بررسی اثر بخشی مدیریت برنامه های صدا و سیمای خراسان رضویچکیده باتوجه به اینکه رسانه ملی مهم ترین ابزار نشر و ترویج هنجارها و ارزشهاست و در راستای توسعه علمی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی جامعه نقش بسزایی دارد؛ ضروری است مدیران ، برنامه سازان و اصحاب رسانه ، با شناخت فنون برنامه سازی و مدیریت مؤثر و صحیح آن بتوانند برنامه هایی اثربخش را تولید و به اهداف مورد نظر دست یابند.از این رو هدف پژوهش حاضر، اثربخشی مدیریت برنامه های صدا و سیمای استان خراسان رضوی است. نوع پژوهش از نظر هدف، یک تحقیق کاربردی و از نظر متدولوژی کاربرد اطلاعات، توصیفی است. جامعه مورد بررسی این پژوهش را کلیۀ اساتید و کارشناسان رشته علوم ارتباطات و جامعه شناسی فعال در حوزه رسانه شهر مشهد تشکیل می دهند.نمونه آماری تحقیق نیز به دلیل معدود بودن جامعه آماری به صورت تمام شمار 65 نفر بوده است. در این تحقیق از روش کتابخانه ای و ابزار پرسش نامه محقق ساخته، به منظور جمع آوری داده ها استفاده شد. روایی صوری و محتوایی ابزار تحقیق(پرسش نامه) با تأیید خبرگان و اساتید حاصل گردید و برای سنجش پایایی پرسش نامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که معادل (95(%برآورد گردید. نشان دهنده ی همگنی درونی و اعتماد بالای ابزار جمع آوری داده های تحقیق می باشد. یافته های حاصل از ابزار پژوهش با استفاده از روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحقیق حاکی از تأیید رابطه ی معنا دار میان مدیریت برنامه های شبکه صدا و سیمای خراسان رضوی ( سازماندهی و گروه بندی تخصصی- گرایش موضوعی برنامه ها- فنون ارتباطی کارکنان- تکنولوژی ساخت برنامه ها- تنوع برنامه ها) و اثربخشی این برنامه ها را می باشد. کلمات کلیدی : مدیریت رسانه، مدیریت برنامه ها ، اثربخشی برنامه های صدا و سیما ، شبکه صداوسیمای خراسان رضوی. E- Mail: M.amel.1390@gmail.com صفحه فهرست مطالب عنوان فصل اول 1-1- مقدمه.... 2 1-2- بیان مساله.....2 1-3- اهمیت و ضرورت..... 4 1-4- چارچوب کلان نظری تحقیق.... 5 1-5-گزاره های تحقیق.... 6 1-5-1- اهداف پژوهش..... 6 1-5-1-1- هدف اصلی..... 6 1-5-1-2- اهداف فرعی ....... 6 1-5-2- سوالات پژوهش.... 7 1-5-2-1- سوال اصلی ............................................................................................................................................ 7 1-5-2-2- سوالات فرعی ........................................................................................................................................ 7 1-5-3- فرضیه های تحقیق..................................................................................................................................... 8 1-5-3-1- فرضیه اصلی............................................................................................................................................ 8 1-5-3-2- فرضیه های فرعی ................................................................................................................................. 8 1-6- روش شناسی تحقیق....................................................................................................................................... 8 1-6-1- نوع و روش تحقیق...................................................................................................................................... 8 1-6-2- قلمرو تحقیق............................................................................................................................................... 9 1-6-2-1- قلمروموضوعی تحقیق…...........................................................................................................................9 1-6-2-2- قلمرو مکانی تحقیق....................................................................................................................................9 1-6-2-3- قلمرو زمانی تحقیق................................................................................................................................ 9 1-6-3- جامعه آماری............................................................................................................................................. ..........9 1-6-4- روش نمونه گیری و تخمین حجم نمونه.................................................................................................. 9 1-6-5- روش و ابزار گرد آوری داده ها..................................................................................................................... 9 1-6-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها...................................................................................................................... 9 1-6-7- نقشه راه.............................................................................................................................................................10 1-7- شرح واژه ها..........................................................................................................................................................10
فصل دوم 2-1- مقدمه................................................................................................................................................................ 14 2-2- مبانی نظری پژوهش........................................................................................................................................ 14 2-2-1- اثربخشی...................................................................................................................................................... 14 2-2-1-1- مفهوم اثربخشی..................................................................................................................................... 15 2-2-1-2- تعاریف اثربخشی.................................................................................................................................... 16 2-2-1-3- اثربخشی و اهداف سازمان..................................................................................................................... 18 2-2-1-3-1- هدف سازمانی................................................................................................................................... 19 2-2-1-4- شایستگی مدیریت و اثربخشی............................................................................................................. 20 2-2-1-5- الگویی برای اثر بخشی........................................................................................................................... 22 2-2-1-6- عوامل موثر بر اثربخشی یک سازمان..................................................................................................... 23 2-2-1-7- ویژگی نظام های اثر بخش.................................................................................................................. 24 2-2-1-8- مدلهای اثربخشی سازمانی ............................................................................................................... 25 2-2-1-9- ادغام معیارهای اثربخشی در مدیریت................................................................................................... 28 -2-2-2- رسانه.......................................................................................................................................................... 28 2-2-2-1- تعریف رسانه........................................................................................................................................... 29 2-2-2-2- دیدگاه ها درباره نقش رسانه................................................................................................................. 30 2-2-2-2-1- دیدگاه افراطی .................................................................................................................................. 30 2-2-2-2-2- دیدگاه تفریطی................................................................................................................................. 30 2-2-2-2-3- دیدگاه بینابینی یا معتدل................................................................................................................. 31 2-2-2-3- کارکردهای رسانه................................................................................................................................... 31 2-2-2-3-1-کارکرد خبری و اطلاع رسانی رسانه................................................................................................. 32 2-2-2-3-2-کارکرد آموزشی رسانه........................................................................................................................ 33 2-2-2-3-3-کارکرد تفریحی و سرگرمی رسانه..................................................................................................... 34 2-2-2-4- ضوابط ساختاری برنامه سازی در رسانه............................................................................................... 35 2-2-2-4-1- ایده برنامه.......................................................................................................................................... 35 2-2-2-4-2- نام برنامه............................................................................................................................................ 36 2-2-2-4-3- آرم برنامه........................................................................................................................................... 37 2-2-2-4-4- لزوم تناسب برنامه....................................................................................................................................37 2-2-2-5- تکنولوژی و مدیریت رسانه.................................................................................................................... 38 2-2-2-5-1 انواع رویکرد مدیران رسانه به تکنولوژی ........................................................................................... 38 2-2-2-6- طبقه بندی برنامه های تلویزیون ......................................................................................................... 41 2-2-2- 7- کیفیت برنامه های رسانه ای .............................................................................................................. 42 2-2-2-8- دیدگاه های مربوط به مخاطبان و تاثیرگذاری رسانه...........................................................................43 2-2-2-8-1- نظریه استفاده و رضایتمندی............................................................................................................ 45 2-2-2-8-2- نظریه انتظارات اجتماعی.................................................................................................................. 47 2-2-2-8-3- نظریه یادگیری اجتماعی یا مشاهده ای.......................................................................................... 49 2-2-3- مدیریت رسانه............................................................................................................................................. 50 2-2-3-1- مفهوم مدیریت رسانه............................................................................................................................ 51 2-2-3-2- تعریف مدیریت رسانه............................................................................................................................ 52 2-2-3-3- چهار وظیفه مدیریت برنامه در رسانه................................................................................................... 53 2-2-3-4- مدیریت برنامه........................................................................................................................................ 54 2-2-3-4-1- تعریف مدیریت برنامه.............................................................................................................................55 2-2-3-4-2- روش کار در مدیریت برنامه.............................................................................................................. 55 2-2 -3-4-3- مقوله های موضوعی و مواد برنامه.................................................................................................. 56 2-2-3-4-4 - برنامه ریزی نیروی انسانی سازمان صدا وسیما.............................................................................. 58 2-2-3-4-5- مدیریت روابط کارکنان سازمان صدا و سیما................................................................................... 59 2-2-3-4-6- اهمیت مدیریت نیروی انسانی سازمان ها....................................................................................... 60 2-2-3-4-7- فنون ارتباطی کارکنان سازمان صدا و سیما.................................................................................... 60 2-2-3-4-8- الگوی مدیریت رسانه(صدا و سیما)................................................................................................. 61 2-2-3-4-9- اثربخشی الگوی مدیریت رسانه و برنامه های صدا و سیما............................................................. 63 2- 4- پیشینه پژوهش ............................................................................................................................................. 65 2- 4- 1- پیشینه داخلی ......................................................................................................................................... 65 2-4-1-1- پایان نامه های داخلی مرتبط............................................................................................................... 65 2-4- 1-1-1- بررسی ویژگیهای سازمانهای اثربخش .................................................................................... 65 2-4-1-1-2- بررسی میزان اثربخشی سیستم اطلاعات مدیریت......................................................................... 66 2- 4-1-1-3- طراحی الگوی مدیریت اثر بخشی سازمانی بر اساس نظریه نظم در آشفتگی ........................... 67 2-4-1-1-4- بررسی تأثیر ارتباطات رسمی و غیر رسمی سازمان بر اثربخشی واحدهای اداری ...................... 67 2-4-1- 1-5- بررسی عوامل موثر بر استفاده کنندگان اردبیلی از شبکه های ماهواره ای کشورها..................... 68 2-4-1- 1-6- نقش شایستگی مدیران در اثربخشی مدیریت............................................................................... 70 2-4-1-1-7- بررسی رابطه بین سلامت سازمانی و اثربخشی در اداره کل ورزش و جوانان................................ 70 2-4-1-2- مقالات داخلی مرتبط............................................................................................................................ 70 2-4-1-2-1- مخاطب، وابستگی یا رضایتمندی ................................................................................................... 71 2-4-1-3- تحقیقات داخلی مرتبط ....................................................................................................................... 71 2-4-1-3-1- بررسی ارتباط بین سبک شخصیت و اثربخشی مدیریت در مدیران سازمانهای دولتی............ 71 2-4-1-3-2- بررسی رابطه سلامت سازمانی با اثربخشی مدارس ....................................................................... 72 2-4-1-3-3- بررسی رسانه های جمعی و تاثیر آن بر فرهنگ جامعه................................................................. 72 2-4-1-3-4- ارتباط فرهنگ سازمانی با اثربخشی مدیریت دانش و اثربخشی سازمانی .................................... 73 2-4-1-3-5- نقش و کارکرد وسایل ارتباط جمعی............................................................................................... 73 2-4-2-پیشینه خارجی ........................................................................................................................................... 74 2-4-2-1- مقالات خارجی مرتبط.......................................................................................................................... 74 2-4-2-1-1- سبک رهبری مدیران و اثربخشی..................................................................................................... 74 2-4-2-1-2- رابطه بین مدیریت دانش و اثربخشی سازمانی............................................................................... 74 2-4-2-1-3- نقش مدیریت دانش اثربخش در عملکرد سازمانی......................................................................... 74 2-4-2-1-4- فرهنگ سازمانی و اثربخشی شخصی و رهبری............................................................................... 74 2-4-2-1-5- مدیریت اثر بخش.............................................................................................................................. 74 2- 4-2-1-6- تحقیقی از دانشگاه ایالتی میشیگان درباره کیفیت برنامه............................................................. 76 2-4-2-1-7- تحقیق از کشورهای شمالی اروپا درباره کیفیت برنامه.................................................................. 78 2-4-2-1-8- دیدگاهی در انگلستان درباره کیفیت برنامه................................................................................... 79 2-5-جمع بندی مبانی و پیشینه تحقیق و ارایه الگوی مفهومی پیشنهادی........................................................ 84 فصل سوم 3-1- مقدمه................................................................................................................................................................ 99 3-2- روش پژوهش ........................................................................................................................................................88 3-3- متغیر ها ،تعریف عملیاتی ...................................................................................................................................89 3-3-1- متغیر وابسته تحقیق وتعریف عملیاتی......................................................................................................…90 3-3-2- متغیر مستقل مدیریت برنامه...........................................................................................................................91 3-3-3-متغیرمستقل )گروهبندیوسازماندهینیروهایتخصصی (درمدیریتبرنامه...............................92 3-3-4- متغیرمستقل )مهارتهاوفنونارتباطیکارکنان(درمدیریتبرنامه.................................................. 92 3-3-5-متغیرمستقل )تکنولوژیساختبرنامه(درمدیریتبرنامه.................................................................93 3-3- 6- متغیرمستقل )گرایشموضوعیبرنامهها(درمدیریتبرنامه...........................................................94 3-3-7-متغیرمستقل )تنوعبرنامهها(درمدیریتبرنامه....................................................................................94 3-3-8- متغیرمستقل )زمانارائهبرنامهها(درمدیریتبرنامه.........................................................................95 3-4- جامعه آماری ...........................................................................................................................................................95 3-5- تکنیک توصیف و تحلیل داده ها .................................................................................................................... 96 3-5-1- آماره های توصیفی .................................................................................................................................... 96 3-5-2- آماره های استنباطی .................................................................................................................................. 96 3-6- ابزار ،روایی و پایانی ......................................................................................................................................... 97 3-7-1- ابزار............................................................................................................................................................... 97 3-7-2- روایی............................................................................................................................................................ 97 3-7-3- پایایی یا قابلیت اعتماد ابزار سنجش......................................................................................................... 97 فصلچهارم مقدمه....................................................................................................................................................................................101 4-1- توصیفگویۀجنسیتپاسخگویان.................................................................................................................. 101 4-2-توصیفگویۀسنپاسخگویان......................................................................................................................... 102 4-3-توصیفگویۀرشتۀتحصیلیپاسخگویان....................................................................................................... 103 4-4- توصیفگویۀحوزۀتخصصیپاسخگویان....................................................................................................... 104 4- 5- توصیفگویۀمیزانتحصیلاتپاسخگویان................................................................................................... 105 4-6- توصیفگویۀسابقهخدمتپاسخگویان......................................................................................................... 106 4-7 - توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل"گروهبندیوسازماندهینیروهایتخصصی"....................... 108 4- 8- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل"مهارتهاوفنونارتباطیکارکنان"........................................ 110 4-9- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل"تکنولوژیبهکاررفتهبرایساختبرنامهها"....................... 113 4-10- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل" گرایشموضوعیبرنامهها".................................................. 115 4-11- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل" تنوعبرنامهها".................................................................... 118 4-12- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل" زمانارائهبرنامهها".............................................................. 122 4-13- توصیفگویههایمربوطبهمتغیرمستقل" مدیریتبرنامهها"............................................................ 125 4-14- توصیفگویههایمربوطبهمتغیروابستۀپژوهش"میزان اثربخشی برنامه های صدا و سیما" ............. 127 4- 15- آزموننرمالبودنمتغیرهایمستقلووابسته.......................................................................................... 130 4- 16- تحلیلیافتههایتحقیق)آزمونفرضیات(................................................................................................ 131 4- 16-1- آزمون فرضیه اصلی تحقیق..................................................................................................................... 131 4- 16-2- آزمونفرضیهاول..................................................................................................................................... 132 4- 16-3- آزمون فرضیه دوم ................................................................................................................................... 133 4- 16- 4- آزمون فرضیه سوم................................................................................................................................. 134 4- 16- 5- آزمون فرضیه چهارم.............................................................................................................................. 136 4-16-6- آزمونفرضیهپنجم.................................................................................................................................. 137 4- 16-7- آزمون فرضیه ششم................................................................................................................................. 138 4- 17- تحلیلرگرسیونچندگانهمتغیروابستهومتغیرهایمستقل................................................................... 140 4-17-1- معادلهرگرسیون....................................................................................................................................... 141 فصلپنجم 5-1- مقدمه................................................................................................................................................................ 144 5-2- خلاصه یافته..................................................................................................................................................... 144 5-3-نتایج................................................................................................................................................................... 145 5-3-1- نتایجحاصلازبررسیفرضیه هایپژوهش.............................................................................................. 145 5-3-1-1- بررسیهایحاصلازفرضیهاصلیپژوهش......................................................................................... 145 5-3-1-2- بررسیهایحاصلازفرضیهاولپژوهش............................................................................................ 145 5-3-1-3- بررسیهایحاصلازفرضیهدومپژوهش........................................................................................... 145 5-3-1-4- بررسیهایحاصلازفرضیهسومپژوهش.......................................................................................... 146 5-3-1-5- بررسیهایحاصلازفرضیهچهارمپژوهش....................................................................................... 146 5-3-1-6- بررسیهایحاصلازفرضیه پنجمپژوهش........................................................................................ 146 5-3-1-7- بررسیهایحاصلازفرضیهششمپژوهش........................................................................................ 146 5-3-2- نتایجحاصلازبررسیمتغیروابستۀپژوهش............................................................................................ 146 5-4- بحث و نتیجه گیری................................................................................................................................................147 5-5- پیشنهادات کاربردی ....................................................................................................................................... 149 5-6- پیشنهادات برای پژوهش های آتی ............................................................................................................... 149 5-7- محدودیت های تحقیق.................................................................................................................................... 149 منابع و مأخذ پیوستها و ضمائم فهرست جداول جدول 1-1- نقشه راه................................................................................................................................................ 10 جدول 2-1- مدل های مختلف اثر بخشی................................................................................................................ 27 جدول 2-2- دیدگاه های مربوط به مخاطبان و تاثیر گذاری رسانه........................................................................ 50 جدول 2-3- توضیحاتچهارمهارتاصلیمدیریت...................................................................................................54 جدول 2-4- جمع بندی پیشینه تحقیقات داخلی ................................................................................................ 79 جدول 2-5- جمعبندیپیشینهتحقیقاتخارجی............................................................................................... 83 جدول 3-1- معرف سازی متغیر وابسته(اثر بخشی برنامه های صدا و سیما بر مخاطبان)..................................91 جدول 3-2- معرف سازی متغییر مستقل(گروه بندی و سازماندهی نیروهای متخصص)...................................92 جدول 3-3- معرف سازی متغییر مستقل(فنون ارتباطی کارکنان).........................................................................93 جدول 3-4- معرف سازی متغیر مستقل(تکنولوژی ساخت برنامه).........................................................................93 جدول 3-5- معرف سازی متغیر مستقل(گرایش موضوعی برنامه).........................................................................94 جدول 3-6- معرف سازی متغیر مستقل(تنوع برنامه)...............................................................................................94 جدول 3-7- معرف سازی متغیر مستقل(زمان ارائه برنامه ها)................................................................................95 جدول 3-8- نوع آزمون فرضیات....................................................................................................................................96 جدول 3-9- بررسی قابلیت اعتبار و اعتماد متغیرهای تحقیق................................................................................98 جدول 4-1- توزیع فراوانی مربوط به دسته های جنسیت پاسخگویان................................................................101 جدول 4-2- توزیع فراوانی مربوط به (سن پاسخگویان..........................................................................................102 جدول 4-3- توزیع فراوانی مربوط به (رشته تحصیلی پاسخگویان)....................................................................103 جدول 4-4- توزیع فراوانی مربوط به (حوزه تخصصی پاسخگویان)....................................................................104 جدول 4-5- توزیع فراوانی مربوط به (میزان تحصیلات)..........................................................................................105 جدول 4-6- توزیع فراوانی مربوط به (سابقه خدمت پاسخگویان)...........................................................................106 جدول4-7-1- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل(گروه بندی و سازماندهی نیروهای تخصصی).............108 جدول4-7-2- توزیع فراوانی متغیر مستقل(میزان تاثیر گروه بندی و سازماندهی نیروهای تخصصی............109 جدول 4-7-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل (گروه بندی و سازماندهی نیروهای تخصصی)................109 جدول 4-8-1- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل(مهارتها و فنون ارتباطی.................................................110 جدول 4-8-2- توزیع فراوانی متغیر مستقل (میزان تاثیر مهارتها و فنون ارتباطی کارکنان)...........................111 جدول 4-8-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل(مهارتها و فنون ارتباطی کارکنان......................................112 جدول 4-9-1- توزیع فراوانی گویه های متغییر مستقل(تکنولوژی به کار رفته برای ساخت برنامه ها)........113 جدول 4-9-2- توزیع فراوانی متغیر مستقل(تاثیر تکنولوژی به کار رفته برای ساخت برنامه ها)در یک نگاه ..................................................................................................................................................................................... 114 جدول 4-9-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل(تکنولوژی به کار رفته برای ساخت برنامه ها).................... 114 جدول 4-10-1- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل (گرایش موضوعی برنامه ها)........................................ 116 جدول 4-10-2- توزیع فراوانی متغیر مستقل(گرایش موضوعی برنامه ها )در یک نگاه....................................... 117 جدول 4-10-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل(گرایش موضوعی برنامه).................................................... 117 جدول 4-11-1- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل (تنوع برنامه ها)........................................................... 119 جدول 4-11-2- توزیع فراوانی متغیر مستقل (تنوع برنامه ها) در یک نگاه......................................................... 120 جدول 4-11-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل (تنوع برنامه ها)................................................................. 120 جدول 4-12-1- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل(زمان ارائه برنامه ها)..................................................... 122 جدول 4-12-2- توزیع فراوانی گویه های متغیر مستقل(زمان ارائه برنامه ها)در یک نگاه.................................. 123 جدول 4-12-3- شاخصهای مرکزی متغیر مستقل(زمان ارائه برنامه ها).......................................................... 123 جدول 4-13-1- توزیع فراوانی مربوط به متغیر مستقل(مدیریت برنامه ها)در یک نگاه...................................... 125 جدول 4-13-2- شاخصهای مرکزی متغییر مستقل(مدیریت برنامه ها)........................................................... 126 جدول 4-14-1- توزیع فراوانی مربوط به گویه های متغیر وابسته (میزان اثر بخشی برنامه ها)......................... 127 جدول 4-14-2- توزیع فراوانی مربوط به گویه های متغیر وابسته (میزان اثر بخشی برنامه ها) در یک نگاه..... ..................................................................................................................................................................................... 128 جدول 4-14-3- شاخصهای مرکزی متغیر وابسته (میزان اثر بخشی برنامه).................................................... 129 جدول 4- 15- آزمون نرمال بودن متغیر های مستقل و وابسته............................................................................. 130 جدول 4-16-1- ضریب همستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و مدیریت برنامه)....................................... 131 جدول 4-16-2- ضریب همبستگی(میزان اثربخشی شبکه استانی و گروه بندی وسازماندهی نیروهای تخصصی)..................................................................................................................................................................... 132 جدول 4-16-3- ضریب همبستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و گرایش موضوعی برنامه ها)................... 133 جدول 4-16-4- ضریب همبستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و فنون ارتباطی کارکنان)......................... 134 جدول 4-16-5- ضریب همبستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و تکنولوژی ساخت برنامه ها)................. 136 جدول 4-16-6- ضریب همبستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و تنوع برنامه ها)...................................... 137 جدول 4-16-7- ضریب همبستگی (میزان اثر بخشی شبکه استانی و زمان ارائه برنامه ها)............................... 138 جدول 4-16-8-جدولترکیبیآزمونفرضیاتتحقیق........................................................................................ 139 جدول 4-17-1- آنالیز واریانس................................................................................................................................ 140 جدول 4-17-2- ضرایب تاثیر استاندارد شده و غیر استاندارد در رگرسیون.......................................................... 141
فهرست نمودارها نمودار 1-1- مدلمفهومیپژوهش........................................................................................................................... .....6 نمودار 2-1- انواعتاثیراتداخلیتکنولوژی............................................................................................................. ...39 نمودار 2-2- نحوهتاثیرتکنولوژیبرمدیرانرسانه................................................................................................. ...40 نمودار 2-3- چهارمهارتاصلیمدیریترابرایدستیابیبهاهدافسازمانی...................................................... ...54 نمودار 2-4- کیفیتازنظربرنامهوعواملتولید..................................................................................................... ...77 نمودار 2-5- سنجشکیفیتفنی............................................................................................................................. ...77 نمودار 2-6-کیفیتازمنظرتنوع)وسعتامکانانتخابمخاطب (........................................................................ ...78 نمودار 2-7- کیفیتبراساسسنجشواکنشمخاطب.......................................................................................... ...78 نمودار 2-8- مدل مفهومی پژوهش............................................................................................ ..85 نمودار 4-1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنسیت.................................................................................................. 102 نمودار 4-2- مربوط به سن پاسخگویان.................................................................................................................... 103 نمودار 4-3- مربوط به رشته تحصیلی پاسخگویان.................................................................................................. 104 نمودار 4-4- مربوط به حوزه تخصصی پاسخگویان.................................................................................................. 105 نمودار 4-5- مربوط به میزان تحصیلات پاسخگویان............................................................................................... 106 نمودار 4-6- مربوط به سابقه خدمت پاسخگویان.................................................................................................... 107 نمودار 4-7- مربوط به متغیر مستقل(تاثیر گروه بندی و سازماندهی نیروهای تخصصی).................................... 110 نمودار 4-8- مربوط به متغیر مستقل(تاثیر مهارتها و فنون ارتباطی کارکنان)....................................................... 112 نمودار 4-9- مربوط به متغیر مستقل(تاثیر تکنولوژی به کار رفته برای ساخت برنامه ها)................................... 115 نمودار 4-10- مربوط به متغیر مستقل(گرایش موضوعی برنامه ها)....................................................................... 118 نمودار 4-11- مربوط به متغیر مستقل (تنوع برنامه ها)......................................................................................... 121 نمودار 4-12- مربوط به متغیر مستقل (زمان ارائه برنامه ها)................................................................................. 124 نمودار 4-13- مربوط به متغیر مستقل(مدیریت برنامه).......................................................................................... 126 نمودار 4-14- مربوط به متغیر وابسته (میزان اثر بخشی برنامه های صدا و سیما)............................................... 129 نمودار 4-15-1- پراکنش (میزان اثر بخشی شبکه استانی و مدیریت برنامه ها).................................................. 132 نمودار 4-15-2- پراکنش (میزان اثر بخشی شبکه استانی و سازماندهی نیروهای تخصصی)............................. 133 نمودار 4-15-3- پراکنش (میزان اثر بخشی شبکه استانی و گرایش موضوعی برنامه ها).................................... 134 نمودار 4-15-4- پراکنش (میزان اثر بخشی شبکه استانی و فنون ارتباطی کارکنان )......................................... 135 نمودار 4-15-5- پراکنش (میزان اثر بخشی شبکه استانی و تکنولوژی ساخت برنامه ها).................................. 137 نمودار 4-15-6- پراکنش (میزان اثربخشی شبکه استانی و تنوع برنامه ها)......................................................... 138 نمودار 4-15-7- پراکنش (میزان اثربخشی شبکه استانی و زمان ارائه برنامه ها)................................................. 139 فصل اول کلیات طرح تحقیق 1-1- مقدمه مفهوم اثربخشی در مدیریت با تغییر میزان موفقیت نتایج حاصل از کار باید مهم ترین هدف مدیر باشد. بازدهی کار یک مدیر نیز باید ازطریق صادره های مدیریت سنجیده شود نه میزان وارده ها یعنی موفقیت های کاری او، نه مجموعه کارهایی که به وی محول می شود یا در روز انجام می دهد. اثربخشی چیزی است که از راه اعمال صحیح مدیریت به دست می آید و انجام می شود و به صورت بازده کار ارائه می گردد. ارتقای تخصص گرایی، توجه بیشتر به خرده فرهنگ های جامعه و بهره گیری بیشتر از ظرفیت های برنامه سازی در مراکز استان ها، توجه مضاعف به نیازهای برنامه ای گروه سنی بزرگسال و میانسال و افزایش اثربخشی برنامه های این شبکه از مهم ترین سیاست های جدید رسانه ملی به عنوان شبکه ای کاملاً ایرانی می باشد. 1-2- بیان مساله یک مدیر مجرب که دارای دانش و بینش کافی و مدیریتی است، ضمن استفاده بهینه از ساختارهای جاری اقتدار و اختیار در سازمان با باورهای مشترک و قواعد کار به خوبی مسلط بوده و با سنجش عواقب کار و بینایی کامل در انجام تحولات، آن را به طریقی مناسب به اتمام می رساند. مدیرانی که برحسب روابط نه ضوابط، براساس علایق شخصی نه واجد شرایط بودن انتخاب و مشغول به فعالیت می شوند، در مدتی نه چندان طولانی، تغییراتی را در مجموعه تحت پوشش خود ایجاد می نماید که باعث بوجود آمدن خسارات جبران ناپذیری می گردد. در دورانی که علم وفناوری و پیشرفت در عرصه های مختلف دانش با سرعت بالایی حرکت می کند واگذاری امور به دست مدیرانی ضعیف یا اصولاً غیر مدیر نه تنها باعث عقب ماندگی آن مجموعه می شود بلکه باعث وارد آمدن لطماتی به افراد و یا واحدهایی که با آن سازمان سروکار دارند نیز می شود. ایشان خواسته یا ناخواسته نقاط ضعف سیستم را تقویت کرده و از تهدیدات فرا روی سیستم به صورتی سهل و آسان می گذرد. مفهوم اثربخشی[1] از مهم ترین، مبهم ترین و در عین حال بحث انگیزترین مباحث حوزۀ مدیریت است. این ویژگی ناشی از ابهاماتی است که در تعریف و بالطبع در ارزیابی آن وجود دارد. بر این اساس تعاریف متعدد و الگوهای متفاوتی برای ارزیابی اثربخشی شکل گرفته است. مفهوم اثربخشی در مدیریت با تعبیر میزان موفقیت نتایج حاصل از کار باید مهمترین هدف یک مدیر باشد. به طور کلی مفهوم اثربخشی را میتوان شامل: کسب موفقیت جذب، اعمال صحیح مدیریت، پرورش کارکنان، دستیابی به اهداف، کار درست انجام دادن، تفکر گروهی و مشارکت، تقویت ارزشهای سازمانی، تولید ایدههای جدید در نظر گرفت( ایوانویچ ، 2001) . چو و بولی بیان میکنند که هرگاه برنامههای یک سازمان منجر به تحقق هدفهای خود گردد، اثربخشی واقع شده است، آنچه حائز اهمیت است این است که اهداف و شاخصهایی وجود داشته باشد که بتوان با اندازهگیری آنها میزان تحقق اهداف را تعیین نمود، میتوان گفت اثربخشی و سودمندی یک برنامه به ارزشیابی کیفیت آموزشی، طراحی دوره و تجارب یادگیری بستگی دارد. اثربخشی فوایدی است که سازمان و فراگیران از آموزش دریافت میکنند.اثربخشی هر برنامه به ارزشیابی و نظارت مستمر بستگی دارد علاوه بر این، مربیان و کارآموزان باید به طور فعالانه در معرض فرآیند نظارت و ارزشیابی قرار گیرند، بازخورد فوری نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل مستمر نظارت و ارزشیابی باید در دسترس دستاندرکاران باشد که برای پیشرفت و بهبود لازم است . البته اثربخشی به طور مطلق و در پایان یک دوره آموزشی رویکرد کاملی نیست اثربخشی و کیفیت آموزش میبایست در طول فرایند آموزش ایجاد و تضمین گردد و در پایان این فرآیند برای اطمینان از صحت اقدامات و تحقق اهداف مورد بررسی و اندازهگیری قرار گیرد(چو و بولی، 2007) . اندازهگیری اثربخشی باید شامل موارد متعددی مانند میزان فروش، رضایت مشتریان، ایمنی محیط کار، بهرهوری و سایر موارد باشد.علاوه بر این الورز و گارفنو اثربخشی را رویکرد نظری برای درک اینکه آیا فعالیت به نتایج مورد نظر دست یافته است یا نه تعریف میکند(ویلیام ،2007) . سازمان صدا وسیما ، نیم قرن است که به قانون سپرده شده است. در تمام این سال ها، مقرراتی که در خصوص این رسانه تصویب شده، اشتراکات و شباهت های زیادی دارد. صدا و سیما همیشه دولتی بوده و بخش خصوصی جز در موارد استثنایی آن هم در دوره هایی کوتاه، راه به دایره فعالیت های رسانه ملی نیافته است. اداره این سازمان نیز با دیگر سازمان های دولتی تفاوت هایی داشته و در مجموع، همیشه سازمان صدا و سیما، از مقررات خاص و منحصر به فردی برخوردار بوده است. صدا وسیمای خراسان رضوی با توجه به فضای معنوی شهر مشهد می تواند جایگاه ویژه ای درمیان دیگر شبکه های استانی داشته باشد که با توجه به بررسی ها به نظر می رسد که برنامه های رادیویی وتلویزیونی این شبکه کیفیت زیادی نداشته واحتمالاً مخاطبان از برنامه های این شبکه، رضایت چندانی ندارند و همین امر موجب شد که تا با مطالعه و تحقیق به دنبال صحت وسقم این موضوع بوده و درصورت مشخص شدن صحت این فرضیه با ارائۀ راه حل و راهکار برای این مساله، شاهد پیشرفت برنامه های این شبکه استانی واثربخشی هرچه بیشتر برنامه ها و فعالیت های سازمان مذکور باشیم. بر همین اساس در این تحقیق، مدیریت برنامه های صدا وسیمای مرکز استانی خراسان رضوی، با مولفه هایی مانند؛ گروه بندی و سازمان دهی نیروها،گرایش موضوعی برنامه ها، فنون ارتباطی کارکنان، تکنولوژی ساخت برنامه بررسی و اندازه گیری می شوند تا تأثیر آن بر اثربخشی برنامه های تولیدی این شبکه بر مخاطبان مشخص گردد. 1-3- اهمیت و ضرورت بسیاری از نهادهای اجتماعی بخصوص مراکز آموزشی و رسانهها میتوانند در راستای ترویج و توسعه علمی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و به عبارت دیگر پیشرفت و سازندگی کشور، نقش اساسی داشته باشند، اما صدا و سیما به عنوان دانشگاهی سراسری و فراگیر، نقش موثرتری را بر عهده دارند، چرا که معمولاً برنامههای رسانه ملی، بویژه برنامهها و فیلمهای تلویزیونی، اثرات فرهنگی اجتماعی قابل ملاحظهای را در ابعاد مختلف به همراه دارند. صدا وسیما بر اساس رهنمودهای حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری دانشگاه عمومی است که به عنوان مهم ترین وسیله ارتباط جمعی نقش بزرگی در تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایفا میکند. همچنین در این رهنمودهای ارزنده بر رسالت و وظایف خطیر صدا وسیما و نقش مؤثر برنامههای گوناگون آن در شکوفایی فرهنگی جامعه و رفع تنگناها و چالشهای اجتماعی تأکید شده است. بر همین مبنا، اجرای سیاستهای فرهنگی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، از وظایف قانونی و رسمی صدا وسیما است. قانون برنامة سوم توسعه نیز در مواد 159 و 167 خود سازمان صدا وسیما را موظف به انجام مطالعات و تحقیقات، ارزیابی مستمر اثربخشی فعالیتها، تقویت هنرها و علوم و فنون، تکمیل پوشش جمعیتی، انعکاس و نقد عملکرد دستگاههای اجرایی،ترویج آموزشهای عمومی، فنی و حرفهای و نظایر آن نموده است(محمدی،1379) . در حال حاضر بـه نظر میرسد اکثر برنامههای تلویزیونی شبکه خراسان رضوی به جز بخش خبری وگزارش ها که جنبه اطلاع رسانی دارد، به جای پرداختن به برنامههای هدفمند ، فرهنگ ساز، تاثیر گذار و بنیادین، به نوعی گرفتار برنامههای صرفاً سرگرم کننده، سطحی و کم محتوا شدهاند و لذا این سوال مطرح است که چرا صدا و سیما در مرکز استان خراسان که با وجود جمعیت زیاد استان و وجود خیل عظیم مسافران و زائرین می تواند جزء پربارترین و پر بیننده ترین شبکه های کشور باشد از این ظرفیت بسیار خوب برای رشد همه جانبه جامعه در ابعاد مختلف، غفلت و برای تعمیق و تحکیم دستاوردهای انقلاب اسلامی و ترویج علم و دانش و توسعه فرهنگ و ارزش های اسلامی و انقلابی، استراتژی مدون و مشخصی ندارد؟ با توجه به کاربردی بودن پژوهش، یافتههای حاصل از آن برای سازمان صدا و سیما خراسان رضوی میتواند در سیاستگزاری ، مدیریت برنامه و اصلاح شیوههای ناکارآمد گذشته یاری رساند و همچنین میتواند مشخص سازد که در چه مواردی، ضعف و کاستی وجود دارد تا از تعمیم اشتباهات به موارد صحیح جلوگیری شود که همه این موارد باعث می شود فعالیت های این سازمان رو به اثربخشی بیشتر سوق یابد ونهایتا کارایی و بهروری بیشتر شده و مانع اتلاف سه منبع حیاتی ومهم نیروی انسانی ، زمان و سرمایه گردد. همچنین ضرورت انجام این تحقیق، حرکت در مرزهای علم و دانش ودانش افزایی در حوزه مدیربت رسانه است و با تولید ادبیات و مبانی نظری در این رابطه به الگویی دست می یابیم که اولا بومی است و ثانیا موجب گردآوری اطلاعات مفیدی به عنوان ادبیات و تاریخچه این موضوع می شود. 1-4- چارچوب کلان نظری تحقیق:
1- گروه بندی وسازماندهی نیروها 2- گرایش موضوعی برنامه ها 3- فنون ارتباطی کارکنان 4- تکنولوژی ساخت برنامه ها 5- تنوع برنامه ها 6- زمان ارائه برنامه ها
1- افزایش سطح آگاهی 2- رضایت مخاطبان 3- ایجاد انگیزه 4- افزایش نگرش مثبت 5- کیفیت برنامه ها 6- همراستایی با فرهنگ جامعه
نمودار 1- 1- مدل مفهومی پژوهش را نشان می دهد. 1-5-گزاره های تحقیق 1-5-1- اهداف پژوهش 1-5-1-1- هدف اصلی بررسی میزان رابطه مدیریت برنامه ها و اثر بخشی برنامه های صدا و سیمای استان خراسان رضوی 1-5-1-2- اهداف فرعی - شناخت رابطه گروه بندی وسازماندهی تخصصی نیروهای صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی - شناسایی رابطه گرایش موضوعی برنامه های صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی - شناسایی رابطه فنون ارتباطی کارکنان صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی - شناخت رابطه تکنولوژی ساخت برنامه های صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی - شناخت رابطه تنوع برنامه های صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی - شناسایی رابطه زمان ارائه برنامه های صدا و سیمای خراسان رضوی و اثربخشی برنامه های شبکه خراسان رضوی 1- 5-2- سوالات پژوهش 1-5-2-1- سوال اصلی مدیریت برنامه های صدا وسیمای خراسان رضوی تا چه اندازه از اثربخشی برخوردار است؟ 1-5-2-2- سوالات فرعی - گروه بندی و سازماندهی تخصصی کارکنان صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ - گرایش موضوعی برنامه های صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ - فنون ارتباطی کارکنان صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ - تکنولوژی ساخت برنامه های صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ - تنوع برنامه های صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ - زمان ارائه برنامه های صدا وسیمای استان خراسان رضوی تا چه اندازه با اثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه دارد ؟ 1-5-3- فرضیه های تحقیق: 1-5-3-1- فرضیه اصلی : بین مدیریت برنامه ها و اثربخشی شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه معنی داری وجود دارد. 1-5-3-2- فرضیه های فرعی : 1- بین گروه بندی و سازماندهی نیروهای تخصصی صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی ، رابطه معناداری وجود دارد. 2- بین گرایش موضوعی برنامه های صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی ، رابطه معناداری وجود دارد. 3- بین فنون ارتباطی کارکنان صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی ، رابطه معناداری وجود دارد. 4- بین تکنولوژی ساخت برنامه های صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه ، صدا و سیمای استان خراسان رضوی رابطه معناداری وجود دارد. 5- بین تنوع برنامه های صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی ، رابطه معناداری وجود دارد. 6- بین زمان ارائه برنامه های صدا وسیمای خراسان رضوی واثر بخشی برنامه های شبکه صدا و سیمای استان خراسان رضوی ، رابطه معناداری وجود دارد. 1-6- روش شناسی تحقیق 1-6-1- نوع و روش تحقیق : این تحقیق ازنظر هدف ، کاربردی واز نظر شیوه گردآوری اطلاعات یک تحقیق توصیفی- همبستگی است. در این تحقیق به بررسی وضعیت موجود و اندازه گیری میزان رابطه بین متغیرها، یعنی متغیر مستقل مدیریت برنامه ها و تاثیر آن برمتغیر وابسته اثربخشی می پردازیم. 1-6-2- قلمرو تحقیق: 1-6-2-1- قلمرو موضوعی : موضوع این تحقیق بررسی میزان اثربخشی مدیریت برنامه های صداو سیمای خراسان رضوی است که در واقع از نظر موضوعی ، زیر مجموعه مدیریت رسانه است. 1-6-2-2- قلمرو مکانی : قلمرو مکانی تحقیق حاضر ، کلیه دانشگاه های سطح شهر مشهد می باشد. 1-6-2-3- قلمرو زمانی تحقیق: این تحقیق در بازه زمانی اقدامات برنامه سازی و مدیریت صدا و سیمای استان خراسان رضوی از فروردین 92 لغایت اسفند92 انجام می شود. 1-6-3- جامعه آماری جامعه آماری این پژوهش را کلیۀ اساتید رشته علوم ارتباطات و جامعه شناسی فعال در حوزه رسانه شهر مشهد تشکیل می دهند.N= n 1-6-4- روش نمونه گیری و تخمین حجم نمونه: نمونه گیری به عمل نیامده و از روش کل شمار استفاده شده است. 1-6-5- روش ها و ابزار گردآوری داده ها برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ای و بررسی اسناد و ابزاری مانند مصاحبه تلفنی، مصاحبه حضوری و پرسش نامه استفاده شده است. 1-6-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها برای پردازش داده ها از نرم افزارspss استفاده شده و تجزیه و تحلیل داده ها نیز با ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره است. 1-6-7- نقشه راه پس از اینکه پروپوزال تصویب شد، در فصل اول رئوس کلی و نحوه انجام تحقیق مشخص گردید. در مرحله بعد ادبیات تحقیق و متغیرها بررسی و نگارش شده سپس به روش تحقیق و روشهای گردآوری اطلاعات درفصل سوم پرداخته شده و در این مرحله کار گردآوری دادهها و ذخیرهسازی آنها صورت می گیرد. در مرحله بعدی یا همان فصل چهارم ، تجزیه و تحلیل دادهها و یافتهها انجام شد و مرحله آخر ارائه نتایج و پیشنهادها می باشد که در فصل پنجم پژوهش است. جدول 1-1- نقشه راه
1-7- شرح واژه ها و اصطلاحات تحقیق: مدیریت :فرآیند به کارگیری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامهریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدایت و کنترل است که برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول صورت میگیرد )الوانی ،1385). گروه بندی وسازماندهی: پس ازتقسیم کار سازمان باید مجموعه ای از کارها را دریک گروه قرار دهد وسپس گروه ها را هماهنگ کند.از این رو سازمان از طریق تشکیل دوایر یا گروه های ویژه کارها را به گروه های مختلف وتا حدی تخصصی تقسیم می کند (رابینز،1378) . گرایش موضوعی برنامه ها: منظور همان معیارها وتمایلات برای انتخاب محتوی وموضوعات ساخت وپخش برنامه است. فنون ارتباطی کارکنان: مهارت های ارتباطی کارکنان در 4مقوله ی کنترل،ایجاد انگیزه، ابراز احساسات و اطلاعات بین کارکنان و مدیران تعریف می شود (رابینز،1378) .
تنوع برنامه ها: در انگلیسی از تنوع (Variety) برای بیان ویژگیهایی که چیزی را از چیزهای دیگر جدا میکند، استفاده میشود. در فارسی نیز تنوع (با ریشه عربی) به معنای گونهگون شدن که در فارسی به گوناگونی مشهور است. زمان ارائه برنامه ها: درواقع همان برنامه ریزی برای زمان پخش برنامه هاست. اثربخشی:عبارت است از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده .به بیان دیگر اثربخشی نشان میدهد که تا چه میزان از تلاشهای انجام شده نتایج مورد نظر حاصل شده است (دفت،1388) . افزایش سطح آگاهی: ارتقای میزان اطلاعات و دانش افراد در حوزه های مختلف اجتماعی ،سیاسی ،فرهنگی ، اقتصادی و... رضایت مخاطب: رضایت احساس مثبتی است که در فرد پس از استفاده از کالا یا دریافت خدمت ایجاد می شود. نگرش مثبت: یک حالت عاطفی و درونی مثبت ، نسبت به یک موضوع است که مبنای عمل فرد نسبت به آن موضوع می شود (رابینز،1378) . انگیزه: تمایل به انجام کار است و درگرو توانایی فرد ،تا تا بدان وسیله نوعی نیاز تامین گردد (رابینز ،1378) . کیفیت برنامه ها: وجود ویژگی هایی در برنامه ها یا خدمات که نیازهای مخاطبان را پاسخ می دهد و موجب رضایت مخاطب می گردد. همراستایی با فرهنگ جامعه: یعنی هم جهت بودن و هماهنگی بین ارزش ها و |