5- خود مختاری: به این معناست که فرد بتواند بر اساس معیارها و عقاید خویش عمل و زندگی کند، حتی اگر برخلاف عقاید و رسوم پذیرفته شده در جامعه باشد. 6- روابط مثبت با دیگران : عبارت است از توانایی برقراری روابط نزدیک و صمیمی با دیگران و اشتیاق برای برقراری چنین رابطه ای و نیز عشق ورزیدن به دیگران. ü آزمون وسیله یا روشی نظامدار برای اندازه گیری نمونه ای از رفتار است (سیف،1383) تعاریف عملیاتی: ü استرس در این پژوهش از سیاهه استرس هری (HSI) استفاده می گردد ü سلامت روان در این پژوهش از تست GHQ-28 استفاده می شود. ü روایی[9] اصطلاحی است که به هدفی اشاره می کند که آزمون برای تحقق بخشیدن به آن درست شده است (هومن،1386) ü روایی همگرایی[10] روایی همگرا به نوعی روایی گفته می شود که از طریق همبستگی های نسبتاً قوی بین اندازه های مربوط به یک سازه کلی مشخص می شود(ثرنداک،1982؛ترجمه هومن،1381) ü اعتبار[11] مقصود از اعتبار یک وسیله، اندازه گیری آن است که اگر خصیصه مورد سنجش را با همان وسیله یا وسیله مشابه دوباره اندازه گیری کنیم نتایج حاصل تا چه حد مشابه، دقیق و قابل اعتماد است(هومن،1386) ü عامل[12] عامل یک سازه یعنی وجود فرضی مکنون و علت زیر بنایی متغیرهاست که فرض می شود در مقیاس سنجش وجود دارد (هومن،1385) ü عامل مشترک[13] عامل مشترک عاملی است که بر روی آن چند متغیر بار داشته باشد(هومن،1386) ü میزان اشتراک نسبتی از یک واریانس یک متغیر که توسط ساختار عاملی تبیین می شود(هومن،1386) ü ملاک کیسر[14] عامل های با ارزش ویژه بزرگتر از 1 را استخراج می کند(هومن، 1386 [1]Selye, H. [2]stress [3]Neuro- Immunology [4]Ivancevich and Matteson. 2Bourne and Ekstrand.[5] 3 Shanmugham.[6] [7]. World Health Organization 1Carpl Ryff [8] [9]. Validity 2 Convergent Validity. [10] 3 Reliability. [11] 4 factor. [12] .[13]Commom factor 2 Criterion Kysr[14] |
![]() بررسی اثر حاکمیت شرکتی بر رابطه بین سرمایه فکری و ارزش بازار شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهراندر این تحقیق به بررسی رابطه میان سرمایه فکری و ارزش بازار شرکتها با در نظر گرفتن عاملیت حاکمیت شرکتی پرداخته شد بهگونهای که شرکتها ازلحاظ حاکمیت شرکتی خوب و بد، تفکیک شدند و رابطه میان سرمایه فکری و ارزش بازار شرکتی بهطور مجزا در این شرکتها موردبررسی قرار گرفت. به جهت تفکیک حاکمیت شرکتی خوب و بد از 5 شاخص استفادهشده که مشتمل بر 12 سؤال میباشد. جامعه آماری موردنظر مربوط به 100 شرکت میباشد که طی سالهای مالی 1387 الی 1391 موردبررسی قرار گرفتند که اطلاعات این شرکتها از سایت کودال مربوط به سازمان بورس اوراق بهادار استخراجشده است. تحلیل دادهها با نرمافزار Eviews صورت گرفته است. دادههای موردبررسی این تحقیق از نوع پانل میباشد و با توجه به آزمونهای صورت گرفته چه برای شرکتهایی با حاکمیت شرکتی خوب و چه بد، روش اثرات تصادفی برای دادههای پانل که مبتنی بر روش حداقل مربعات تعمیمیافته میباشد، استفادهشده است. از مقایسه نتایج برآورد الگو به روابط معناداری، بین سرمایه فکری و ارزش بازار شرکتی در شرکتهایی که حاکمیت شرکتی خوب و بد داشتند، رسیدیم. واژگان کلیدی: حاکمیت شرکتی، سرمایهی فکری، ارزش بازار شرکت فهرست رئوس مطالب صفحه 1-6 پرسشها و فرضیات تحقیق.. 7 2-1-3 مروری بر چشمانداز تاریخی سرمایه فکری.. 17 2-2-4 روشهای حاکمیت و کنترل شرکتی.. 46 3-3 طرح مسئله و هدف تحقیق.. 64 3-9 روشهای آماری و آزمون فرضیهها73 3-9-1 معرفی مدلهای مورداستفاده74 3-9-2 نحوهی آزمون فرضیههای تحقیق.. 74 3-9-3 استنتاج آماری از رگرسیون. 79 3-10 نرمافزارهای رایانهای مورداستفاده81 3-11 اعتبار درونی و برونی تحقیق.. 81 3-12 بررسی فروض مدل رگرسیون خطی کلاسیک... 82 3-12-2 وجود ناهمسانی واریانس.... 85 3-12-3 آزمون F و آزمون هاسمن.. 86 5-2 نتیجه گیری.. Error! Bookmark not defined. 5-3 مقایسه با تحقیقات مشابه. 103 5-5 پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 105 8 منابع فارسی...............124 9 منابع لاتین.........126 فهرست پیوست و ضمیمه ها پیوست 6‑3: خروجی نرمافزار Eviews حاصل از محاسبه ویژگیهای آماری متغیرها برای کل شرکتها116 پیوست 6‑10: خروجی نرمافزار Eviews حاصل از آزمون F لیمر برای الگوی 1 برای شرکتهای دارای حاکمیت بد. 121 پیوست 6‑11: خروجی نرمافزار Eviews حاصل از آزمون هاسمن برای الگوی 1 برای شرکتهای دارای حاکمیت بد. 121 پیوست 6‑13: خروجی نرمافزار Eviews حاصل از آزمون F لیمر برای الگوی 2 برای شرکتهای دارای حاکمیت بد. 123 پیوست 6‑14: خروجی نرمافزار Eviews حاصل از آزمون هاسمن برای الگوی 2 برای شرکتهای دارای حاکمیت بد. 123
فهرست جداول جدول 2‑1: جدول زمانی مهمترین رویدادها و وقایع حساس سرمایهی فکری.. 30 جدول 4‑1: میانگین، انحراف معیار، بیشینه و کمینه دادهها برای هر یک از متغیرهای پژوهش.... 98 جدول 4‑2: نتایج حاصل از آزمون F لیمر برای الگوی 1، شرکتهای دارای حاکمیت خوب... 99 جدول 4‑3: نتایج حاصل از آزمون هاسمن برای الگوی 1، شرکتهای دارای حاکمیت خوب... 100 جدول 4‑4: نتایج حاصل از برآورد الگوی 1، شرکتهای دارای حاکمیت خوب... 100 جدول 4‑5: نتایج حاصل از آزمون F لیمر برای الگوی 2، شرکتهای دارای حاکمیت خوب... 101 جدول 4‑6: نتایج حاصل از آزمون هاسمن برای الگوی 2، شرکتهای دارای حاکمیت خوب... 101 جدول 4‑7: نتایج حاصل از برآورد الگوی 2 برای شرکتهای دارای حاکمیت خوب... 102 جدول 4‑8: نتایج حاصل از آزمون F لیمر برای الگوی 1، شرکتهای دارای حاکمیت بد. 103 جدول 4‑9: نتایج حاصل از آزمون هاسمن برای الگوی 1، شرکتهای دارای حاکمیت بد. 103 جدول 4‑10: نتایج حاصل از برآورد الگوی 1 برای شرکتهای دارای حاکمیت بد. 103 جدول 4‑11: نتایج حاصل از آزمون F لیمر برای الگوی 2، شرکتهای دارای حاکمیت بد. 104 جدول 4‑12: نتایج حاصل از آزمون هاسمن برای الگوی 2، شرکتهای دارای حاکمیت بد. 105 جدول 4‑13: نتایج حاصل از برآورد الگوی 2 برای شرکتهای دارای حاکمیت بد. 105 جدول 5-1: نتایج تحقیق............99 1 فصل اولمقدمه و کلیات تحقیق 1-1 مقدمه کمیته بازل[1] توجهات را معطوف نیاز مبرم به مطالعه، فهم و بهبود حاکمیت شرکتی در مؤسسات مالی نموده است. پیام اصلی کمیته بازل این است که حاکمیت شرکتی خوب کارایی نظارت را افزایش میدهد. علاوه بر این کمیته معتقد است حاکمیت شرکتیبرای ضمانت سیستم مالی صحیح موردنیاز است. با افزایش رقابت جهانی و پیشرفت تکنولوژی، سیستمهای حسابداری سنتی با مشکلاتی روبرو شدهاند. یکی از این مشکلات اساسی، عدمکفایت و ناتوانی آنها در سنجش و ملحوظ نمودن سرمایههای فکری در صورتهای مالی شرکتها است. در عصر جدید، تنها با تکیهبر سرمایههای فیزیکی و داراییهای مشهود نمیتوان به کارایی و بهرهوری رسید، بلکه در بدبینانهترین حالت تولید نیز، بایستی سرمایههای فکری را مدنظر قرارداد تا از این طریق بتوان بر مزیتهای رقابتی شرکتها افزود. به تعبیری، سرمایههای فکری بهعنوان سرمایه واقعی و جزء استراتژیکیترین سرمایههای سازمانهای عصر حاضر بهویژه برای مراکز پژوهشی و سازمانهای دانشمحور، مطرح میباشند. لذا سازمانهای دانشمحور، جهت کسب مزیت رقابتی پایدار، نیازمند شناسایی و مدیریت آگاهانه و نظاممند سرمایههای فکری خود میباشند. ارزش سرمایه فکری برابر با تفاوت ارزش بازار و خالص ارزش دفتری شرکت است. ادوینسون و سولیوانکه از پیشگامان پژوهش درزمینه سرمایه فکری بهحساب میآیند، تفاوت بین ارزش بازار و ارزش دفتری را بهعنوان ارزش سرمایههای فکری تعریف میکنند. با توجه به این دیدگاه، سرمایه فکری از سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری تشکیلشده است. به اعتقاد ادوینسون و مالونه، جایگاه ارزش از ادغام سه نوع سرمایه فوقالذکر جهت نیل به نتایج مطلوب ایجاد میگردند. در درون این جایگاه ارزش، سرمایه فکری شرکت دارای خواصی به شرح زیر میباشد: 1. سرمایه فکری میتواند مانند اختراع ثابت و یا مانند ظرفیتهای انسانی منعطف باشد. 2. سرمایه فکری میتواند هم شامل ورودیها و هم شامل خروجیهای فرآیند ایجاد ارزش باشد، لذا سرمایه فکری دانشی است که میتواند به ارزش تبدیل شود و یا محصول نهایی فرآیند انتقال دانش باشد. 3. سرمایه فکری از کنش و واکنش سرمایههای انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری ایجاد میشود. 4. ارزش مستقیماً و بهتنهایی از طریق یکی از این عوامل ناشی نمیشود، بلکه تنها از طریق برقراری تعاملی نظاممند و بهینه میان این سه جزء ایجاد میگردد. با ورود سرمایهگذاران شرکتی، تفکر غالب بر عملکرد شرکت، کسب سود و عملکرد بهتر میباشد. نتایج آنان نشان میدهد که مالکیت شرکتی بهگونهای مثبت و معنیداری با عملکرد شرکت ارتباط دارد؛ یعنی با حضور مؤثر مالکان شرکتی در ساختار مالکیت شرکتها، عملکرد شرکتها بهتر میشود. چون این نوع از سرمایه گذارن به دنبال سود و عملکرد بهتر هستند و بانفوذ و کنترلی که در ساختار مالکیت شرکتها به دست میآورند، به دنبال محقق کردن این هدف برمیآیند. طراحی نظام راهبری شرکتی بهعنوان راهکاری است که موجب ترغیب شرکتها در استفاده کارآمد از منابع میشود. پیچیدگی روابط اقتصادی و اجتماعی در بنگاههای اقتصادی و بروز تضاد منافع در حوزههای مختلف میان گروههای مختلف ذینفعان، نیاز به استقرار نظام حاکمیتی را برای حمایت از منافع ذینفعان دوچندان میسازد. هر کشور با توجه به نوع فرهنگ، زمینه تاریخی، فضای حقوقی و نهادهای حاکم بر آن دارای چارچوب خاص خود برای حکمرانی میباشد. در کشور ما طی چند سال اخیر، کوششهایی برای شناساندن ماهیت نظام حاکمیت شرکتی و اهمیت آن از بعد نظارت بر بنگاههای اقتصادی صورت پذیرفته است. سازمان بورس و اوراق بهادار ایران نیز در راستای افزایش نظارت بر بازار سرمایه و شرکتهای سهامی عام، گامهایی در این خصوص برداشته است ولیکن از بعد قوانین و مقررات، فعالیت و اقدامات خاصی برای نهادینه کردن این مقوله در سطح شرکتها اعمال آن در بازار سرمایه صورت نگرفته است و صرفاً آییننامهای تحت عنوان «نظام راهبری شرکت » در سازمان بورس اوراق بهادار تهیه و ارائهشده است و هیچگونه الزام و اجباری برای اجرا و بهکارگیری آن وجود ندارد. ارزش بازار سهام شرکتها میتواند متأثر از عوامل گوناگونی باشد که تاکنون تعداد زیادی از این عوامل در تحقیقات و متون مختلف موردبحث و بررسی قرارگرفته است. هدف اصلی گزارشگری مالی کمک به استفادهکنندگان بهویژه سرمایهگذاران در تصمیمگیریهای اقتصادی است و ارزیابی ارزش شرکت، مبنای اصلی تصمیمات اقتصادی سرمایهگذاران قرار میگیرد؛ بنابراین ارزیابی سودمندی اطلاعات حسابداری در ارزشیابی سهام یا مربوط بودن اطلاعات حسابداری به ارزش شرکت که در تحقیقات اخیر موردتوجه زیادی قرارگرفته، بهعنوان یک الگوی اصلی در تحقیقات حسابداری مالی مطرحشده است. لذا با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا اثر حاکمیت شرکتی بر رابطه بین سرمایه فکری و ارزش بازار شرکتها را بررسی کنیم. 1-2 بیان مسئلهیکی از مشکلات اساسی سیستمهای حسابداری سنتی، عدمکفایت و ناتوانی آنها در سنجش و ملحوظ نمودن ارزش سرمایههای فکری در صورتهای مالی شرکتها است. امروزه در جوامع دانشمحور کنونی، بازده سرمایههای فکری به کار گرفتهشده، بسیار بیشتر از عملکرد مالی به کار گرفتهشده، اهمیت یافته است. این بدان معنی است که در مقایسه با سرمایه فکری، نقش و اهمیت سرمایههای مالی در تعیین قابلیت سودآوری پایدار کاهش چشمگیری یافته است. به دلیل اهمیت نسبی سرمایههای فکری در عملکرد شرکتها این سؤال در ذهن پژوهشگر شکل گرفت که چه رابطهای بین سرمایههای فکری و عملکرد شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد و قدرت توضیح دهندگی مدلهای مختلف تعیین سرمایه فکری در عملکرد شرکتها و تأثیر مکانیزم های حاکمیت شرکتی بر قوت این رابطه چگونه است. نظام حاکمیت شرکتی برتر منجر به بهبود در سیستم پاسخگویی، تقویت کنترلهای داخلی، به حداقل رساندن خطر تقلب و معاملات غیرمجاز توسط مدیران شرکت میشود، در کنار اینکه باید این اطمینان را به وجود آورد که تمام عملکرد و فعالیتهای شرکت با قوانین و مقررات مربوطه تطابق دارد و ریسکی از این ناحیه متوجه شرکت نیست. داشتن یک هیئتمدیرهای قابلاعتماد میتواند در اجتناب از تعارضات خانوادگی، جذب استعداد و گسترش شهرت و ارزش سازمان مؤثر باشد. یک هیئتمدیره خوب میتواند همچنین در جذب شرکا، افزایش سرمایه و تقویت برقراری یک شراکت قابلاعتماد با سهامداران، سازنده باشد. صاحبنظران و سیاستگذاران اقتصادی بر این باور هستند که نظام بنگاهداری کشور چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی دارای چالشهای فراوان ازلحاظ اداره، نظارت و کنترل یا به عبارتی از دیدگاه نظام حاکمیت شرکتی هستند و نهاد حاکمیتی هر بنگاه اقتصادی از کارایی لازم برخوردار نیست. در بسیاری از شرکتها شاهد تغییر دائمی اعضای هیئتمدیره، عدمتغییر اعضای هیئتمدیره به مدت طولانی، قرارهای مهم خارج از برنامه و غیررسمی برای تصمیمگیریهای استراتژیک، عدم شفافیت بین اعضای هیئتمدیره، استقلال ناکافی در اعضای هیئتمدیره بهویژه در شرکتهای هلدینگ، بیتوجهی اعضای هیئتمدیره به فعالیتهای شرکت و حمایت بیقیدوشرط از همهکارهای مدیریت اجرایی هستیم. لذا با توجه به مشکلات ذکرشده به بررسی روابط میان سرمایه فکری بهعنوان عامل مستقل، ارزش بازار شرکتها بهعنوان عامل وابسته و حاکمیت شرکتی بهعنوان عامل مداخلهگر پرداختیم. جامعه آماری موردنظر شرکتهای موجود در سازمان بورس اوراق بهادار میباشد. 1-3 اهمیت موضوعتمامی سازمانها علاقهمندند تا هزینههای خود را در زمینههای مختلف به حداقل برسانند. میدانیم بخشی از این هزینهها مربوط به نیروی انسانی سازمان میباشد؛ که عامل مربوط سرمایه فکری مرتبط با نیروی انسانی که بهنوعی جزء سرمایههای نامشهود موجود در سازمان میباشد موردبررسی قرار میگیرد و همچنین عامل حاکمیت شرکتی که ضعف آن مشکلاتی از قبیل تغییر دائمی اعضای هیئتمدیره، عدمتغییر اعضای هیئتمدیره به مدت طولانی، قرارهای مهم خارج از برنامه و غیررسمی برای تصمیمگیریهای استراتژیک، عدم شفافیت بین اعضای هیئتمدیره، استقلال ناکافی در اعضای هیئتمدیره بهویژه در شرکتهای هلدینگ، بیتوجهی اعضای هیئتمدیره به فعالیتهای شرکت، به وجود آمدن مسئله تضاد نمایندگی بین مدیریت شرکت و سهامداران، ناتوانی در تفویض بهجا و شایسته کارکنان و غیرهام باشد که این موارد هزینههای جدی را به شرکت وارد میکند. حاکمیت شرکتی چنانچه بهدرستی برقرار شود میتواند اهرمی باشدکه شرکتها را هدایت و کنترل کند و سبب ایجاد شفافیت، کنترل ریسک، مصرف بهینه منابع، مسئولیت اجتماعی شرکتها و درمجموع روابط بین شرکا و بهبود عملکرد بنگاهها، از موضوعها و وظایف حاکمیت شرکتی است. در این تحقیق قصد داریم با توجه به نقش سرمایههای فکری موجود در سازمان و همچنین عامل مهم و تأثیرگذاری چون حاکمیت شرکتی به بررسی روابط بین آن دو با در نظر گرفتن عاملیت ارزش بازار شرکتی بهعنوان متغیر وابسته بپردازیم. 1-4 اهداف پژوهشدر تحقیقات این حوزه به بررسی تأثیر حاکمیت شرکتی بر رابطه بین و سرمایهی فکری و ارزش بازار شرکتها بهصورت تکی بررسی شد اما این سه در کنار یکدیگر موردبررسی نبودهاند. این پژوهش به دنبال یافتن رابطهی این سه در بازار مالی ایران است و به دنبال یافتن پاسخ این سؤال است که آیا حاکمیت شرکتی میتواند بر رابطه و قوت رابطه سرمایه فکری و عملکرد شرکت یا همان ارزش بازار تأثیر گذارد یا خیر. 1-5 قلمرو تحقیق1-5-1قلمرو زمانیاین پژوهش مربوط به بازه زمانی 1387 الی 1391 میباشد. دادههای موردبررسی از پایان اسفندماه (30/12/xx13) هرسال گرفتهشده است. 1-5-2قلمرو مکانیتمامی دادهای موردبررسی در این پژوهش از سایت کودال و همچنین سایت سازمان بورس اوراق بهادار جمعآوریشده است. 1-5-3قلمرو موضوعیموضوع انتخابی با ایجاد ارتباط میان سه حوزه حاکمیتی، دانشی و بازار سروکار دارد بهگونهای که به بررسی اثر حاکمیت شرکتی بر رابطه بین سرمایه فکری و ارزش بازاری شرکتها پرداخته است. در بررسی ارتباط بین این سه عامل حوزه حاکمیتی بیشتر به مسائل نحوهی مدیریت بنگاهها، حوزه دانشی به سرمایههای دانشی سازمان که در این تحقیق اشاره سرمایه فکری دارد و بحث بازاری همان عاملیت ارزش بازار شرکتی بهعنوان عامل وابسته در نظر گرفتیم. 1-6 پرسشها و فرضیات تحقیقبا توجه به اینکه مطالعه موردی سازمان بورس اوراق بهادار میباشد دادههای موردبررسی از سایت بورس و سایتهای مرتبط با سازمان بورس استخراجشده است. با توجه به زمانبر بودن بررسی تمامی شرکتهای موجود در بورس، به بررسی 100 شرکت موجود در سازمان بورس اوراق بهادار طی سال مالی 1387 الی 1391 پرداختیم. در این پژوهش با دو پرسش اصلی و شش پرسش فرعی از قبل پرسش اصلی مواجهیم:
1-1. رابطه معنیداری میان اجزای سرمایه انسانی و ارزش بازار در شرکتهایی که حاکمیت شرکتی خوب دارند، وجود دارد. 1-2. رابطه معنیداری میان اجزای سرمایه فیزیکی و ارزش بازار در شرکتهایی که حاکمیت شرکتی خوب دارند، وجود دارد. 1-3. رابطه معنیداری میان اجزای سرمایه ساختاری و ارزش بازار در شرکتهایی که حاکمیت شرکتی خوب دارند، وجود دارد.
2-1. رابطه معنیداری میان اجزای سرمایه انسانی و ارزش بازار در شرکتهایی که حاکمیت شرکتی بد دارند، وجود دارد. 2-2. رابطه معنیداری میان اجزای سرمایه فیزیکی و ارزش بازار در شرکتهایی که حاکمیت شرکتی بد دارند، وجود دارد. 2-3. رابطه معنیداری میان اجزای سرمایه ساختاری و ارزش بازار در شرکتهایی که حاکمیت شرکتی بد دارند، وجود دارد. 1-7 کاربردهای پژوهشمیدانیم که بانکها به دلیل سیستمهای اقتصادی که در آنهافعالاند با مشکلات و موانعی در سطح انجام امور تجاری خود مواجهاند که وظیفه حاکمیت شرکتی در این تنگنا خود را نشان میدهد و با چنین مشکلاتی دستوپنجه نرم میکند و سعی در رفع آنها دارد. هدف اصلی قانونگذار که سعی در کاهش ریسک سیستماتیک دارد، ممکن است باهدف اصلی سهامداران که سعی و خواستشان افزایش ارزش سرمایهگذاریشان است در تضاد باشد. نقش هیئتمدیره بهعنوان مکانیزم حاکمیت شرکتی در بانکها با دیگر هیئتها تفاوت دارد و این تفاوت ناشی از رقابت محدودتر در این صنعت، قوانین سفتوسخت تر و عدم تقارن اطلاعاتی بالاتر است که ناشی از ویژگیها و وظایف خاص این است، میباشد؛ بنابراین، هیئتمدیره یک مکانیزم کلیدی در نظارت بر رفتار مدیران است و به آنها در تدوین استراتژی و اجرا کمک میرسانند. دانش خاص مدیران در مورد پیچیدگی تجارت بانکداری به آنها کمک میکند تا بهصورت کارا و بهینه مدیران را نظارت کرده و به آنها توصیه نمایند. شرکتهایی که سرمایه فکری را بهطور مؤثر اندازهگیری، گزارش و مدیریت میکنند، مزیت رقابتی برای خود ایجاد میکنند چراکه همه داراییهای خود را اعم از مشهود و نامشهود شناسایی کردهاند و لذا در وضعیت بالقوه کامل برای استفاده حداکثری از داراییهایشان هستند. علاوه بر این، درک ارزش واقعی تمام داراییها، انعکاس صحیحی از ثروت شرکت بوده و در راستای هدف ارائه اطلاعات شفاف به سهامداران، سرمایهگذاران بالقوه و تحلیلگران بازار میباشد. حاکمیت شرکتی نهتنها برای شرکتهای بزرگ تجاری بلکه برای شرکتهای کوچک و متوسط، بنگاههای خانوادگی و حتی برای مؤسسات غیرانتفاعی مناسب است؛ چراکه هریک از این مؤسسات، وابسته به دسترسی پایدار به منافع دیگر سهامداران است و از هدایت و نظارت متوازن سود میبرند، بنابراین داشتن یک هیئتمدیرهای قابلاعتماد میتواند در اجتناب از تعارضات خانوادگی، جذب استعداد و گسترش شهرت و ارزش سازمان مؤثر باشد. یک هیئتمدیره خوب میتواند همچنین در جذب شرکا، افزایش سرمایه و تقویت برقراری یک شراکت قابلاعتماد با سهامداران، سازنده باشد. لذا بررسی ارتباط و نقش حاکمیت شرکتی خوب یا بد در نگاه مدیریت به سرمایههای فکری سازمان تأثیر گذاشته و این موجبات پیشرفت سازمان به سمت چالاکتر شدن و همچنین دانشیتر شدن را سوق خواهد داد که درنهایت منجر به کاهش هزینههای اضافی و افزایش بازدهی سازمان میشود. |
![]() دانلود پاورپوینت آسیبشناسی خانوادهدر این بخش پاورپوینت آسیبشناسی خانواده در 45 اسلاید برای دانلود قرار داده شده است. در ذیل پیشنمایشی از آن آورده شده است. |
![]() بررسی اثر بخشی مدیریت برنامه های صدا و سیمای خراسان رضویچکیده باتوجه به اینکه رسانه ملی مهم ترین ابزار نشر و ترویج هنجارها و ارزشهاست و در راستای توسعه علمی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی جامعه نقش بسزایی دارد؛ ضروری است مدیران ، برنامه سازان و اصحاب رسانه ، با شناخت فنون برنامه سازی و مدیریت مؤثر و صحیح آن بتوانند برنامه هایی اثربخش را تولید و به اهداف مورد نظر دست یابند.از این رو هدف پژوهش حاضر، اثربخشی مدیریت برنامه های صدا و سیمای استان خراسان رضوی است. نوع پژوهش از نظر هدف، یک تحقیق کاربردی و از نظر متدولوژی کاربرد اطلاعات، توصیفی است. جامعه مورد بررسی این پژوهش را کلیۀ اساتید و کارشناسان رشته علوم ارتباطات و جامعه شناسی فعال در حوزه رسانه شهر مشهد تشکیل می دهند.نمونه آماری تحقیق نیز به دلیل معدود بودن جامعه آماری به صورت تمام شمار 65 نفر بوده است. در این تحقیق از روش کتابخانه ای و ابزار پرسش نامه محقق ساخته، به منظور جمع آوری داده ها استفاده شد. روایی صوری و محتوایی ابزار تحقیق(پرسش نامه) با تأیید خبرگان و اساتید حاصل گردید و برای سنجش پایایی پرسش نامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که معادل (95(%برآورد گردید. نشان دهنده ی همگنی درونی و اعتماد بالای ابزار جمع آوری داده های تحقیق می باشد. یافته های حاصل از ابزار پژوهش با استفاده از روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق حاکی از تأیید رابطه ی معنا دار میان مدیریت برنامه های شبکه صدا و سیمای خراسان رضوی ( سازماندهی و گروه بندی تخصصی- گرایش موضوعی برنامه ها- فنون ارتباطی کارکنان- تکنولوژی ساخت برنامه ها- تنوع برنامه ها) و اثربخشی این برنامه ها را می باشد. کلمات کلیدی : مدیریت رسانه، مدیریت برنامه ها ، اثربخشی برنامه های صدا و سیما ، شبکه صداوسیمای خراسان رضوی. E- Mail: M.amel.1390@gmail.com صفحه فهرست مطالب عنوان فصل اول 1-1- مقدمه.... 2 1-2- بیان مساله.....2 1-3- اهمیت و ضرورت..... 4 1-4- چارچوب کلان نظری تحقیق.... 5 1-5-گزاره های تحقیق.... 6 1-5-1- اهداف پژوهش..... 6 1-5-1-1- هدف اصلی..... 6 1-5-1-2- اهداف فرعی ....... 6 1-5-2- سوالات پژوهش.... 7 1-5-2-1- سوال اصلی ............................................................................................................................................ 7 1-5-2-2- سوالات فرعی ........................................................................................................................................ 7 1-5-3- فرضیه های تحقیق..................................................................................................................................... 8 1-5-3-1- فرضیه اصلی............................................................................................................................................ 8 1-5-3-2- فرضیه های فرعی ................................................................................................................................. 8 1-6- روش شناسی تحقیق....................................................................................................................................... 8 1-6-1- نوع و روش تحقیق...................................................................................................................................... 8 1-6-2- قلمرو تحقیق............................................................................................................................................... 9 1-6-2-1- قلمروموضوعی تحقیق…...........................................................................................................................9 1-6-2-2- قلمرو مکانی تحقیق....................................................................................................................................9 1-6-2-3- قلمرو زمانی تحقیق................................................................................................................................ 9 1-6-3- جامعه آماری............................................................................................................................................. ..........9 1-6-4- روش نمونه گیری و تخمین حجم نمونه.................................................................................................. 9 1-6-5- روش و ابزار گرد آوری داده ها..................................................................................................................... 9 1-6-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها...................................................................................................................... 9 1-6-7- نقشه راه.............................................................................................................................................................10 1-7- شرح واژه ها..........................................................................................................................................................10
فصل دوم 2-1- مقدمه................................................................................................................................................................ 14 2-2- مبانی نظری پژوهش........................................................................................................................................ 14 2-2-1- اثربخشی...................................................................................................................................................... 14 2-2-1-1- مفهوم اثربخشی..................................................................................................................................... 15 2-2-1-2- تعاریف اثربخشی.................................................................................................................................... 16 2-2-1-3- اثربخشی و اهداف سازمان..................................................................................................................... 18 2-2-1-3-1- هدف سازمانی................................................................................................................................... 19 2-2-1-4- شایستگی مدیریت و اثربخشی............................................................................................................. 20 2-2-1-5- الگویی برای اثر بخشی........................................................................................................................... 22 2-2-1-6- عوامل موثر بر اثربخشی یک سازمان..................................................................................................... 23 2-2-1-7- ویژگی نظام های اثر بخش.................................................................................................................. 24 2-2-1-8- مدلهای اثربخشی سازمانی ............................................................................................................... 25 2-2-1-9- ادغام معیارهای اثربخشی در مدیریت................................................................................................... 28 -2-2-2- رسانه.......................................................................................................................................................... 28 2-2-2-1- تعریف رسانه........................................................................................................................................... 29 2-2-2-2- دیدگاه ها درباره نقش رسانه................................................................................................................. 30 2-2-2-2-1- دیدگاه افراطی .................................................................................................................................. 30 2-2-2-2-2- دیدگاه تفریطی................................................................................................................................. 30 2-2-2-2-3- دیدگاه بینابینی یا معتدل................................................................................................................. 31 2-2-2-3- کارکردهای رسانه................................................................................................................................... 31 2-2-2-3-1-کارکرد خبری و اطلاع رسانی رسانه................................................................................................. 32 2-2-2-3-2-کارکرد آموزشی رسانه........................................................................................................................ 33 2-2-2-3-3-کارکرد تفریحی و سرگرمی رسانه..................................................................................................... 34 2-2-2-4- ضوابط ساختاری برنامه سازی در رسانه............................................................................................... 35 2-2-2-4-1- ایده برنامه.......................................................................................................................................... 35 2-2-2-4-2- نام برنامه............................................................................................................................................ 36 2-2-2-4-3- آرم برنامه........................................................................................................................................... 37 2-2-2-4-4- لزوم تناسب برنامه....................................................................................................................................37 2-2-2-5- تکنولوژی و مدیریت رسانه.................................................................................................................... 38 2-2-2-5-1 انواع رویکرد مدیران رسانه به تکنولوژی ........................................................................................... 38 2-2-2-6- طبقه بندی برنامه های تلویزیون ......................................................................................................... 41 2-2-2- 7- کیفیت برنامه های رسانه ای .............................................................................................................. 42 2-2-2-8- دیدگاه های مربوط به مخاطبان و تاثیرگذاری رسانه...........................................................................43 2-2-2-8-1- نظریه استفاده و رضایتمندی............................................................................................................ 45 2-2-2-8-2- نظریه انتظارات اجتماعی.................................................................................................................. 47 2-2-2-8-3- نظریه یادگیری اجتماعی یا مشاهده ای.......................................................................................... 49 2-2-3- مدیریت رسانه............................................................................................................................................. 50 2-2-3-1- مفهوم مدیریت رسانه............................................................................................................................ 51 2-2-3-2- تعریف مدیریت رسانه............................................................................................................................ 52 2-2-3-3- چهار وظیفه مدیریت برنامه در رسانه................................................................................................... 53 2-2-3-4- مدیریت برنامه........................................................................................................................................ 54 2-2-3-4-1- تعریف مدیریت برنامه.............................................................................................................................55 2-2-3-4-2- روش کار در مدیریت برنامه.............................................................................................................. 55 2-2 -3-4-3- مقوله های موضوعی و مواد برنامه.................................................................................................. 56 2-2-3-4-4 - برنامه ریزی نیروی انسانی سازمان صدا وسیما.............................................................................. 58 2-2-3-4-5- مدیریت روابط کارکنان سازمان صدا و سیما................................................................................... 59 2-2-3-4-6- اهمیت مدیریت نیروی انسانی سازمان ها....................................................................................... 60 2-2-3-4-7- فنون ارتباطی کارکنان سازمان صدا و سیما.................................................................................... 60 2-2-3-4-8- الگوی مدیریت رسانه(صدا و سیما)................................................................................................. 61 2-2-3-4-9- اثربخشی الگوی مدیریت رسانه و برنامه های صدا و سیما............................................................. 63 2- 4- پیشینه پژوهش ............................................................................................................................................. 65 2- 4- 1- پیشینه داخلی ......................................................................................................................................... 65 2-4-1-1- پایان نامه های داخلی مرتبط............................................................................................................... 65 2-4- 1-1-1- بررسی ویژگیهای سازمانهای اثربخش .................................................................................... 65 2-4-1-1-2- بررسی میزان اثربخشی سیستم اطلاعات مدیریت......................................................................... 66 2- 4-1-1-3- طراحی الگوی مدیریت اثر بخشی سازمانی بر اساس نظریه نظم در آشفتگی ........................... 67 2-4-1-1-4- بررسی تأثیر ارتباطات رسمی و غیر رسمی سازمان بر اثربخشی واحدهای اداری ...................... 67 2-4-1- 1-5- بررسی عوامل موثر بر استفاده کنندگان اردبیلی از شبکه های ماهواره ای کشورها..................... 68 2-4-1- 1-6- نقش شایستگی مدیران در اثربخشی مدیریت............................................................................... 70 2-4-1-1-7- بررسی رابطه بین سلامت سازمانی و اثربخشی در اداره کل ورزش و جوانان................................ 70 2-4-1-2- مقالات داخلی مرتبط............................................................................................................................ 70 2-4-1-2-1- مخاطب، وابستگی یا رضایتمندی ................................................................................................... 71 2-4-1-3- تحقیقات داخلی مرتبط ....................................................................................................................... 71 2-4-1-3-1- بررسی ارتباط بین سبک شخصیت و اثربخشی مدیریت در مدیران سازمانهای دولتی............ 71 2-4-1-3-2- بررسی رابطه سلامت سازمانی با اثربخشی مدارس ....................................................................... 72 2-4-1-3-3- بررسی رسانه های جمعی و تاثیر آن بر فرهنگ جامعه................................................................. 72 2-4-1-3-4- ارتباط فرهنگ سازمانی با اثربخشی مدیریت دانش و اثربخشی سازمانی .................................... 73 2-4-1-3-5- نقش و کارکرد وسایل ارتباط جمعی............................................................................................... 73 2-4-2-پیشینه خارجی ........................................................................................................................................... 74 2-4-2-1- مقالات خارجی مرتبط.......................................................................................................................... 74 2-4-2-1-1- سبک رهبری مدیران و اثربخشی..................................................................................................... 74 2-4-2-1-2- رابطه بین مدیریت دانش و اثربخشی سازمانی............................................................................... 74 2-4-2-1-3- نقش مدیریت دانش اثربخش در عملکرد سازمانی......................................................................... 74 2-4-2-1-4- فرهنگ سازمانی و اثربخشی شخصی و رهبری............................................................................... 74 2-4-2-1-5- مدیریت اثر بخش.............................................................................................................................. 74 2- 4-2-1-6- تحقیقی از دانشگاه ایالتی میشیگان درباره کیفیت برنامه............................................................. 76 2-4-2-1-7- تحقیق از کشورهای شمالی اروپا درباره کیفیت برنامه.................................................................. 78 2-4-2-1-8- دیدگاهی در انگلستان درباره کیفیت برنامه................................................................................... 79 2-5-جمع بندی مبانی و پیشینه تحقیق و ارایه الگوی مفهومی پیشنهادی........................................................ 84 فصل سوم 3-1- مقدمه................................................................................................................................................................ 99 3-2- روش پژوهش ........................................................................................................................................................88 3-3- متغیر ها ،تعریف عملیاتی ...................................................................................................................................89 3-3-1- متغیر وابسته تحقیق وتعریف عملیاتی......................................................................................................…90 3-3-2- متغیر مستقل مدیریت برنامه...........................................................................................................................91 3-3-3-متغیرمستقل )گروهبندیوسازماندهینیروهایتخصصی (درمدیریتبرنامه...............................92 3-3-4- متغیرمستقل )مهارتهاوفنونارتباطیکارکنان(درمدیریتبرنامه.................................................. 92 3-3-5-متغیرمستقل )تکنولوژیساختبرنامه(درمدیریتبرنامه.................................................................93 3-3- 6- متغیرمستقل )گرایشموضوعیبرنامهها(درمدیریتبرنامه...........................................................94 3-3-7-متغیرمستقل )تنوعبرنامهها(درمدیریتبرنامه....................................................................................94 3-3-8- متغیرمستقل )زمانارائهبرنامهها(درمدیریتبرنامه.........................................................................95 3-4- جامعه آماری ...........................................................................................................................................................95 3-5- تکنیک توصیف و تحلیل داده ها .................................................................................................................... 96 3-5-1- آماره های توصیفی .................................................................................................................................... 96 3-5-2- آماره های استنباطی .................................................................................................................................. 96 3-6- ابزار ،روایی و پایانی ......................................................................................................................................... 97 3-7-1- ابزار............................................................................................................................................................... 97 3-7-2- روایی............................................................................................................................................................ 97 3-7-3- پایایی یا قابلیت اعتماد ابزار سنجش......................................................................................................... 97 فصلچهارم مقدمه....................................................................................................................................................................................101 4-1- توصیفگویۀجنسیتپاسخگویان.................................................................................................................. 101 4-2-توصیفگویۀسنپاسخگویان......................................................................................................................... 102 4-3-توصیفگویۀرشتۀتحصیلیپاسخگویان....................................................................................................... 103 4-4- توصیفگویۀحوزۀتخصصیپاسخگویان....................................................................................................... 104 4- 5- توصیفگویۀمیزانتحصیلاتپاسخگویان................................................................................................... 105 4-6- توصیفگویۀسابقهخدمتپاسخگویان......................................................................................................... 106 4-7 - توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل"گروهبندیوسازماندهینیروهایتخصصی"....................... 108 4- 8- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل"مهارتهاوفنونارتباطیکارکنان"........................................ 110 4-9- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل"تکنولوژیبهکاررفتهبرایساختبرنامهها"....................... 113 4-10- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل" گرایشموضوعیبرنامهها".................................................. 115 4-11- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل" تنوعبرنامهها".................................................................... 118 4-12- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل" زمانارائهبرنامهها".............................................................. 122 4-13- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل" مدیریتبرنامهها"............................................................ 125 4-14- توصیفگویههایمربوطبهمتغیروابستۀپژوهش"میزان اثربخشی برنامه های صدا و سیما" ............. 127 4- 15- آزموننرمالبودنمتغیرهایمستقلووابسته.......................................................................................... 130 4- 16- تحلیلیافتههایتحقیق)آزمونفرضیات(................................................................................................ 131 4- 16-1- آزمون فرضیه اصلی تحقیق..................................................................................................................... 131 4- 16-2- آزمونفرضیهاول..................................................................................................................................... 132 4- 16-3- آزمون فرضیه دوم ................................................................................................................................... 133 4- 16- 4- آزمون فرضیه سوم................................................................................................................................. 134 4- 16- 5- آزمون فرضیه چهارم.............................................................................................................................. 136 4-16-6- آزمونفرضیهپنجم.................................................................................................................................. 137 4- 16-7- آزمون فرضیه ششم................................................................................................................................. 138 4- 17- تحلیلرگرسیونچندگانهمتغیروابستهومتغیرهایمستقل................................................................... 140 4-17-1- معادلهرگرسیون....................................................................................................................................... 141 فصلپنجم 5-1- مقدمه................................................................................................................................................................ 144 5-2- خلاصه یافته..................................................................................................................................................... 144 5-3-نتایج................................................................................................................................................................... 145 5-3-1- نتایجحاصلازبررسیفرضیه هایپژوهش.............................................................................................. 145 5-3-1-1- بررسیهایحاصلازفرضیهاصلیپژوهش......................................................................................... 145 5-3-1-2- بررسیهایحاصلازفرضیهاولپژوهش............................................................................................ 145 5-3-1-3- بررسیهایحاصلازفرضیهدومپژوهش........................................................................................... 145 5-3-1-4- بررسیهایحاصلازفرضیهسومپژوهش.......................................................................................... 146 5-3-1-5- بررسیهایحاصلازفرضیهچهارمپژوهش....................................................................................... 146 5-3-1-6- بررسیهایحاصلازفرضیه پنجمپژوهش........................................................................................ 146 5-3-1-7- بررسیهایحاصلازفرضیهششمپژوهش........................................................................................ 146 5-3-2- نتایجحاصلازبررسیمتغیروابستۀپژوهش............................................................................................ 146 5-4- بحث و نتیجه گیری................................................................................................................................................147 5-5- پیشنهادات کاربردی ....................................................................................................................................... 149 5-6- پیشنهادات برای پژوهش های آتی ............................................................................................................... 149 5-7- محدودیت های تحقیق.................................................................................................................................... 149 منابع و مأخذ پیوستها و ضمائم فهرست جداول جدول 1-1- نقشه راه................................................................................................................................................ 10 جدول 2-1- مدل های مختلف اثر بخشی................................................................................................................ 27 جدول 2-2- دیدگاه های مربوط به مخاطبان و تاثیر گذاری رسانه........................................................................ 50 جدول 2-3- توضیحاتچهارمهارتاصلیمدیریت...................................................................................................54 جدول 2-4- جمع بندی پیشینه تحقیقات داخلی ................................................................................................ 79 جدول 2-5- جمعبندیپیشینهتحقیقاتخارجی............................................................................................... 83 جدول 3-1- معرف سازی متغیر وابسته(اثر بخشی برنامه های صدا و سیما بر مخاطبان)..................................91 جدول 3-2- معرف سازی متغییر مستقل(گروه بندی و سازماندهی نیروهای متخصص)...................................92 جدول 3-3- معرف سازی متغییر مستقل(فنون ارتباطی کارکنان).........................................................................93 جدول 3-4- معرف سازی متغیر مستقل(تکنولوژی ساخت برنامه).........................................................................93 جدول 3-5- معرف سازی متغیر مستقل(گرایش موضوعی برنامه).........................................................................94 جدول 3-6- معرف سازی متغیر مستقل(تنوع برنامه)...............................................................................................94 جدول 3-7- معرف سازی متغیر مستقل(زمان ارائه برنامه ها)................................................................................95 جدول 3-8- نوع آزمون فرضیات....................................................................................................................................96 جدول 3-9- بررسی قابلیت اعتبار و اعتماد متغیرهای تحقیق................................................................................98 جدول 4-1- توزیع فراوانی مربوط به دسته های جنسیت پاسخگویان................................................................101 جدول 4-2- توزیع فراوانی مربوط به (سن پاسخگویان..........................................................................................102 جدول 4-3- توزیع فراوانی مربوط به (رشته تحصیلی پاسخگویان)....................................................................103 جدول 4-4- توزیع فراوانی مربوط به (حوزه تخصصی پاسخگویان)....................................................................104 جدول 4-5- توزیع فراوانی مربوط به (میزان تحصیلات)..........................................................................................105 جدول 4-6- توزیع فراوانی مربوط به (سابقه خدمت پاسخگویان)...........................................................................106 جدول4-7-1- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل(گروه بندی و سازماندهی نیروهای تخصصی).............108 جدول4-7-2- توزیع فراوانی متغیر مستقل(میزان تاثیر گروه بندی و سازماندهی نیروهای تخصصی............109 جدول 4-7-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل (گروه بندی و سازماندهی نیروهای تخصصی)................109 جدول 4-8-1- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل(مهارتها و فنون ارتباطی.................................................110 جدول 4-8-2- توزیع فراوانی متغیر مستقل (میزان تاثیر مهارتها و فنون ارتباطی کارکنان)...........................111 جدول 4-8-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل(مهارتها و فنون ارتباطی کارکنان......................................112 جدول 4-9-1- توزیع فراوانی گویه های متغییر مستقل(تکنولوژی به کار رفته برای ساخت برنامه ها)........113 جدول 4-9-2- توزیع فراوانی متغیر مستقل(تاثیر تکنولوژی به کار رفته برای ساخت برنامه ها)در یک نگاه ..................................................................................................................................................................................... 114 جدول 4-9-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل(تکنولوژی به کار رفته برای ساخت برنامه ها).................... 114 جدول 4-10-1- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل (گرایش موضوعی برنامه ها)........................................ 116 جدول 4-10-2- توزیع فراوانی متغیر مستقل(گرایش موضوعی برنامه ها )در یک نگاه....................................... 117 جدول 4-10-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل(گرایش موضوعی برنامه).................................................... 117 جدول 4-11-1- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل (تنوع برنامه ها)........................................................... 119 جدول 4-11-2- توزیع فراوانی متغیر مستقل (تنوع برنامه ها) در یک نگاه......................................................... 120 جدول 4-11-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل (تنوع برنامه ها)................................................................. 120 جدول 4-12-1- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل(زمان ارائه برنامه ها)..................................................... 122 جدول 4-12-2- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل(زمان ارائه برنامه ها)در یک نگاه.................................. 123 جدول 4-12-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل(زمان ارائه برنامه ها).......................................................... 123 جدول 4-13-1- توزیع فراوانی مربوط به متغیر مستقل(مدیریت برنامه ها)در یک نگاه...................................... 125 جدول 4-13-2- شاخصهای مرکزی متغییر مستقل(مدیریت برنامه ها)........................................................... 126 جدول 4-14-1- توزیع فراوانی مربوط به گویه های متغیر وابسته (میزان اثر بخشی برنامه ها)......................... 127 جدول 4-14-2- توزیع فراوانی مربوط به گویه های متغیر وابسته (میزان اثر بخشی برنامه ها) در یک نگاه..... ..................................................................................................................................................................................... 128 جدول 4-14-3- شاخصهای مرکزی متغیر وابسته (میزان اثر بخشی برنامه).................................................... 129 جدول 4- 15- آزمون نرمال بودن متغیر های مستقل و وابسته............................................................................. 130 جدول 4-16-1- ضریب همستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و مدیریت برنامه)....................................... 131 جدول 4-16-2- ضریب همبستگی(میزان اثربخشی شبکه استانی و گروه بندی وسازماندهی نیروهای تخصصی)..................................................................................................................................................................... 132 جدول 4-16-3- ضریب همبستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و گرایش موضوعی برنامه ها)................... 133 جدول 4-16-4- ضریب همبستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و فنون ارتباطی کارکنان)......................... 134 جدول 4-16-5- ضریب همبستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و تکنولوژی ساخت برنامه ها)................. 136 جدول 4-16-6- ضریب همبستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و تنوع برنامه ها)...................................... 137 جدول 4-16-7- ضریب همبستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و زمان ارائه برنامه ها)............................... 138 جدول 4-16-8-جدولترکیبیآزمونفرضیاتتحقیق........................................................................................ 139 جدول 4-17-1- آنالیز واریانس................................................................................................................................ 140 جدول 4-17-2- ضرایب تاثیر استاندارد شده و غیر استاندارد در رگرسیون.......................................................... 141
فهرست نمودارها نمودار 1-1- مدلمفهومیپژوهش........................................................................................................................... .....6 نمودار 2-1- انواعتاثیراتداخلیتکنولوژی............................................................................................................. ...39 نمودار 2-2- نحوهتاثیرتکنولوژیبرمدیرانرسانه................................................................................................. ...40 نمودار 2-3- چهارمهارتاصلیمدیریترابرایدستیابیبهاهدافسازمانی...................................................... ...54 نمودار 2-4- کیفیتازنظربرنامهوعواملتولید..................................................................................................... ...77 نمودار 2-5- سنجشکیفیتفنی............................................................................................................................. ...77 نمودار 2-6-کیفیتازمنظرتنوع)وسعتامکانانتخابمخاطب (........................................................................ ...78 نمودار 2-7- کیفیتبراساسسنجشواکنشمخاطب.......................................................................................... ...78 نمودار 2-8- مدل مفهومی پژوهش............................................................................................ ..85 نمودار 4-1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنسیت.................................................................................................. 102 نمودار 4-2- مربوط به سن پاسخگویان.................................................................................................................... 103 نمودار 4-3- مربوط به رشته تحصیلی پاسخگویان.................................................................................................. 104 نمودار 4-4- مربوط به حوزه تخصصی پاسخگویان.................................................................................................. 105 نمودار 4-5- مربوط به میزان تحصیلات پاسخگویان............................................................................................... 106 نمودار 4-6- مربوط به سابقه خدمت پاسخگویان.................................................................................................... 107 نمودار 4-7- مربوط به متغیر مستقل(تاثیر گروه بندی و سازماندهی نیروهای تخصصی).................................... 110 نمودار 4-8- مربوط به متغیر مستقل(تاثیر مهارتها و فنون ارتباطی کارکنان)....................................................... 112 نمودار 4-9- مربوط به متغیر مستقل(تاثیر تکنولوژی به کار رفته برای ساخت برنامه ها)................................... 115 نمودار 4-10- مربوط به متغیر مستقل(گرایش موضوعی برنامه ها)....................................................................... 118 نمودار 4-11- مربوط به متغیر مستقل (تنوع برنامه ها)......................................................................................... 121 نمودار 4-12- مربوط به متغیر مستقل (زمان ارائه برنامه ها)................................................................................. 124 نمودار 4-13- مربوط به متغیر مستقل(مدیریت برنامه).......................................................................................... 126 نمودار 4-14- مربوط به متغیر وابسته (میزان اثر بخشی برنامه های صدا و سیما)............................................... 129 نمودار 4-15-1- پراکنش (میزان اثر بخشی شبکه استانی و مدیریت برنامه ها).................................................. 132 نمودار 4-15-2- پراکنش (میزان اثر بخشی شبکه استانی و سازماندهی نیروهای تخصصی)............................. 133 نمودار 4-15-3- پراکنش (میزان اثر بخشی شبکه استانی و گرایش موضوعی برنامه ها).................................... 134 نمودار 4-15-4- پراکنش (میزان اثر بخشی شبکه استانی و فنون ارتباطی کارکنان )......................................... 135 نمودار 4-15-5- پراکنش (میزان اثر بخشی شبکه استانی و تکنولوژی ساخت برنامه ها).................................. 137 نمودار 4-15-6- پراکنش (میزان اثربخشی شبکه استانی و تنوع برنامه ها)......................................................... 138 نمودار 4-15-7- پراکنش (میزان اثربخشی شبکه استانی و زمان ارائه برنامه ها)................................................. 139 فصل اول کلیات طرح تحقیق 1-1- مقدمه مفهوم اثربخشی در مدیریت با تغییر میزان موفقیت نتایج حاصل از کار باید مهم ترین هدف مدیر باشد. بازدهی کار یک مدیر نیز باید ازطریق صادره های مدیریت سنجیده شود نه میزان وارده ها یعنی موفقیت های کاری او، نه مجموعه کارهایی که به وی محول می شود یا در روز انجام می دهد. اثربخشی چیزی است که از راه اعمال صحیح مدیریت به دست می آید و انجام می شود و به صورت بازده کار ارائه می گردد. ارتقای تخصص گرایی، توجه بیشتر به خرده فرهنگ های جامعه و بهره گیری بیشتر از ظرفیت های برنامه سازی در مراکز استان ها، توجه مضاعف به نیازهای برنامه ای گروه سنی بزرگسال و میانسال و افزایش اثربخشی برنامه های این شبکه از مهم ترین سیاست های جدید رسانه ملی به عنوان شبکه ای کاملاً ایرانی می باشد. 1-2- بیان مساله یک مدیر مجرب که دارای دانش و بینش کافی و مدیریتی است، ضمن استفاده بهینه از ساختارهای جاری اقتدار و اختیار در سازمان با باورهای مشترک و قواعد کار به خوبی مسلط بوده و با سنجش عواقب کار و بینایی کامل در انجام تحولات، آن را به طریقی مناسب به اتمام می رساند. مدیرانی که برحسب روابط نه ضوابط، براساس علایق شخصی نه واجد شرایط بودن انتخاب و مشغول به فعالیت می شوند، در مدتی نه چندان طولانی، تغییراتی را در مجموعه تحت پوشش خود ایجاد می نماید که باعث بوجود آمدن خسارات جبران ناپذیری می گردد. در دورانی که علم وفناوری و پیشرفت در عرصه های مختلف دانش با سرعت بالایی حرکت می کند واگذاری امور به دست مدیرانی ضعیف یا اصولاً غیر مدیر نه تنها باعث عقب ماندگی آن مجموعه می شود بلکه باعث وارد آمدن لطماتی به افراد و یا واحدهایی که با آن سازمان سروکار دارند نیز می شود. ایشان خواسته یا ناخواسته نقاط ضعف سیستم را تقویت کرده و از تهدیدات فرا روی سیستم به صورتی سهل و آسان می گذرد. مفهوم اثربخشی[1] از مهم ترین، مبهم ترین و در عین حال بحث انگیزترین مباحث حوزۀ مدیریت است. این ویژگی ناشی از ابهاماتی است که در تعریف و بالطبع در ارزیابی آن وجود دارد. بر این اساس تعاریف متعدد و الگوهای متفاوتی برای ارزیابی اثربخشی شکل گرفته است. مفهوم اثربخشی در مدیریت با تعبیر میزان موفقیت نتایج حاصل از کار باید مهمترین هدف یک مدیر باشد. به طور کلی مفهوم اثربخشی را میتوان شامل: کسب موفقیت جذب، اعمال صحیح مدیریت، پرورش کارکنان، دستیابی به اهداف، کار درست انجام دادن، تفکر گروهی و مشارکت، تقویت ارزشهای سازمانی، تولید ایدههای جدید در نظر گرفت( ایوانویچ ، 2001) . چو و بولی بیان میکنند که هرگاه برنامههای یک سازمان منجر به تحقق هدفهای خود گردد، اثربخشی واقع شده است، آنچه حائز اهمیت است این است که اهداف و شاخصهایی وجود داشته باشد که بتوان با اندازهگیری آنها میزان تحقق اهداف را تعیین نمود، میتوان گفت اثربخشی و سودمندی یک برنامه به ارزشیابی کیفیت آموزشی، طراحی دوره و تجارب یادگیری بستگی دارد. اثربخشی فوایدی است که سازمان و فراگیران از آموزش دریافت میکنند.اثربخشی هر برنامه به ارزشیابی و نظارت مستمر بستگی دارد علاوه بر این، مربیان و کارآموزان باید به طور فعالانه در معرض فرآیند نظارت و ارزشیابی قرار گیرند، بازخورد فوری نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل مستمر نظارت و ارزشیابی باید در دسترس دستاندرکاران باشد که برای پیشرفت و بهبود لازم است . البته اثربخشی به طور مطلق و در پایان یک دوره آموزشی رویکرد کاملی نیست اثربخشی و کیفیت آموزش میبایست در طول فرایند آموزش ایجاد و تضمین گردد و در پایان این فرآیند برای اطمینان از صحت اقدامات و تحقق اهداف مورد بررسی و اندازهگیری قرار گیرد(چو و بولی، 2007) . اندازهگیری اثربخشی باید شامل موارد متعددی مانند میزان فروش، رضایت مشتریان، ایمنی محیط کار، بهرهوری و سایر موارد باشد.علاوه بر این الورز و گارفنو اثربخشی را رویکرد نظری برای درک اینکه آیا فعالیت به نتایج مورد نظر دست یافته است یا نه تعریف میکند(ویلیام ،2007) . سازمان صدا وسیما ، نیم قرن است که به قانون سپرده شده است. در تمام این سال ها، مقرراتی که در خصوص این رسانه تصویب شده، اشتراکات و شباهت های زیادی دارد. صدا و سیما همیشه دولتی بوده و بخش خصوصی جز در موارد استثنایی آن هم در دوره هایی کوتاه، راه به دایره فعالیت های رسانه ملی نیافته است. اداره این سازمان نیز با دیگر سازمان های دولتی تفاوت هایی داشته و در مجموع، همیشه سازمان صدا و سیما، از مقررات خاص و منحصر به فردی برخوردار بوده است. صدا وسیمای خراسان رضوی با توجه به فضای معنوی شهر مشهد می تواند جایگاه ویژه ای درمیان دیگر شبکه های استانی داشته باشد که با توجه به بررسی ها به نظر می رسد که برنامه های رادیویی وتلویزیونی این شبکه کیفیت زیادی نداشته واحتمالاً مخاطبان از برنامه های این شبکه، رضایت چندانی ندارند و همین امر موجب شد که تا با مطالعه و تحقیق به دنبال صحت وسقم این موضوع بوده و درصورت مشخص شدن صحت این فرضیه با ارائۀ راه حل و راهکار برای این مساله، شاهد پیشرفت برنامه های این شبکه استانی واثربخشی هرچه بیشتر برنامه ها و فعالیت های سازمان مذکور باشیم. بر همین اساس در این تحقیق، مدیریت برنامه های صدا وسیمای مرکز استانی خراسان رضوی، با مولفه هایی مانند؛ گروه بندی و سازمان دهی نیروها،گرایش موضوعی برنامه ها، فنون ارتباطی کارکنان، تکنولوژی ساخت برنامه بررسی و اندازه گیری می شوند تا تأثیر آن بر اثربخشی برنامه های تولیدی این شبکه بر مخاطبان مشخص گردد. 1-3- اهمیت و ضرورت بسیاری از نهادهای اجتماعی بخصوص مراکز آموزشی و رسانهها میتوانند در راستای ترویج و توسعه علمی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و به عبارت دیگر پیشرفت و سازندگی کشور، نقش اساسی داشته باشند، اما صدا و سیما به عنوان دانشگاهی سراسری و فراگیر، نقش موثرتری را بر عهده دارند، چرا که معمولاً برنامههای رسانه ملی، بویژه برنامهها و فیلمهای تلویزیونی، اثرات فرهنگی اجتماعی قابل ملاحظهای را در ابعاد مختلف به همراه دارند. صدا وسیما بر اساس رهنمودهای حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری دانشگاه عمومی است که به عنوان مهم ترین وسیله ارتباط جمعی نقش بزرگی در تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایفا میکند. همچنین در این رهنمودهای ارزنده بر رسالت و وظایف خطیر صدا وسیما و نقش مؤثر برنامههای گوناگون آن در شکوفایی فرهنگی جامعه و رفع تنگناها و چالشهای اجتماعی تأکید شده است. بر همین مبنا، اجرای سیاستهای فرهنگی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، از وظایف قانونی و رسمی صدا وسیما است. قانون برنامة سوم توسعه نیز در مواد 159 و 167 خود سازمان صدا وسیما را موظف به انجام مطالعات و تحقیقات، ارزیابی مستمر اثربخشی فعالیتها، تقویت هنرها و علوم و فنون، تکمیل پوشش جمعیتی، انعکاس و نقد عملکرد دستگاههای اجرایی،ترویج آموزشهای عمومی، فنی و حرفهای و نظایر آن نموده است(محمدی،1379) . در حال حاضر بـه نظر میرسد اکثر برنامههای تلویزیونی شبکه خراسان رضوی به جز بخش خبری وگزارش ها که جنبه اطلاع رسانی دارد، به جای پرداختن به برنامههای هدفمند ، فرهنگ ساز، تاثیر گذار و بنیادین، به نوعی گرفتار برنامههای صرفاً سرگرم کننده، سطحی و کم محتوا شدهاند و لذا این سوال مطرح است که چرا صدا و سیما در مرکز استان خراسان که با وجود جمعیت زیاد استان و وجود خیل عظیم مسافران و زائرین می تواند جزء پربارترین و پر بیننده ترین شبکه های کشور باشد از این ظرفیت بسیار خوب برای رشد همه جانبه جامعه در ابعاد مختلف، غفلت و برای تعمیق و تحکیم دستاوردهای انقلاب اسلامی و ترویج علم و دانش و توسعه فرهنگ و ارزش های اسلامی و انقلابی، استراتژی مدون و مشخصی ندارد؟ با توجه به کاربردی بودن پژوهش، یافتههای حاصل از آن برای سازمان صدا و سیما خراسان رضوی میتواند در سیاستگزاری ، مدیریت برنامه و اصلاح شیوههای ناکارآمد گذشته یاری رساند و همچنین میتواند مشخص سازد که در چه مواردی، ضعف و کاستی وجود دارد تا از تعمیم اشتباهات به موارد صحیح جلوگیری شود که همه این موارد باعث می شود فعالیت های این سازمان رو به اثربخشی بیشتر سوق یابد ونهایتا کارایی و بهروری بیشتر شده و مانع اتلاف سه منبع حیاتی ومهم نیروی انسانی ، زمان و سرمایه گردد. همچنین ضرورت انجام این تحقیق، حرکت در مرزهای علم و دانش ودانش افزایی در حوزه مدیربت رسانه است و با تولید ادبیات و مبانی نظری در این رابطه به الگویی دست می یابیم که اولا بومی است و ثانیا موجب گردآوری اطلاعات مفیدی به عنوان ادبیات و تاریخچه این موضوع می شود. 1-4- چارچوب کلان نظری تحقیق:
1- گروه بندی وسازماندهی نیروها 2- گرایش موضوعی برنامه ها 3- فنون ارتباطی کارکنان 4- تکنولوژی ساخت برنامه ها 5- تنوع برنامه ها 6- زمان ارائه برنامه ها
1- افزایش سطح آگاهی 2- رضایت مخاطبان 3- ایجاد انگیزه 4- افزایش نگرش مثبت 5- کیفیت برنامه ها 6- همراستایی با فرهنگ جامعه
نمودار 1- 1- مدل مفهومی پژوهش را نشان می دهد. 1-5-گزاره های تحقیق 1-5-1- اهداف پژوهش 1-5-1-1- هدف اصلی بررسی میزان رابطه مدیریت برنامه ها و اثر بخشی برنامه های صدا و سیمای استان خراسان رضوی 1-5-1-2- اهداف فرعی - شناخت رابطه گروه بندی وسازماندهی تخصصی نیروهای صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی - شناسایی رابطه گرایش موضوعی برنامه های صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی - شناسایی رابطه فنون ارتباطی کارکنان صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی - شناخت رابطه تکنولوژی ساخت برنامه های صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی - شناخت رابطه تنوع برنامه های صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی - شناسایی رابطه زمان ارائه برنامه های صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی 1- 5-2- سوالات پژوهش 1-5-2-1- سوال اصلی مدیریت برنامه های صدا وسیمای خراسان رضوی تا چه اندازه از اثربخشی برخوردار است؟ 1-5-2-2- سوالات فرعی - گروه بندی و سازماندهی تخصصی کارکنان صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ - گرایش موضوعی برنامه های صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ - فنون ارتباطی کارکنان صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ - تکنولوژی ساخت برنامه های صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ - تنوع برنامه های صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ - زمان ارائه برنامه های صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ 1-5-3- فرضیه های تحقیق: 1-5-3-1- فرضیه اصلی : بین مدیریت برنامه ها و اثربخشی شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه معنی داری وجود دارد. 1-5-3-2- فرضیه های فرعی : 1- بین گروه بندی و سازماندهی نیروهای تخصصی صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی ، رابطه معناداری وجود دارد. 2- بین گرایش موضوعی برنامه های صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی ، رابطه معناداری وجود دارد. 3- بین فنون ارتباطی کارکنان صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی ، رابطه معناداری وجود دارد. 4- بین تکنولوژی ساخت برنامه های صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه ، صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه معناداری وجود دارد. 5- بین تنوع برنامه های صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی ، رابطه معناداری وجود دارد. 6- بین زمان ارائه برنامه های صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی ، رابطه معناداری وجود دارد. 1-6- روش شناسی تحقیق 1-6-1- نوع و روش تحقیق : این تحقیق ازنظر هدف ، کاربردی واز نظر شیوه گردآوری اطلاعات یک تحقیق توصیفی- همبستگی است. در این تحقیق به بررسی وضعیت موجود و اندازه گیری میزان رابطه بین متغیرها، یعنی متغیر مستقل مدیریت برنامه ها و تاثیر آن برمتغیر وابسته اثربخشی می پردازیم. 1-6-2- قلمرو تحقیق: 1-6-2-1- قلمرو موضوعی : موضوع این تحقیق بررسی میزان اثربخشی مدیریت برنامه های صداو سیمای خراسان رضوی است که در واقع از نظر موضوعی ، زیر مجموعه مدیریت رسانه است. 1-6-2-2- قلمرو مکانی : قلمرو مکانی تحقیق حاضر ، کلیه دانشگاه های سطح شهر مشهد می باشد. 1-6-2-3- قلمرو زمانی تحقیق: این تحقیق در بازه زمانی اقدامات برنامه سازی و مدیریت صدا و سیمای استان خراسان رضوی از فروردین 92 لغایت اسفند92 انجام می شود. 1-6-3- جامعه آماری جامعه آماری این پژوهش را کلیۀ اساتید رشته علوم ارتباطات و جامعه شناسی فعال در حوزه رسانه شهر مشهد تشکیل می دهند.N= n 1-6-4- روش نمونه گیری و تخمین حجم نمونه: نمونه گیری به عمل نیامده و از روش کل شمار استفاده شده است. 1-6-5- روش ها و ابزار گردآوری داده ها برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ای و بررسی اسناد و ابزاری مانند مصاحبه تلفنی، مصاحبه حضوری و پرسش نامه استفاده شده است. 1-6-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها برای پردازش داده ها از نرم افزارspss استفاده شده و تجزیه و تحلیل داده ها نیز با ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره است. 1-6-7- نقشه راه پس از اینکه پروپوزال تصویب شد، در فصل اول رئوس کلی و نحوه انجام تحقیق مشخص گردید. در مرحله بعد ادبیات تحقیق و متغیرها بررسی و نگارش شده سپس به روش تحقیق و روشهای گردآوری اطلاعات درفصل سوم پرداخته شده و در این مرحله کار گردآوری دادهها و ذخیرهسازی آنها صورت می گیرد. در مرحله بعدی یا همان فصل چهارم ، تجزیه و تحلیل دادهها و یافتهها انجام شد و مرحله آخر ارائه نتایج و پیشنهادها می باشد که در فصل پنجم پژوهش است. جدول 1-1- نقشه راه
1-7- شرح واژه ها و اصطلاحات تحقیق: مدیریت :فرآیند به کارگیری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامهریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدایت و کنترل است که برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول صورت میگیرد )الوانی ،1385). گروه بندی وسازماندهی: پس ازتقسیم کار سازمان باید مجموعه ای از کارها را دریک گروه قرار دهد وسپس گروه ها را هماهنگ کند.از این رو سازمان از طریق تشکیل دوایر یا گروه های ویژه کارها را به گروه های مختلف وتا حدی تخصصی تقسیم می کند (رابینز،1378) . گرایش موضوعی برنامه ها: منظور همان معیارها وتمایلات برای انتخاب محتوی وموضوعات ساخت وپخش برنامه است. فنون ارتباطی کارکنان: مهارت های ارتباطی کارکنان در 4مقوله ی کنترل،ایجاد انگیزه، ابراز احساسات و اطلاعات بین کارکنان و مدیران تعریف می شود (رابینز،1378) .
تنوع برنامه ها: در انگلیسی از تنوع (Variety) برای بیان ویژگیهایی که چیزی را از چیزهای دیگر جدا میکند، استفاده میشود. در فارسی نیز تنوع (با ریشه عربی) به معنای گونهگون شدن که در فارسی به گوناگونی مشهور است. زمان ارائه برنامه ها: درواقع همان برنامه ریزی برای زمان پخش برنامه هاست. اثربخشی:عبارت است از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده .به بیان دیگر اثربخشی نشان میدهد که تا چه میزان از تلاشهای انجام شده نتایج مورد نظر حاصل شده است (دفت،1388) . افزایش سطح آگاهی: ارتقای میزان اطلاعات و دانش افراد در حوزه های مختلف اجتماعی ،سیاسی ،فرهنگی ، اقتصادی و... رضایت مخاطب: رضایت احساس مثبتی است که در فرد پس از استفاده از کالا یا دریافت خدمت ایجاد می شود. نگرش مثبت: یک حالت عاطفی و درونی مثبت ، نسبت به یک موضوع است که مبنای عمل فرد نسبت به آن موضوع می شود (رابینز،1378) . انگیزه: تمایل به انجام کار است و درگرو توانایی فرد ،تا تا بدان وسیله نوعی نیاز تامین گردد (رابینز ،1378) . کیفیت برنامه ها: وجود ویژگی هایی در برنامه ها یا خدمات که نیازهای مخاطبان را پاسخ می دهد و موجب رضایت مخاطب می گردد. همراستایی با فرهنگ جامعه: یعنی هم جهت بودن و هماهنگی بین ارزش ها و |
![]() چگونگی راه یابی مولفه های دینی فرهنگ عامه در فیلم های ایرانی با بررسی فیلم به همین سادگی94چکیده در این تحقیق به تعریف و بررسی فرهنگ عامه پرداخته شده است با توجه به این که عصر حاضر عصر تغییر و تحولات گسترده است و فن آوری ارتباطی از ابزارهای مهم در انتقال و تبادل اطلاعات و فرهنگ است .نقش و اهمیت فرهنگ بیش از هر دوره ی دیگری حائز اهمیت است . یکی از مهم ترین مسائل فرهنگی که کمتر مورد توجه قرار گرفته بحث فرهنگ عامه است؛فرهنگ عامه شامل مباحث و مسائلی می شد که مردم عادی وعامیانه با آن مواجه بودند چیزی که محققان آن را فولکلور می نامندکه شامل سنت ها ؛باورها و هنجارهایی می شود که مردم پیوسته با آن زیست می کردند و از نسلی به نسل بعد انتقال یافته اند؛برخی از این مسائل به صورت مکتوب و برخی دیگر سینه سینه و به شکل شفاهی ماندگار شده اند . خیلی از این مفاهیم شامل آموزه های دینی می شوند .مفاهیم دینی در کشور بخش بزرگی از فرهنگ شفاهی و عامه ما را پوشش می دهد و بسیاری از این فرهنگ عامه به علت حضور همین مفاهیم به وجود آمده اند. در حال حاضر مباحث فرهنگ عامه گسترش یافته و مسائل بیشتری را در بر می گیرد با ورود رسانه نقش فرهنگ عامه بیشتر به چشم می آید.رسانه توانست از مسائل و مشکلاتی که اکثر مردم عامی با آن مواجه بودند حرف بزند و برای اولین بار بوده که نگاه ها متوجه توده ی مردم گردید این توجه به توده هر روز با استقبال بیشتری از سوی مردم قرار گرفت چرا مردم با زندگی ای شبیه به خود همذات پنداری می کردند و رسانه چیزی را نشان می داد که آن ها می خواستند .فیلم های ایرانی از این دست نیز بسیار اند فیلم های ماندگار سینمای ایران را اگر نام ببریم همه قهرمان که الگوی مردم و جوانان شده اند از دل خود مردم بیرون آمده اند .فیلم به یاد ماندنی قیصر نمونه ای از این فیلم هاست. اما فیلمی که در این رساله مورد بررسی قرار گرفته است فیلم به همین سادگی اثر سید رضا میر کریمی است. در این تحقیق به چند مولفه ی فرهنگی آورده شده در این فیلم اشاره شده است . کلیدواژه : فرهنگ – فرهنگ عامه – فولکلور – خرده فرهنگ ها فهرست مطالب عنوان صفحه 2-2-نظریه های مربوط به تحقیق:14 3-2-1-مفاهیم و وویژگی ها ی فرهنگ عامه24 3-2-3-عوامل موثر بر فولکولور:31 3-2-4- تاریخچه و منابع فرهنگ ایران32 3-3-5- نقش استوارت هال در توسعه مطالعات فرهنگی56 3-3-6- جهانی شدن به منزله ی رواج فرهنگ آمریکایی57 3-4-2- موسیقی و زندگی روزمره70 3-4-3- ویژگی مردم شناختی کافی شاپ؛شیوه زندگی جوانان73 3-5-4- مصرف : تغییر از اقتصاد محوری به فرهنگ گرایی86 3-6-تبیین دین و تبیین ساختارها ؛نقش و قلمرو آن در حوزه های فردی و اجتماعی92 3-6-1-جایگاه دین رسانه ای و دین عامه97 3-6-7-مولفه های دینی فرهنگ عامه100 3-7-3-جلوه های آیینی احترام درنام گذاری نوزاد108 3-8- نقد و بررسی یک فیلم :به همین سادگی110 3-8-1- نگاهی به چند مولفه ی فرهنگ عامه موجود در فیلم به همین سادگی114 فصل چهارم : نتایج تحقیق و پیشنهادات122 فصل اول کلیات تحقیق 1-1-طرح مساله از اوایل قرن بیستم میلادی و با ظهور عکاسی؛سینما و شیوه های باز تولید و تکثیر آثار هنری در برخی جوامع غربی؛اهمیت مطالعه و ارزیابی فرهنگ عامه به شکلی بارز خود را نمایان ساخت .در همان دوران ؛آوانگارد رادیکال به شیوه هایی گوناگون در پی از میان برداشتن مرزهای میان هنر و زندگی روزمره بود . گسترش فرهنگ توده ای مدرن در قرن بیستم از طریق رسانه های همگانی ؛واکنش های گوناگونی برانگیخته است به طوری که گروه های قدرتمند معمولا به فرهنگ توده به دیده تحقیر می نگرند و اغلب درپی اعمال کنترل فرهنگی بر می آیند . در بحث هایی که در ایران صورت گرفته ارتباط این مسائل خیلی مورد توجه قرار نگرفته و اغلب راجع به فرهنگ و رسانه ها جدا بحث شده است در این جا ماوقتی جامعه را مطرح می کنیم؛ با افراد سروکارداریم ؛با نظام اجتماعی؛فرهنگ؛تاریخ؛سرزمین و ...جامعه بالاخره با فرهنگ سر و کار دارد و بسته به اینکه ما جامعه را در چه سطحی مطرح بکنیم فرهنگ را هم در آن سطح می توانیم مطرح کنیم. از سویی دیگر فرهنگ ما با مفاهیم اسلامی غنی شده است و دارای مولفه های آیینی می باشد ؛این مولفه ها خود را در تار و پود فرهنگ ایرانی قرار داده اند به صورتی که بسیاری از مولفه های ایرانی ناخواسته اسلامی نیز می باشند .برای مثال معماری ما سرشار از مضامین عارفانه و اسلامی است . نقطه ی آرمانی در صنعت فیلم سازی در کشور ما آمیختن فرهنگ دینی با فرهنگ عامه و رسیدن به یک رسانه ی دینی و تاثیر گذار می باشد.رسانه ی دینی عرصه ای است برای نشان دادن واقعیت های دینی و فرهنگی ؛از آن جا فرهنگ عامه ی ما با فرهنگ دینی آمیخته است دور شدن از هر کدام به معنای سست شدن پایه های فرهنگی ماست ؛فرهنگ دینی به دلیل در بر داشتن ارزش ها و آموزه های سعادت بخش دارای اهمیت فراوانی است لذا بر یک فیلم ساز متعهد لازم است که ضمن ارائه فرهنگ عامه به فرهنگ دینی به شکل مطلوب و تاثیر گذار توجه کند . 1-2- ضرورت و اهمیت موضوع : رسانه هاچنان درزندگی روزمره ی مدرن متاخراستوارگشته اندکه به یکی ازعناصرتفکیک ناپذیربافت فرهنگی مدرنیته ی اخیرتبدیل شده اند . مباحث مربوط به معرفت؛هویت؛ذوق؛سلیقه وسبک زندگی که جزوخصوصیات معرف فرهنگ مدرنیته ی متاخرهستندبدون استثنابه دست افرادوازطریق مصرف متون وتصویررسانه هامفهوم پردازی وعملیاتی می شوند.قدرت بازنمایی رسانه هارامیتوان درچندسطح مشاهده کردبرای مثال پندارهای غالب درباره ی هویت ملی یافرهنگی درجامعه ی معاصرباشیوه هایی شکل می گیردکه دررسانه های روزمره ی عمده ای مانندتلوزیون وسینمابازنمایی می شوندوازسوی دیگرشکل گرفتن یک مذهب درعین حال شکل گرفتن یک فرهنگ نیزهست وچون نزدیکی مذهب به فرهنگ درحدی است که مامی توانیم متوقع باشیم هراتفاقی برای یکی ازآنهارخ می دهدبرای دیگری هم رخ خواهدداد . "فولکولور هر ملتی در حکم زندگی نامه و شرح احوال و سیرت های آحاد آن ملت است و عامل اصلی و شاخص خصلت ها و تصویرگر آداب و عادات و روشنگر سوابق تاریخی و نشان دهنده تحول فکری و تکامل اجتماعی مردم است و مهم تر آنکه در سرزمینی پهناور چون ایران که شهر ها و روستاهایش در شرق و غرب و شمال و جنوب پراکنده و دور از هم هستند و مردم هر نقطه ای لهجه خاص و فرهنگ ویژه ی خود را دارند وقتی فولکولور هر منطقه یا هر وظیفه را جداگانه برسی و مطالعه کنیم خواهیم دید که با وجود اختلافات ظاهری ریشه پایه و منشاء و منبع همه ی آن ها یکی است". (مصطفی خلعتبری ص137) دنیای جدید با توجه به رشد و توسعه در حال تغییر است ؛پیشرفت و تکنیک جای خیلی چیزهای نداشته را برای بشر پر کرده است اما با تمام این ها نیاز به دین احساس می شود و علاقه مندانی در این زمینه وجود دارند ؛حتی کسانی که با دین ارتباط چندانی ندارند به صورت ضمنی راجع به معنویت صحبت می کنند ؛حتی با توجه به تنوع های فرهنگی که در دنیا وجود دارد در تمام این فرهنگ ها راجع به دین می بینیم که صحبت شده است .این مسائل ما را تشویق می کند تا مفاهیم دینی را گسترش دهیم اما در قالب های نو که دنیای معاصر را تحت تاثیر قرار دهد،کسی نمی تواند منکراین قضیه بشود که در بروزهایی که در ظاهر و اندیشه دیده می شود خلای وجود دارد و مفاهیم دینی هستند که خلاء ها را پر می کنند . در فیلم های ایرانی کمتر به مولفه های دینی موجود در فرهنگ عامه پرداخته شده و یا به صورت غیر حرفه ای و غیر هنرمندانه بیان شده است.همان طور که اشاره می شود فرهنگ فرهیختگان ده درصد جامعه را در بر می گیرد و باقی شامل فرهنگ عامه ی مردم عامه می شود .بیشتر فیلم هایی که ساخته می شوند به مسائل و مشکلات این ده درصد می پردازند و از فضای نود درصد دیگر دور هستند .به همین دلیل است که در این چند ساله ی اخیر سینما مخاطبین خود را از دست داده است. بسیاری از مسائل و مشکلاتی در قشر پایین و متوسط جامعه وجود دارد که حتی در رسانه مطرح نمی شوند .درد ها و نگفته های زیادی در قشر متوسط و پایین جامعه است که هیچ فیلم سازی سراغ آن نرفته.از سویی دیگر فرهنگ ما سرشار از مفاهیم و مولفه های دینی است که اگر به درستی به کار گرفته شده و استفاده شود ما مشکلات زیادی را حل خواهیم کرد پرداختن به این مقوله از مسائل مهمی است که از نظر فیلم سازان و برنامه نویسان دور مانده است . اکنون زمان آن فرا رسیده است که فیلم سازان متعهد با فراگیری چگونه گی راه یابی مولفه های دینی فرهنگ عامه دست به برنامه سازی و راه گشایی بزنند و با نوشتن برنامه ؛سریال ها و یا فیلم های سینمایی مشکلات قشر عامه را مرتبط با کمرنگ شدن مولفه های دینی در فرهنگ عامه را مطرح و ارائه دهند . 1-3- اهداف تحقیق : هدف اصلی : چگونه گی راه یابی مولفه های دینی فرهنگ عامه در فیلم های ایرانی اهداف فرعی : 1- شناخت نقس رسانه در شکل دهی ؛تقویت و تثبیت فرهنگ عامه 2- شناخت مفاهیم دینی وتاثیرآن در فرهنگ شفاهی مردم 1-4-سوالات تحقیق سوال اصلی :چگونه مولفه های دینی فرهنگ عامه می توانند بر فیلم های ایرانی تاثیر بگذارندو حضور این مولفه ها در فیلم به همین سادگی چگونه است؟ سوالات فرعی : 1- رسانه تاچه سطحی از فرهنگ مردم را شکل داده و یاتقویت و تثبیت می کند؟ 2- مفاهیم دینی چه جایگاهی در فرهنگ شفایی مردم دارد؟ 1-5- فرضیات تحقیق با توجه به پیشرفت و علم گرایی هنوز مفاهیم دینی مورد نیاز جامعه و بشر،از طریق پرداختن و ارتباط با مفاهیم دینی تامین می شود و یگانه راه سعادت برای بشر محسوب می گردد .هیچ کدام از وسایل الکترونیکی و ارتباطی عصر حاضر نتوانسته احساس نیاز به معنویت و دین را کمرنگ نماید . 1-6- مفاهیم کلیدی تحقیق : کلیدواژه ها و تعریف مفاهیم فرهنگ :مارتین به عنوان جامعه شناس فرهنگی فرهنگ را شمامل تمامی محتوای فکری و ارزشی می داند که زندگی انسانی را از زندگی حیوانی متمایز و برجسته می سازد فرهنگ به عنوان یک اصطلاح فنی در نوشته های انسان شناسان در اواسط قرن نوزدهم وارد شده است.هنگامی که فرهنگ یک گروه یا جامعه شکل گرفت و به تدریج بهبود یافت افراد آن حوزه فرهنگی ؛کیفیت تمایلات ؛ذهنیات و رفتارهای خود را با آن منطبق ساخته و به گونه ای رفتار خواهند کرد که هنجارها و ارزش های فرهنگی شکسته نشده و فردی غیر عادی شناخته نشود. استوارت هال یکی از چهره های اصلی مطالعات فرهنگی است که تعریف جدیدی از فرهنگ ارائه داده است : فرهنگ : کارهای زیست شده ای است که مشخصه جامعه ؛طبقه یا گروه خاصی در دوره ای خاص از تاریخ است( مهری بهار ؛ص6) می توان گفت نخستین تعریف نسبتا کامل و ارزنده از فرهنگ را ادواردتایلور انسان شناس معروف انگلیسی و بنیان گذار انسان شناسی فرهنگی به دست داد .وی در سال 1871 در کتاب معروفش " فرهنگ ابتدایی" تعریف رسمی و جامع از فرهنگ پرداخت و این تعریف را در نخستین جملات کتابش چنین بازگو کرد: فرهنگ یا تمدن ؛مجموعه ی پیچیده ای است که در برگیرنده ی دانستنی ها ؛اعتقادات ؛هنرها ؛اخلاقیات ؛قوانین ؛عادات و هر گونه چیز دیگری است که به وسیله انسان به عنوان عضو جامعه سبک شده است .وضع فرهنگ میان جوامع گوناگون بشری تا جایی که در اصول کلی قابل تحقیق باشند موضوعی است مناسب برای بررسی قوانین اندیشه و کنش انسانی "( بیهقی ؛ص9) ساموئل کینگ در تعریف فرهنگ می گوید :فرهنگ شامل کلیه ی راه های تفکر و عمل جامعه های انسانی است که برای آیندگان ذخیره شده است (کینگ؛ ص 55) در فرهنگ وبستر فرهنگ الگویی پیچیده از عادات و رفتارهای ویژه یک گروه اجتماعی ؛قومی ؛نژادی و یا مذهبی است .همچنین به معنی توسعه و پیشرفت انسان در زمینه های فکری؛هیجانی ؛علایق و منش ها که منتهی به راه و روش خاص بیانی و عقیدتی می شود نیز آمده است و یا در تعبیر دیگر مجموعه ایده ها ؛رسوم؛مهارت ها و هنرها و ... است که در دوره ی مشخصی جزو روش زندگی مردم می شود ( شالچیان، ص77) خرده فرهنگ ها :به آن فرهنگ گروهی در مقایسه با فرهنگ کلی یک جامعه گفته می شود ؛شیوه ها و مناسکی است خاص گروهی خاص از مردم در بطن یک جامعه یا فرهنگ (ساروخانی ،1370) فرهنگ عامه :فرهنگ عامه مجموعه تجربیات و متفکرات بشر در طی قرون و اعصار است و همین تجربیات و آداب و سنت ها ی مرسوم سک جامعه است که به آن جامعه شخصیت و هویت و موجودیت می بخشد. فیسک در تعریف فرهنگ عامه آورده است : فرهنگ عامه؛فرهنگ بی قدرت ها و زیر سلطه هاست .این فرهنگ همیشه نشان دهنده ی علائم روابط قدرت پیگیری نیروهای سلطه و زیر سلطه است که برای نظام اجتماعی و تجربه ی اجتماعی ما مرکزی اند .فرهنگ عامه متناقض با خودش است .از نظر فیسک لذت های عامه که عناصر اصلی فرهنگ عامه اند و در مقابل لذت های سلطه شکل می گیرند .لذت های عامه به واسطه مردم زیر سلطه شکل می یابند .بنابراین لذت های عامه در بعضی از روابط مخالف با قدرت (اجتماعی ؛اخلاقی؛متنی ؛زیبایی شناسی؛وغیر ازآن ) به دست می آیند.افزون بر اینکه در درون جامعه و قتی تنوع گروه بندی وجود دارد تنوع لذت نیز وجود دارد.)بهار، ص 7) فولکلور :امروزه معمولا ؛فولکلوریست به کسی اطلاق می شود که کاربردها؛سنن و هنرهای عامیانه جوامع صاحب "خط" را مطالعه می کند .تشخیص مطالعه ای که "مردم شناسان روستایی" انجام می دهند به وسیله روش های استفاده شده صورت می گیرد.فولکلوریست عموما به جمع آوری؛طبقه بندی ؛و به مطالعه تطبیقی وقایع فرهنگی علاقه شدیدتری نشان می دهد تا به تفسیر آن ها اما به ویژه این امر در رابطه با چشم اندازهایی بررسی شده است .فولکلوریست اغلب به گذشته و به تحقیق درباره بازماندگان و بقای پس از مرگ نظر دارد.در صورتی که وظیفه ی فعلی مردم شناسان تحقیق درباره جامعه زنده است .مطالعه فولکلور غالبا به "موزه شناسی" مربوط می شود(پانوف،میشل,پرن،میشل 1361:301) 1-7-روش تحقیق با در نظر گرفتن هدف و موضوع پژوهش این تحقیقی با روش اسنادی و موضوع کتابخانه ای و رویکردی توصیفی تحلیلی انجام شده است .از آنجایی که این مضوع نیازی به تحقیق میدانی نداشت به تحقیق کتاب خانه ای بسنده شد؛این تحقیق همچنین نیازی به نمونه های آماری و مسائلی ازین قبیل نیز نداشت و مطالب به دست آمده از این تحقیق نیز همه گی رویکردی تصیفی – تحلیلی دارند که همان طور که دیده می شود مسائل تعریف و توصیف و سپس تحلیل می شوند و بعد از آن نتیجه گیری از مسائل تعریف شده به عمل می آید . 1-1-7-نحوه استفاده در ابتدا طی مشورتی که با اساتید انجام گرفت ؛ابتدا به مطالعه پیرامون موضوع تحقیق پرداخته و پس از آشنایی منابع تحقیق شناسایی گردید .پس از مطالعه منابع اطلاعات به دست آمده فیش برداری گردید و در قالب فصل های تحقیق دسته بندی شد . الف ـ روش گردآوری اطلاعات (میدانی، کتابخانهای، پیمایشی و غیره) محیط پژوهش و مکانی که در آن تحقیق صورت گرفته کتابخانه است، موضوع پژوهش به صورت توصیفی و از طریق نسخه برداری و جمع آوری مطالب بیشتر به صورت کتابخانه ای شکل گرفته است ب ـ ابزار گردآوری اطلاعات (پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده، آزمون، فیشبرداری و غیره) در این شیوه پس از مطالعه کتب های مربوطه و مشخص شدن مطالب دلخواه و موردنظر از مطالب فیش برداری شد ج ـ روش تحقیق (توصیفی، تحلیلی، تجربی، تاریخی، علّی و غیره) شیوه و روش تحقیق به صورت تحلیل گفتمان به گونه ای توصیفی است، ناگفته نماند در این پژوهش سعی کرده ام تنها به متون کتابخانه ای مکتی نباشم و با قلم خود نیز مطالبی را اضافه کنم در قسمت نقد فیلم این اتفاق بیشتر به چشم می آید . د ـ جامعه آماری (در صورت نیاز) جامعه و نمونه ی آماری پژوهش، مجموعه افراد و اشیائی هستند که دارای ویژگی های همگون و قابل اندازه گیری می باشند ،در این تحقیق نیازی به استفاده و آوردن جامعه ی آماری احساس نشد هـ تعداد و روش نمونهگیری (در صورت نیاز) در این پژوهش تنها یک فیلم نقد و بررسی شد ،سعی شد تا بیشتر تکیه به روی مولفههای دینی که در فرهنگ عامه نیز وجود دارند با توجه به موضوع تحقیق پرداخته شوند و تاکید چندانی روی نقد فیلم نبوده و بنا نبود روی آن متمرکز شوم فیلم طرح شده به همین سادگی ساخته ی سیر رضا میر کریمی است . و ـ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت تحلیل محتوایی است_فصل اول تا سوم پایان نامه مربوط به کلیات و مبانی نظری تحقیق است ؛که مبانی تحقیق چشم اندازی از فصل های آینده به ما ارائه می دهد و معرفی دو مکتب تاثیر گذار در فرهنگ عامه است که مکتب فرانکفورت و بیرمنگام می باشد . فصل چهارم شامل یافته های تحقیق می باشد که مباحث گسترده ای در این فصل جای گرفته اند که شامل تعاریف ؛تحلیل ها ؛نقطه نظرات و نقد فیلم می باشد در فصل پنجم هم نتیجه گیری انجام شده و علاوه بر آن به سولات و فرضیه ها پاسخ داده شده است.
|