بررسی چگونگی حضور موثّر روحانیت در رسانه ملّی93چکیده تحقیق: نشر آموزه های دین اسلام، از ضروری ترین عوامل بقاء و تداوم این آیین توحیدی می باشد. تبلیغ و اطلاع رسانی این مفاهیم و مبانی دینی، مهمترین راهکار نشر و ایقاء آن می باشد. با شروع غیبت امام زمان(عج)، روحانیون به عنوان نائبان آن حضرت، به این رسالت مهم پرداختند و می پردازند؛ در عصر غیبت، روحانیون مسلمان، به عنوان مبلغین دین مبین اسلام، مامور به ابلاغ رسالت الهی گردیده اند. امّا با توجه به کثرت مردم و اختلاف فرهنگ ها و دیدگاه ها و ورود ابزار اطلاع رسانی گوناگون به زندگی مردم، شناسایی روش های موثّر و تاثیر گذار، گامی مهم در انجام این رسالت خطیر، جهت درونی کردن ارزش های دینی و ایمان افزایی، تلقی میگردد. عصر امروز، به دلیل ظهور فنآوری های مدرن ارتباطی و اهمیت بالا و کارکردهای موثّرشان، عصر اطلاعات نام گرفته است و با امعان نظر در ماهیت و کارکرد رسانه های مدرن، ضرورت اهتمام به رسانه های مدرن در امر تبلیغ دین، بر کسی پوشیده نیست؛ در همین راستا، مسئولین و متولیان دینی و فرهنگی کشور، باید با توجه به تغییرات ساختاری و ظرفیت های جامعه، بسترسازی لازم جهت گزینش، آموزش و پرورش نخبگان دینی، برای تحقق این امر، انجام دهند. مدل و شیوه گسترش مفاهیم دینی با ابزار روز و نوع برخورد با رسانه های مدرن باید مورد بررسی قرار گیرد؛ ارائه الگوی مناسب میتواند نگرش ما را نسبت به تبلیغ رسانه ای دین روشن میکند و طبعاً نوع نگرش ما در عملکرد ما، تاثیر مستقیمی می گذارد. رسانهملیبهعنوانرسانهدینیکارآمد، جایگاهپراهمیتیدرنظامسیاسیوحکومتیایراندارد. بسطنفوذ،ترویجوتبلیغدین،بازتولیدپیامهایدیندرقالبهایجدید،ایجادزمینهبرایاحساساتوتجربۀدینی،بسترسازیبرایتحولروحی،ازرسالتهایرسانهملّیاستکهدرالگویرسانهدینیمدنظرقرارمیگیرد. روحانیون هم با داشتن رسالت خطیر تبلیغی از این فرصت بوجود آمده می توانند با حضور موثّر خود در رسانه ملّی، بهترین اثرگذاری را در جهت اجرای رسالت خود، داشته باشند. دیدگاه های فراوانی در زمینة چگونگی حضورو تعامل روحانیت با رسانه مطرح است، نگارنده این تحقیق، درصدد بیان مدل های مناسـب حضور موثّر روحانیت در رسانه ملّی، جهت تبلیغ دین اسلام و اقناع مخاطب میباشد. کلید واژگان: روحانیت - دین – تبلیغ - حضور موثّر – رسانه ملّی فهرست مطالب 2-فصل دوّم: مبانی نظری تحقیق. 15 1-1-1-2-آشنائی با روش تبلیغی. 17 6-1-1-2-مجموعه مقالات؛ دوّمین همایش دین و رسانه. 20 7-1-1-2-تاملاتی در دین و رسانه. 21 1-2-1-2-بررسی شیوههای تبلیغ دین اسلام در رسانه تلویزیون 22 3-2-1-2-بررسی چگونگی حضور مبلغان دینی در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران. 24 2-2-نظریه های مربوط به موضوع تحقیق. 26 1-3-1-2-2- مفهوم تبلیغ در لغت. 30 2-3-1-2-2- مفهوم تبلیغ در اصطلاح. 31 4-3-1-2-2- معنای اصطلاحی«تبلیغ دین اسلام در دنیای مدرن» 33 5-3-1-2-2- تبلیغات در عصر حاضر. 33 3-2-1-2-2-نقش روحانیت در ایجاد قدرت نرم. 38 3-4-2-1-2-2-تعمیق فرهنگ دینی. 42 3-1-2-2-تبلیغ اقناعی و القائی. 42 1-3-1-2-2-مولفههای متقاعدسازی در تبلیغ. 43 1-1-3-1-2-2-ویژگیهای ارسال کننده پیام. 43 2-3-1-2-2-مؤلفههای پیاممتقاعدگرانه. 45 1-2-3-1-2-2-قابلیت فهم پیام. 45 4-2-3-1-2-2-پیامهای یک جانبه در برابر پیام های دوجانبه 45 5-2-3-1-2-2-نتیجه گیری پیام. 46 7-2-3-1-2-2-ترتیب ارائه پیام. 46 8-2-3-1-2-2-تکرار پیام و تنوع پیام. 47 3-3-1-2-2-فرم و قالب تبلیغ. 47 4-1-2-2-هنر، قالبی برای اندیشه. 50 3-5-1-2-2-رسانههای همگانی. 53 4-5-1-2-2-جایگاه رسانهها در عصر حاضر. 53 6-5-1-2-2-کارکردهای رسانهها. 54 1-7-5-1-2-2-حق جویی و حق گویی. 56 2-7-5-1-2-2-راستگوئی و صداقت. 57 4-7-5-1-2-2-توجّه به نیازهای مردم. 58 6-7-5-1-2-2-تولید سرگرمی سازنده. 59 7-7-5-1-2-2-انتقاد دلسوزانه. 59 9-7-5-1-2-2-تولید هنجارهای اجتماعی. 61 8-5-1-2-2-ضرورت حضور دین در رسانههای نوین. 63 10-5-1-2-2-رسانه دینی و دین رسانهای. 65 11-5-1-2-2-رسالت حوزه علمیه برای تبلیغ دین از رسانه ملّی 66 12-5-1-2-2-ضرورت تحوّل نظام تبلیغی حوزه علمیه. 67 2-12-5-1-2-2-موقعیت رسانه ای. 68 13-5-1-2-2-رابطه دین و رسانه. 70 14-5-1-2-2-جایگاه رسانهای تلویزیون. 72 15-5-1-2-2-جایگاه تبلیغ سنّتی. 74 16-5-1-2-2-تبلیغات مدرن، مکمل تبلیغات سنّتی. 75 17-5-1-2-2-آسیب شناسی شیوه های سنّتی تبلیغ. 75 18-5-1-2-2-برخی امتیازات تبلیغ دینی تلویزیونی. 76 2-3-2-نظریه استفاده و خشنودی. 78 5-3-2-نظریه کارکردگرایی ساختی. 80 1-6-3-2-دیدگاه هم گرا و حضور دین در رسانه. 82 1-3-روش پژوهش و تحقیق نگارنده. 90 4-فصل چهارم: یافتههای تحقیق. 92 1-4-حضور تولیدی و تهیه کنندگی. 96 1-1-4-تهیهکننده تلویزیونی کیست؟. 96 2-2-1-2-4-نقش نهادهای تامین کارشناس در تلویزیون. 108 1-3-1-2-4-استفاده از کارشناسان مناسب. 110 2-3-4-مفهوم سیاستگذاری رسانهای. 114 3-3-4-ضرورت سیاستگذاری در رسانه. 115 4-3-4-اصول سیاستگذاری رسانهای. 118 5-3-4-آسیبهای فرآیند سیاستگذاری در صدا و سیما. 118 6-3-4-سیاستگذاری و نقش روحانیون. 119 2-4-4-اصول و مبانی مدیریت پیام. 124 1-2-4-4-مفهوم مدیریت پیام. 124 2-2-4-4-مدیریت پیام در رسانههای جمعی. 124 3-2-4-4-ضرورت مدیریت پیام. 125 3-4-4-مدیریت پیام و رسانه ای روحانی. 125 5-4-حضور علمی و پژوهشگرانه. 129 3-5-4-اهمیت پژوهش در رسانه. 131 4-5-4-مولفه های یک پژوهش رسانه ای موثر. 132 5-5-4-ویژگیهای یک پژوهشگر رسانه ای. 133 6-5-4-وضعیت فعلی پژوهش و پژوهشگران در سازمان صدا و سیما 135 2-6-4-مراجع نظارتی در حکومت اسلامی. 138 3-6-4-اصول حاکم بر رسانه های عمومی. 140 4-6-4-بیانات حضرت امام خمینی(ره) درباره صدا وسیما. 141 5-6-4-بیانات مقام معظم رهبری (مدظله) درباره صدا وسیما 142 6-6-4-نحوه اجرای اصل ۱۷۵ قانون اساسی در بخش نظارت. 143 7-6-4-نقش نظام نظارتی در کنترل رفتارهای نابهنجار. 143 8-6-4-جایگاه قانونی شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما 144 5-فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها. 146 1-فصل اوّل: کلیّات تحقیق شامل: - بیان مسئله - ضرورت و اهمیّت تحقیق - اهداف تحقیق - پرسش های تحقیق - فرضیه های تحقیق - تعریف مفاهیم 1-1-بیان مسألهتبلیغ دین مبین اسلام، جزء مهمترین و اصلی ترین وظائف روحانیون و مبلّغان دینی، بعد از غیبت صغرای حضرت ولی عصر(عج) به شمار می رود. روحانیت، به سبب دسترسی، مهارت و تسلط بر منابع و متون شریعت، قول و فعلش برای عموم مردم، حجّت بوده و همین عامل سبب شده تا روحانیون در ادیان ابراهیمی به لحاظ جایگاهشان در همه امور معنوی و دنیوی از جمله مسائل اخلاقی، دینی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و ... تاثیر مستقیم داشته باشند. در اسلام، این شان و جایگاه با نام های فقهاء، علماء و اولوالامر آورده شده است و به کسانی اطلاق می شود که در احکام دین به معرفت عمیق رسیده اند و به عنوان نایبان پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) در عصر غیبت معرفی شده اند. در طول این سالیان متمادی، روحانیون و مبلّغان دینی، از شیوه ها و روش های مختلفی برای این رسالت مهم، استفاده کردند تا حقایق دین را به مردم بیاموزند و به جرات می توان ادّعا کرد که جامعه مسلمان ایران و ایرانیان، تدیّن خود را مدیون همین قشر و روش شان هستند. دلیل اصلی شیفتگی مردم نسبت به خداوند و اهل بیت(ع)، حضور روحانیون و مبلّغان دینی در بین مردم به وسیله منبر، مسجد، تدریس، آموزش و .... است و نهادینه کردن فرهنگ قرآنی و دینی در بین جامعه، به غیر از این شیوه های مختلف حضور، ممکن نبوده است و بی شک جامعه، وامدار زحمات، اندیشه ها و تفکّرات این قشر و شیوه هایشان است. از طرفی دیگر، یافتن شیوه های موثّر و تاثیرگذار در تبلیغ و ترویج آموزه های دین مبین اسلام، همیشه یکی از دغدغه های اصلی روحانیون و مبلّغان علوم دینی بوده است؛ صاحب نظران، همواره راه های متفاوتی را برای تبیین مسائل دینی برای مردم ارائه نموده اند؛ امّا پیچیدگی مسائل دین، اختلاف فرهنگ ها، عنصر زمان و مکان و متفاوت بودن مخاطبین، حاکی از آن است که یک مبلّغ دین باید به تناسب نیاز و دیدگاه و فرهنگ جامعه، خود را به ابزار تبلیغ و حضور موثّر مسلّح کند تا بتواند به وظیفه شرعی خود عمل کرده باشد. امروزه حاکمیت، قدرت و تاثیر رسانه های مختلف در عصر کنونی بر کسی پوشیده نیست و با توجه به ارتقا سطح دانش عمومی، کمتر کسی پیدا می شود که بر تاثیر رسانه ها در فرهنگ سازی و تخریب فرهنگ ها، واقف نباشد؛ امروزه مردم با واسطه یا بدون واسطه از این ابزار بهره می برند و استفاده آنها از این ابزار، بخشی از زندگی شان شده است . با روشن شدن مسئله، در می یابیم که برون رفت از شیوه های سنّتی تبلیغ، به شیوه های مدرن، در عصر کنونی، با حفظ ارزش ها و مقدّسات از ضروریات است. و از طرف دیگر، فراگیری و قدرت رسانه، به خاطر آمیختگی اش با "هنر" است که باعث حکومت آنها بر افکار شده است؛ رسانه بدون هنر، منزوی ست و کارآمدی خود را از دست خواهد داد. آموزه دین، به مثابه یک محتوای کامل و بی نقص، در ارائه یک مفهوم، اگر در قالب ابزارهای موثّر ابلاغ نگنجد، مسلّماً ابتر خواهد بود و تاثیرگذاری خود را از دست خواهد داد؛ لذا آمیختگی دین با شیوه های هنری ابلاغ، یک ضرورت است و غنای در محتوا (مبانی دینی) ما را از قالب(ابزارهای ابلاغ)، بی نیاز نمی کند و بر مبلّغین و روحانیون، فرض است که در کنار توجّه و امعان نظر به مبانی دینی و قرآنی، به شیوه های ابلاغ و ابزارهای موثّر اقناع دین هم بپردازند. ابزار هنر، دارای همه مولفه های موثّر و تاثیر گذار و ماندگار فی ذاته می باشد؛ چنان که مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) درباره استفاده از ابزارهـای هنــری فرموده انـد: ابزارهای هنـری، بی شک، رساترین، بلیغ ترین و کاراترین ابلاغ و تبلیغ پیام است. نگارنده این رساله، بر آن است تا ضمن تبیین جایگاه روحانیون و رسالت شان و ماهیت رسانه، بویژه رسانه جمهوری اسلامی ایران، به چگونگی حضور موثّر آنها در رسانه ملّی بپردازد و راهکارهای حضور موثّر را بررسی کند تا مسئولین امر، بسترهای لازم را برای حضور موثّر روحانیت در رسانه ملّی، فراهم آورند. 2-1-ضرورت و اهمیّت تحقیق:ضرورت تبلیغ دین، در دنیای جدید به کمک رسانه های نوین و مدرن، بر کسی پوشیده نیست؛ طی قرون اخیر، شکل های جدید و مختلفی در امر رسانه، پدید آمده و نام هایی همچون تئاتر، سینما، تلویزیون های دولتی و خصوصی، اینترنت، روزنامه و… وارد عرصه فعالیت های اجتماعـی شده اند و بدون هیـچ مانـع و محدودیتی، مرزهای فکری را در می نوردنـد و از مهمترین راه های کسب آگاهی و اطلاعات و از فراگیرترین و توانمندترین منابع آگاهی و شناخت بشـر به شمـار میروند و مخاطبـان بسیار زیادی را مجذوب خود نموده اند؛ این ادوات رسانه ای، به لطف امواج و با استفاده از تصویر و صدا، به رقیب های تازه و جدّی برای رسانه منبر تبدیل شدهاند. با توجه به تاکید مقام معظم رهبری، مبنی بر حضور تاثیرگذار و عمیق روحانیون در صدا و سیما، که معظمله، آن حضور را متفاوت با سخنرانی، وعظ وخطابه دانستند و تاکیدشان بر حضور مشاوران روحانی صاحب نظر، آگاه و توانا، در صدا و سیما و همچنین تاکید بر امکان اعمال نظر و جهت دهی صحیح در برنامهها، توسط روحانیون و اظهار نظر پیرامون نقایص موجود در عرصه رسانه، که به روحانیت و حوزه علمیه مربوط است و ضرورت وجود روحانیون مطلع، از مسائل هنری، برای شناسایی راههای جلوگیری از انحراف، در جهت گیریهای فرهنگی و هنری، نیازمند بررسی و تحقیق بسیار جدّی و عمیق، در این حیطه، علیالخصوص رسانه، هستیم. تاکید معظمله، بر موضوع "حضور موثّر روحانیون در رسانه"، حاکی از وجود یک نقصان در عرصه رسانه است؛ که با توجّه به آن، میتوان پی برد که خطاب ایشان روی حضور صرف روحانیون در رسانه ملّی نیست، بلکه تاکیدشان روی حضور موثّر این قشر در رسانه است؛ یعنی تاثیرگذاری بیش از پیش روحانیون در رسانه ملّی، مد نظر معظم له می باشد. لذا ضروری است که وضعیت حال رسانه ملّی و نواقص را شناخته و با توجه به کاستی های موجود، برنامهریزی مناسب جهت تحقق این رهنمودها، بنماییم. 3-1-پرسش های تحقیقسوال اصلی: حضور موثّر روحانیون در رسانه ملّی، چگونه محقق می شود؟ سوالات فرعی: 1. نقاط ضعف و قوّت حضور روحانیون در رسانه (بررسی وضعیت موجود) چه بوده است؟ 2. ویژگی های حضور موثرّ روحانیون در رسانه، چگونه است؟ 3. چگونه حضور سیاستگذارانه روحانیون در رسانه می تواند موثّر واقع شود؟ 4. فعالیت های علمی- پژوهشی روحانیون، چه گامی را برای حضور موثّر بر می دارد؟ 5. آیا کارشناس محور بودن برنامه های دینی توسط روحانیون، ضرورت دارد؟ 6. نقش تهیه کننده روحانی برای حضور موثّر در سازمان صدا و سیما چیست؟ 7. اثرگذاری مطلوب یک روحانی بوسیله مدیریت پیام وی، چگونه محقق می شود؟ 4-1-اهداف تحقیق هدف اصلی ما در این پژوهش این است که چگونگی حضور موثّر روحانیون، در رسانه ملّی را بررسی و تحلیل نماییم و مدل های موثّر حضور روحانیت در رسانه ملّی، جهت بهره وری تفکرات این قشر در رسانه ملّی را تبیین کنیم. اما اهداف فرعی این پژوهش هم عبارتند از: 1. حضور سیاستگذارانه روحانیون در رسانه را تبیین کنیم. 2. فعالیت های علمی-پژوهشی روحانیون، در راستای حضور اثرگذارشان در رسانه را بررسی کنیم. 3. بررسی کارشناسی روحانیون در برنامه های دینی و عقیدتی. 4. توجه به تهیه کنندگی، بعنوان یکی از موثّرترین مدل های حضور روحانیون در صدا و سیما. 5. مدیریت پیام. 6. نظارت محتوایی بر تولیدات صدا و سیما توسط افراد آگاه به معارف و فقه اسلامی را تبیین کنیم. 5-1-فرضیه تحقیقاین پژوهش فرضیه محور نمیباشد و به دنبال کشف فرضیهای نیست. 6-1-تعریف مفاهیم:کلید واژه هایی که در این پژوهش مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از : 1-6-1- روحانیتهمه ادیان برای بقا و پویایی خود، به نهادی نظاممند، بعنوان دانایان و کارشناسان دین به شمار میآیند، نیازمندند. مسیحیان به آنان «کشیش» میگویند. یهودیان در دوران ظهور اسلام، عالمان خود را «احبار» مینامیدند. در اسلام نیز از این گروه با عنوان "عالم دینی، فقیه و روحانی" یاد میشود. تعریف لغوی آخوند، واژه ای فارسی به معنی دانشمند، پیشوای دینی و معلّم می باشد. درباره اشتقاق این کلمه، آراء مختلفی است که هیچ یک از این اشتقاقات خالی از اشکالات تاریخی و زبان شناسی نیست و توافق کلی بر سر اصل و ریشه این کلمه حاصل نشده است. گفته شده که نخستین مورد کاربرد واژه آخوند در ایران به مثابة عنوانی احترام آمیز برای روحانیون دانشمند به دوره تیموریان مربوط می شود و در دوره صفویه حرمت این کلمه حفظ شد و جز بر مردمان بسیار دانشمند اطلاق نگردیده است. در عصر قاجار کاربرد این کلمه گسترش بیشتری یافت و شامل مدرسان مکتب خانه ها نیز گردید. البته این کلمه در میان دانشمندان آن روزگار جایگاهی والا داشت مثلاً به مشهورترین فقیه و مدرس پایان دوره قاجار، یعنی آیت الله سیدکاظم خراسانی؛ آخوند گفته می شد. بعداً بویژه در دوران پهلوی از حرمت این کلمه کاسته شد و حتی مورد استعمال استهزاءآمیز پیدا کرد! اکنون این کلمه به گونه عام به معنای پیشوای دینی بکار می رود. (دایره المعارف بزرگ اسلامی، 1369، 150) تعریف اصطلاحی آباء و اجداد صنفی روحانیون، پیامبران و امامانند. بستری که روحانی در آن تربیت میشود از پیامبران نشات میگیرد. آری، هنگامی که ما تاریخ روحانیت را بررسی کنیم و ماهیت روحانیت را بشناسیم و تعریف درست آن و سابقه آن را، در پیش چشم گذاریم به همین نتیجه می رسیم. همچنین عالمان ربّانی و مردان خدا نیز، در شمار پدران صنفی طلاب علوم دینی محسوبند. کتابهائی که درباره عالمان اسلام نوشته شده است، نشان میدهد که آنان همه، دورههای طلبگی را گذرانیدهاند و سپس در شمار عالمان بزرگ در آمده اند؛ این عالمان از زمان خود ائمه طاهرین(ع) و زیر نظر آنان تربیت میشدهاند، سپس آنان تربیتشدگان، تربیت را، و همچنین اندوختههای علمی خویش را، به طلاب و شاگردان خود میسپردهاند و آنان را بدانگونه که خود تربیت شده بودند، تربیت میکردند و سپس آن عالمان، به تربیت رده بعدی و طلاب جوان می پرداختند. پس روحانیت سلسلهای است متصل به عالمان بزرگ تا دوره امامان و سپس خـود امامان؛ و امامان خود ادامه وجـودی و تربیتـی پیامبـرانند. بدین گونه، حــوزه طلبــگی، حوزه میــراث انبیائی است. (حکیمی،35،1360) 2-6-1-دینمراد از دین، مکتبی است که از مجموعه عقائد، اخلاق و قوانین و مقررات اجرائی تشکیل شده است و هدف آن، راهنمائی انسان برای سعادتمندی است.(جوادی آملی،24،1380) دین واژه ای است عربی که در لغت به معنای اطاعت و جزا و ... آمده، و اصطلاحاً به معنای اعتقاد به آفریننده ای برای جهان و انسان، و دستورات عملی متناسب با این عقاید می باشد. از اینروی، کسانی که مطلقاً معتقد به آفریننده ای نیستند و پیدایش پدیده های جهان را تصادفی، و یا صرفاً معلول فعل و انفعالات مادی و طبیعی می دانند "بی دین" نامیده می شوند. اما کسانی که معتقد به آفریننده ای برای جهان هستند هر چند عقاید و مراسم دینی ایشان، توأم با انحرافات و خرافات باشد "با دین" شمرده می شوند. و بر این اساس، ادیان موجود در میان انسانها به حق و باطل، تقسیم می شوند، و دین حق عبارتست از: آیینی که دارای عقاید درست و مطابق با واقع بوده، رفتارهایی را مورد توصیه و تأکید قرار دهد که از ضمانت کافی برای صحت و اعتبار برخوردار باشند.(مصباح یزدی،11،1377) 3-6-1-تبلیغتبلیغ واژهای عربی است که به صورت لازم و متعدی به کار می رود و ابلاغ به معنای رساندن یک پیام، اندیشه و عقیده است و تبلیغ نیز رساندن پیام از شخصی به شخص دیگر است.(اکبری،33،1393) "تبلیغ" نوعی ارتباط اقناعی استبه معنای رساندن پیام یا خبر یا مطلبی به دیگری؛ پخش کردن، منتشر کردنو چیزی را شناساندن، خواندن کسی بر دین، عقیده ای و مذهبی و مسلکی و روشی، کشیدن کسی به راهی است که مبلّغ، قصد دارد. یا به بیان دیگر، تبلیغ، رساندنمجموعهاطلاعاتیبهمخاطببه منظوراقناعو برانگیختناحساساتاو بهسودیا برضد یکموضوعاست. واژه تبلیغ هر چند درلغت،مفهومگستردهای دارد ولی مراد از آن در اینجا، رسانیدنشرعودین خدا به مردماست که درآیاتمتعدّد از وظایف اصلیپیامبران الهیشمرده شده است و امروزه به شیوههای مختلف، توسط روحانیون انجام میشود. امّا آنچه در اینجا مد نظر ماست، تبلیغ دینی است؛ این تبلیغ شامل همه فعالیت های مشروعی است که انسان را در مسیر تقرب الی الله و کمال انسانی پیش می برد و شامل معرفی دین حقّ، آموزش معارف الهی و شناساندن خوبی ها و بدهی ها، تقویت باورهای دینی و ایمان درونی، زمینه سازی برای عمل به احکام اسلامی، زدودن رذایل نفسانی و نقش آفرینی در پدیده های اجتماعی و سیاسی است.
4-6-1-حضور موثّرحضور از سه حرف (ح ض ر) به معنای زندگی کردن در این مکان و در این زمان با وجود تمرکز بر حواس پنجگانه اطلاق می گردد که مشرف بر حضور عینی است و عنوان موثّر در پس عنوان حضور، ناظر به حضور صرف، یا حضور عینی نیست؛ بلکه مقصود، حضوری است که مفید یک فایده یا اثر مطلوبی است که مد نظر کارفرماست. بعد از انقلاب اسلامی، حضور روحانیون در رسانه ملّی، یکی از ضروریات بود. چون تلویزیون اسلامی، بدون حضور متخصصان این حوزه، محقق نمیشد؛ که این قشر در طول این سالها، با حضورشان در رسانه ملّی، اثرات مطلوبی را بجای گذاشتند. اکنون، بعد از گذشت سالها، به دلیل ارتقاء بنیه فکری مخاطبان رسانه ملّی و تغییر نگاه، سلیقه و ذائقهشان لازم است چهره این حضور، با توجه به فهم و درک مخاطب تغیییر یابد و شاید پیام مقام معظم رهبری، درباره حضور موثّر روحانیت، برخاسته از همین تغییر باشد؛ لذا ما در کنار حضور روحانیت به صورت مستقیم، به حضور به معنای تولید محتوای دینی، بدون حضور مستقیم روحانی، برای اثرگذاری غیرمستقیم نیازمندیم و باید توجه داشته باشیم که حضور عینی صرف، ما را از تولید محتوای دینی بی نیاز نمی کند. و منظور ما اینجا از حضور موثر این است که اثر مطلوب اتفاق بیفتد نه اینکه روحانیون را جلوی دوربین ببریم. 5-6-1- هنـرمعنای لغوی هنر واژه هنر در زبان سانسکریت، ترکیبی از دو کلمه سو به معنی نیک و نر یا نره به معنای زن و مرد است. در زبان اوستایی سین به "ها" تبدیل شده و واژه هونر ایجاد گشته است که در زبان پهلوی یا فارسی میانه به شکل امروزی (هنر) درآمده است که به معنای انسان کامل و فرزانه است. (ریخته گران، ص 16) نبریتانیکا هنر را به عنوان «استفاده توانایی و تخیل در خلق آثار زیبا، محیطی و یا تجاربی که میتوان با دیگران تقسیم شود» تعریف میکند. هنر در لغت به معنای علم، معرفت، فضل و کمال است. این واژه در واقع، به معنی آن درجه از کمال آدمی است که هشیاری و فراست و فضل و دانش را در بردارد و نمود آن، صاحب هنر را برتر از دیگران مینماید.(مددپور،1372، 8) به عبارت دیگر هنر مجموعهای از آثار یا فرآیندهای ساخت انسان است که در جهت اثر گذاری بر عواطف، احساسات و هوش انسانی و یا به منظور انتقال یک معنا یا مفهوم خلق میشوند. (دهخدا،1377) مهمترین رشتههای هنری عبارتند از: * هنرهای تجسمی (نقاشی، طراحی، تندیسگری، عکاسی و چاپ) * هنرهای نمایشی (تئاتر و رقص) * هنر موسیقی، ادبیات (شعر و داستان) * هنر سینما و معماری * هنر طراحی (طراحی خودرو، معماری، طراحی صنعتی) * هنرهای زیبا ( نقاشی، مجسمهسازی، موسیقی) واژه هنر امروزه در زبان فارسی در معنایی متفاوت از گذشته به کار میرود و بیشتر منظور از آن اشاره به نتیجه خلق انسـانها در زمینـه هنرهای زیبا اسـت. معنای این واژه امروز معادلی برای واژه Fine art در زبان انگلیسی است. به طور سنتی مجموعه هنرهای زیبا به ۷ دسته تقسیم میشوند: (هنر موسیقی؛ هنرهای دستی: مجسمه سازی، شیشه گری، و ...؛ هنرهای ترسیمی: نقاشی، خطاطی، عکاسی و ...؛ ادبیات: شعر، داستان، نمایشنامه، فیلمنامه و نثر؛ معماری؛ حرکات نمایشی؛ هنرهای نمایشی: سینما، تئاتر و ... وجوه مشترک آثار هنری عبارتاند از:تخیل به عنوان مهمترین عامل در شکلگیری اثر هنری است، همه آثار هنری از عاطفه و احساس هنرمند سرچشمه میگیرند نه از تفکر منطقی و عقلانی او چند معنایی بودن و منشور مانندی، وجه اشتراک سوم تمام آثار هنری است. این جنبه از خصایص آثار هنری، در واقع از دو ویژگی قبلی که برشمردیم، نتیجه میشود. بدین معنی که هر پدیدهای که عنصر اصلی سازنده آن تخیل و عاطفه باشد، بی شک نمیتواند معنایی منجمد و تک بعدی داشته باشد. از این روست که هر کس در برابر آثار هنری میایستد؛ دریافت و استنباط خاصی دارد. آثار هنری بسادگی میتوانند بیان کننده زیبایی حقیقی یا احساسات باشند. تغییری که هنر بر روح انسان میگذارد تغییری عمیق و ماندگار و طولانیتر است. در نتیجه هر گاه خواهان اثرگذاری ماندگار باشیم، میتوانیم از هر یک از رشتههای هنری به فراخور نیازمان بهره ببریم. همانطور که در روانشناسی این بحث به اثبات رسیدهاست، جهان از مجموعهای از افراد تشکیل شدهاست، پس اگر بخواهیم در سریعترین حالت بر تعداد زیادی از افراد تاثیرگذاری داشته باشیم میتوانیم از اسباب هنر استفاده کنیم، که هنر موسیقی و هنرهای نمایشی چون از طریق حس شنوایی و حس بینایی به سرعت درک میشوند، میتوانند توام با یکدیگر به سرعت و در بعد جهانی تاثیری ژرف، عمیق، ماندگار و طولانی در جوامع به وجود میآورند. معنای اصطلاحی هنر این مفهوم در آثار هیچ یک از بزرگان فرهنگ و اندیشه فارسی، در سدههای پیشین به کار نرفته است. این اصطلاح از فرهنگ غربی و از طریق دانشگاهها و ترجمه آثار غربی وارد زبان فارسی شده است. معنی اصطلاح هنر، ترجمه واژه «art» انگلیسی است که واژه art هم از واژه لاتینی «ars» گرفته شده است و این کلمه لاتینی، خود، ترجمه «techne» در زبان یونانی است.(ریخته گران،139) در انگلیسی هم art در قدیم به معنای فن و صنعت به کار می رفته است که هنر به اصطلاح امروزی را نیز شامل میشده است، ولی این واژه از قرن هجدهم و پس از آن، به معنای امروزی خود به کار رفته است. شارل باتو در مقالهای، «هنرهای زیبا» را از هنرهای ماشینی تفکیک کرد و هنرهای زیبا را شامل موسیقی، شعر، نقاشی، مجسمه سازی دانست.(هنفلینگ، 11) «در برابر هنر زیبا میتوانیم آن چیزی را که از حیث تاریخی «هنر مفید» نامیده شده است، تمیز دهیم. همه اشیای هنر مفید در زندگی انسان، غیر از آنکه زیباشناسانه نگریسته شوند، به کار دیگری نیز میآیند؛ گرچه در مقام ثانوی آنها را زیباشناسانه نیز میتوان نگریست. اتومبیل ها، استکان ها، سبدها، گلدان ها، همه نوع صنایع دستی و اقلام بیشمار دیگر، نمونههای هنر مفیدند. بسیاری از آنها چشم زیبا شناس حساس را ارضا می کنند، ولی همه آنها به کار قصدی غیر زیباشناختی نیز میآیند و وقتی کسی به آنها نگاه میکند، کار عملی آنها مغفول واقع نمیشود. یقینا موارد «حد وسطی» نیز وجود دارند که معماری شاید از اصلی ترین نمونه های آنها باشد. برخی معتقدند که معماری در وهله نخست و پیش از هر چیز، هنر زیباست و بناها در وهله نخست، اشیای زیبایند و فقط به طور عرضی محل سکونت یا عبادت قرار میگیرند. برخی دیگر نیز معتقدند بناها در وهله نخست، اشیایی مفیدند و کارکرد زیبا شناختی آنها عرضی است به همین دلیل گروه معماری در برخی از دانشگاه ها در دانشکده هنرهای زیبا قرار دارد و در برخی دیگر، در دانشکدههای مهندسی».(بیردزلی وهاسپرس، 90) در ترجمه art به هنر، دقت کافی نشده است؛ زیرا این واژه در انگلیسی، به معنای فن و صنعت است، در صورتی که هنر به معنای فضل و کمال است. (در عربی، این واژه را به فن ترجمه کرده اند که ترجمه به نسبت، دقیق تری است.) در نتیجه، هنر با سابقه معنایی که در زبان فارسی دارد، همواره با بار ارزشی همراه است و هنرمند را برتر از دیگران می سازد، ولی art در معنای لغوی خود (فن و صنعت)، این درجه از اعتبار و ارزش را ندارد و تنها مهارت فنی و صنعتی، مایه تفضل نیست. بنابراین، ممکن است انگلیسی زبانها به اندازه فارسی زبانان، هنرمند را باقدر و صدرنشین ندانند و عبارت «هنرمند هر جا رود، قدر بیند و بر صدر نشیند»، تنها میتواند در مورد هنرمند به معنای حقیقی لفظ، مصداق داشته باشد. اما مفهوم جدید هنر بر مصـداق های متعددی دلالت دارد که برخی از آنها از زمانهای قدیم وجود داشته اند. انسان های نخستین شاید بیشتر از انسان های امروزی، از هنر برای انتقال مفاهیم به یکدیگر استفاده میکردهاند. در خطوط ابتدایی اولیه، نشانههای قراردادی که امروزه در خطوط مختلف به چشم میخورد، وجود ندارد، بلکه بیشتر به جای هر مفهوم، تصویر آن کشیده میشد که با توجه به کم بودن مفاهیم بین آنها، هنر نقاشی در ارتباط آنها با یکدیگر نقش به سزایی داشته است. به گفته گوستاو لوبون، هر چند جوامع بدوی تر از علم و معرفت دورتر بودند، ولی زبان احساس در آنها قوی تر بوده و هنر در آنجا رشد و نمو بیشتری داشته است.(لوبون، 555) 6-6-1-رسانه ملّی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مخفف انگلیسی(IRIB) سازمانی رسانهای است که تنها متولّی قانونی پخش برنامههای رادیویی و تلویزیونی در جمهوری اسلامی ایران است. بر اساس قانون اساسی ایران، رهبر انقلاب، رئیس صدا و سیما را انتخاب میکند. این سازمان پیش از انقلاب ۱۳۵۷، سازمان رادیو و تلویزیون ملّی ایران نامیده میشد. پس از انقلاب اسلامی، نام سازمان رادیو تلویزیون ملّی ایران، تبدیل به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران شد؛ هدف سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، انتقال و انتشار پیام به جامعه میباشد که بسیار متمرکز و منسجم، در این امر تلاش می کند.(دارابی،445،1391) |