ارزیابی ژنوتیپ های نعناع درطی دوسال زراعی وهمچنین تحت الکوباتورهای اثرات متقابل بین LED

فصل اول

مقدمه و کلیات

کاربرد مستقیم گیاهان دارویی در دهه‌های اخیر به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کرده است و تعداد زیادی از داروهای موثر و با اهمیت که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند، از این گیاهان استخراج می‌شوند. مصرف رو به تزاید این گیاهان تنها به کشورهای در حال توسعه محدود نمی‌شود و اخیراً در کشورهای توسعه یافته نیز جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. در کشور ما به لحاظ تنوع جغرافیایی و اقلیمی، گونه‌های گیاهی متنوعی انتشار یافته‌اند و تعداد بسیار زیادی از این فلور غنی گیاهی را گیاهان دارویی شامل می‌شوند. مواد موثره و عناصر شیمیایی موجود در این گیاهان بسیار متفاوت است و تنها از طریق آزمایش‌ها و تجزیه‌های متعدد میتوان به ماهیت آنها پی برده و آنها را طبقه‌بندی نمود [4]. این مواد موثره جزء متابولیت‌های ثانویه می‌باشند که بسیار متنوع بوده و در تمام گیاهان عالی وجود دارند. تعداد زیادی از این ترکیبات از جمله ترپن‌ها، ساپونین‌ها، تانن‌ها، گلوکوزینولیت‌ها و پلی استیلن‌ها،گیاهان را در مقابل ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و حتی حیوانات گیاه‌خوار محافظت می‌کنند و یا بر رشد و نمو گیاهان مجاور تاثیر می‌گذارند [271]. بخشی از متابولیت‌های ثانویه گیاهی، مواد فرار یا اسانس‌ها هستند که ترکیبات شیمیایی بسیار متنوعی بوده و شامل دو گروه اصلی ترپنوئیدها و ترکیبات آروماتیک فنیل پروپان‌ها می‌باشند. گرچه اسانس‌ها شامل تعداد زیادی ترکیبات مختلف می‌باشند، اما اصلی‌ترین این ترکیبات مونوترپن‌ها هستند [56].

خانواده نعناع یا Lamiaceae یکی از ده خانواده بزرگ گیاهی است که به عنوان یک الگو و منبع برای ارزیابی انواع ترکیبات ثانویه گیاهان مختلف به کار میرود [271]. این خانواده شامل 200 جنس و حدود 2000 تا 5000 گونه گیاهی است که در نقاط مختلف دنیا به استثناء عرض‌های بسیار بالا و پایین پراکنده شده‌اند [15]. ترکیبات موثره در این خانواده، ترپنوئیدها می‌باشند که با ترکیبات دیگر همراهند و به طور عمده در کرک‌های اپیدرمی برگ‌ها، ساقه‌ها و ساختارهای رویشی گیاه وجود دارند.

از آنجایی که مواد موثره و عناصر شیمیایی تحت تاثیر فرآیندهای مختلف و شرایط محیطی مختلف در محل رویش گیاه قرار می‌گیرند، لذا برنامه‌های به نژادی مانند معرفی ارقام، نژادها و ژنوتیپ‌های جدید، همچنین جذب بهتر عناصر غذایی از طریق همزیستی گیاه با قارچ‌ها و تأمین شرایط بهینه رشد از جمله کیفیت بهتر نور برای گیاه میتواند تأثیر قابل ملاحظه‌ای در بهبود و افزایش کمیت و کیفیت عملکرد و اسانس تولیدی گیاه داشته باشد [4]. علاوه بر آن، اثرات متقابل فاکتورهای زیستی و غیر‌زیستی اهمیت زیادی در موفقیت کشت محصولات گیاهی دارد و در گیاهان دارویی، نور به همراه حضور میکوریزا ممکن است بتواند با افزایش میزان اسانس، در تولید و تجاری نمودن آنها نقش حائز اهمیتی را داشته باشد. اخیراً ساخت و توسعه استفاده از انکوباتورهای LED درفضاهای کنترل شده نشان داده است که عملکرد گیاهی و تولید ترکیبات ثانویه میتواند تحت تأثیر نورهای مربوطه افزایش یابد [223]، هر چند این نوع تحقیقات بر روی اکثر گیاهان دارویی و از جمله نعناع انجام نشده است و همچنین تا به حال گزارشی نیز مبنی بر اثرات متقابل بین میکوریزا و نورهای تک فام LEDدر این گیاه مشاهده نشده است.

در این ارتباط مطالعه حاضر با ارزیابی ژنوتیپهای نعناع در طی دو سال زراعی و همچنین تحت انکوباتورهای LED و نیز اثرات متقابل بین قارچ‌های میکوریزا و نور جهت نیل به اهداف زیر اجراء گردید:

1- بررسی میزان آلودگی طبیعی ژنوتیپ‌های نعناع بومی ایران به قارچ‌های میکوریزا

2- ارزیابی خصوصیات زراعی و محتوای اسانس تولیدی در نعناع

3- تاثیر نورهای تک فام LED بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه نعناع

4- تاثیر نورهای تک فام LED بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه نعناع

5- تأثیر نورهای تک فام LED بر محتوای کلروفیل، کاروتنوئید و فعالیت آنتیاکسیدانهای آنزیمی

6- تاثیر بر هم‌کنش شدت و کیفیت نور و قارچ میکوریزا بر خصوصیات رشدی و محتوای اسانس تولیدی

7- مقایسه محیط‌های انکوباتور و مزرعه بر خصوصیات رشد و کمیت اسانس نعناع

دریافت فایل