دانلود فایل

بزرگترین مرجع دانلود فایل

دانلود فایل

بزرگترین مرجع دانلود فایل

نقشه اتوکد بافت فرسوده منطقه 10 شهر اصفهان

نقشه اتوکد بافت فرسوده منطقه 10 شهر اصفهان

نقشه اتوکد بافت فرسوده منطقه 10 شهر اصفهان

در این پست فایل نقشه اتوکد بافت فرسوده منطقه 10 شهر اصفهان با فرمت DWG که توسط مهندسین مشاور نقش جهان پارس در سال 93 تدوین شده است،در اختیار شما عزیزان قرار گرفته است،تصویر پیش نمایش مربوط به همین نقشه می باشد.

حجم نقشه:28 مگابایت

 

 

تصویر محیط برنامه

Image result for ‫نقشه اتوکد بافت فرسوده منطقه 10اصفهان‬‎

 

 





کارایی ترکیبات مختلف در کنترل آلترناریوز سیب زمینی

کارایی ترکیبات مختلف در کنترل آلترناریوز سیب زمینی

کارایی ترکیبات مختلف در کنترل آلترناریوز سیب زمینی

چکیده

بیماری لکه موجی یکی از بیماری‌های مهم و رایج بوده که در اکثر گیاهان خانواده سولاناسه ایجاد بیماری می‌نماید. هم اکنون در ایران این بیماری مزارع سیب‌زمینی را بطور همه گیر تهدید می نماید. امروزه بدلیل گسترش این بیماری در مزارع سیب زمینی و هم‌چنین خسارتترکیبات سمی به محیط زیست و انسانها استفاده از ترکیبات غیر سمی در کنترل لکه موجی سیب‌زمینی بسیار حائز اهمیت است. در این پژوهش تاثیر نمکهای بیکربنات سدیم (NaHco3)، کلرید کلسیم (CaCl2)، قارچکشهای رورال‌تی‌اس و داکونیل، ترکیب بیولوژیک باسیلکس و همچنین روغن میخک بر روی محیط کشتPDA در میزان رشد گونه های Alternaria solani و A. alternataمورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که همه قارچکشهای مورد آزمایش بجز داکونیل در بازدارندگی رشد میسلیومی این دو گونه موثر است. تفاوتهایی از نظر اثر بر سرعت رشد پرگنه قارچ در محیط آزمایشگاه دارا می‌باشند. قابل ذکر است که میزان بازدارندگی بسته به نوع ترکیب و گونه قارچی متفاوت بود. بیشترین بازدارندگی مربوط به قارچکش رورال‌تی‌اس با غلظت 30 پی‌پی‌ام‌ و نمک بیکربنات سدیم با غلظت 35 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر بود که موجب توقف کامل از رشد میسلیوم در دو گونه قارچی مذکور در شرایط آزمایشگاه شده است. به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش در محیط آزمایشگاه نشان داد که افزایش غلظت ترکیبات با میزان جلوگیری از رشد میسلیومی قارچهای A. solani و A. alternata رابطه مستقیم دارد و همچنین تاثیر ترکیبات مورد آزمایش درکاهش رشد A. solaniبیشتر از A. alternata بود. در قسمت دیگری از این پژوهش میزان تاثیر این ترکیبات در کاهش شدت بیماری ناشی از گونه‌های قارچی مذکور روی رقم آگریا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایشات گلخانه ای حاکی از تاثیر قابل توجه ترکیبات مورد بحث در کاهش میزان بیماری لکه موجی سیب‌زمینی بود. حداکثر تاثیر رورال‌تی‌اس، داکونیل، بیکربنات سدیم، کلرید کلسیم، باسیلکس و روغن میخک در کاهش شدت بیماری به ترتیب 33/88 ، 93 ، 33/92، 93 ، 33/70 و 74 درصد بود. این بررسی مشخص نمود که تاثیر ترکیبات مورد آزمایش در محیط گلخانه در کنترل بیماری ناشی از A. alternataبیشتراز A. solaniبود. به طور کلی نتایج نشان داد که استفاده از بیکربنات سدیم، باسیلکس و روغن میخک علاوه بر سموم شیمیایی در کنترل بیماری لکه موجی سیب زمینی امید بخش می‌باشد.

کلمات کلیدی: لکه موجی سیب زمینی، Alternaria solani ،Alternaria alternata

فهرست مطالب صفحه

چکیده1

فصل اول :مقدمه2

فصل دوم: مروری بر تحقیقات گذشته

2-1 مدیریت بیماری گونه های Alternaria spp5

2-2 عامل بیماری6

2-3 علائم بیماری لکه موجی6

2-4 چرخه بیماری و زیست شناسی7

2-5 تاریخچه بیماری لکه موجی9

2-6 ترکیبات مورد استفاده در این پژوهش10

2-7 راه‌کارهای مدیریت لکه موجی10

2-7-1تدابیر مدیریت قبل از کشت11

2-7-1-1 انتخاب رقم11

2-7-1-2 انتخاب مزرعه.............................................................................................................11

2-7-1-3 از بین بردن ماده تلقیح زمستان گذران.........................................................................12

2-7-2 مدیریت در طول رشد گیاه..................................................................................................12

2-7-2-1 کنترل آفات و بیماریها.................................................................................................12

2-7-2-2 کوددهی.......................................................................................................................12

2-7-2-3 آبیاری..........................................................................................................................13

2-7-2-4 برنامه پیش آگاهی13 2-8 تاریخچه کنترل لکه موجی سیب‌زمینی 14

فصل سوم: مواد و روشها

3-1 قارچهای مورد آزمایش............................................................................................................ 33

3-2 معرفی ترکیبات مورد استفاده.....................................................................................................33

3-2-1 ایپرودیون +کاربندازیم با نام تجاری رورال‌تی‌اس....................................................33

3-2-2 کلروتالونیل با نام تجاری داکونیل...............................................................................34

3-2-3 ترکیب بیولوژیک باسیلکس.........................................................................................34

3-2-4 نمک بیکربنات سدیم.....................................................................................................34

3-2-5 نمک کلرید کلسیم...........................................................................................................34

3-2-6 روغن میخک......................................................................................................................34

3-3 رقم سیب زمینی مورد استفاده...........................................................................................................34

3-4 بررسی تاثیر ترکیبات در رشد قارچهای مورد مطالعه در آزمایشات زیست سنجی38 3-5 بررسی تاثیر ترکیبات در جلوگیری از توسعه بیماری در محیط گلخانه38

3-5-1 نمکهای معدنی................................................................................................................38

3-5-2 ترکیب بیولوژیک.............................................................................................................38

3-5-3 روغن میخک....................................................................................................................38

3-5-4 سموم شیمیایی..................................................................................................................38

3-6 روشهای مورد آزمایش جهت اسپورزایی قارچAlternaria Solani .......................41

3-7 محیط کشت‌های مورد استفاده ...................................................................................................41

3-4-1 محیط کشت سیب زمینی هویج آگار............................................................................41

3-7-2 محیط کشت سیب‌زمینی دکستروز‌آگار..........................................................................42

3-4-3 محیط کشت آب آگار.......................................................................................................42

3-8 آنالیز آماری.....................................................................................................................................42

فصل چهارم : نتایج و بحث

4-1 بررسی اثر ترکیبات در جلوگیری از رشد میسلیومیAlternaria spp. درون تشتک پتری......43

4-2 بررسی اثر اسپوردهی Alternaria solaniدرآزمایشگاه ....................................................46

4-3 بررسی اثر ترکیبات در کاهش شدت بیماری لکه موجی سیب‌زمینی در محیط گلخانه..............56

4-4 بررسی روش مایه‌زنی با Alternaria solaniدرگلخانه.......................................................57

فصل پنجم : نتیجه گیری کلی و پیشنهادات

5-1 نتیجه گیری کلی........................................................................................................................77

5-2 پیشنهادات................................................................................................................................78

منابع....................................................................................................................................................79

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول 2-1 لیست ترکیبات موثر گزارش شده در جهان روی بیماری آلترناریوز سیب‌زمینی......................27

جدول 3- 1غلظت‌های مورد استفاده ترکیبات در شرایط آزمایشگاه ..........................................................37

جدول 3-2 غلظت های مورد استفاده ترکیبات در گلخانه……………......…….…………..………………..40

جدول 4-1مقایسه میانگین اثرهمزمان گونه قارچ با ترکیب شیمیایی بر میزان رشد و درصد کاهش رشد قارچ در آزمایشگاه ....................................................................................................................................49

جدول 4-2 مقایسه میانگین اثرترکیب بر میزان رشد و درصد بازدارندگی رشد دو گونه‌ی قارچی
Alternaria solani وAlternaria alternata در شرایط آزمایشگاه.............................................49

جدول4-3 بررسی میزان تندش اسپور Alternaria alternataدر مقابل غلظت های متفاوت داکونیل51

جدول4-4 جدول مقایسه میانگین اثر ترکیب شیمیایی بر شدت بیماری و درصد کاهش شدت بیماری ناشی از Alternaria solaniدر گلخانه...............................................................................................63

جدول 4-5 مقایسه میانگین اثر ترکیب شیمیایی بر شدت بیماری و درصد کاهش شدت بیماری در گونهAlternaria alternata ..............................................................................................................64

جدول4-6 جدول تجزیه واریانس اثر ترکیب شیمیایی ومایه زنی بر شدت بیماری و درصد کاهش شدت بیماری در گونه Alternaria solaniدر محیط گلخانه..........................................................................69

جدول4-7 مقایسه میانگین اثر مایه‌زنی بر شدت بیماری و درصد کاهش
بیماری Alternaria solaniدرمحیط گلخانه.......................................................................................69

جدول 4-8 مقایسه میانگین اثر متقابل مایه‌زنی با توئین و ترکیب شیمیایی در میزان شدت بیماری و درصد کاهش شدت بیماری ناشی از گونه Alternaria solani.....................................................................70

جدول4-9 مقایسه میانگین اثر متقابل مایه‌زنی بدون توئین و ترکیب شیمیایی در میزان شدت بیماری و درصد کاهش شدت بیماری ناشی از ........................................……….Alternaria solani71

جدول4-10تاثیر سموم رورال‌تی‌اس و داکونیل با روشهای مختلف بر روی
گونه Alternaria alternata ..................................................................................76

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار 4-1 نمودار میانگین میزان رشد در دو گونه قارچی Alternaria solani و
Alternaria alternata..........................................................................................52

نمودار 4-2 نمودار میانگین درصد بازدارندگی دو گونه قارچی..................................................................53

نمودار 4-3 اثر متقابل ترکیب شیمیایی بر میزان رشد دو گونه قارچی در شرایط آزمایشگاه......................54

نمودار4-4 نمودار اثر متقابل ترکیب شیمیایی بر میزان درصد بازدارندگی از رشد دو گونه‌ی

قارچی در شرایط آزمایشگاه......................................................................................................................55

نمودار 4-5 مقایسه میانگین اثر ترکیب شیمیایی بر شدت بیماری ناشی از Alternaria solani. .... 65

نمودار 4-6 مقایسه میانگین اثر ترکیب شیمیایی بر درصد کاهش بیماری A. solani......................66

نمودار 4-7 مقایسه میانگین اثر ترکیب شیمیایی بر شدت بیماری ناشی از Alternaria alternata ...67

نمودار 4-8 مقایسه میانگین اثر ترکیب شیمیایی بر درصد کاهش بیماری ناشی از
Alternaria alternata........................................................................................68

نمودار 4-9 مقایسه میانگین اثر تلقیح بر شدت بیماری ناشی از قارچ Alternaria solani ...........72

نمودار 4-10 مقایسه میانگین اثر تلقیح بر درصد کاهش شدت بیماری ناشی از Alternaria solani73

نمودار 4-11 مقایسه میانگین اثر متقابل ترکیب شیمیایی و مایه‌زنی درشدت بیماری قارچ
Alternaria solani. ............................................................................................74

نمودار 4-12 مقایسه میانگین اثر متقابل ترکیب شیمیایی ومایه‌زنی در درصد کاهش بیماری ناشی از قارچ

………………………………………………………………….......Alternaria solani 75

فهرست اشکال

عنوان صفحه

شکل 2-1 اسپور قارچ Alternaria solani وAlternaria alternata ........................6

شکل 2-2 علائم بیماری لکه موجی سیب زمینی...............................................................................7

شکل 2-3 چرخه بیماری ناشی از گونه های آلترناریا.........................................................................9

شکل 4-1 میزان رشد میسلیومی قارچ در تیمار با ترکیبات مختلف...................................................46

شکل 4-2 میزان شدت بیماری قارچ در تیمار با ترکیبات مختلف در محیط گلخانه..........................59

فصل اول

مقدمه

سیب زمینی گیاهی است با ارزش غذایی بالا که از نظر تولید و مصرف در جهان پس ازگندم، ذرت، برنج و جو مقام پنجم را دارد و در ایران پس از گندم مقام دوم را بخود اختصاص داده است. سیب زمینی به علت قدرت تولید بالا و سازگاری با دامنه بسیار وسیعی از اقلیم ها و به عنوان یک منبع غذایی، تولید آن رو به افزایش است. میزان تولید سیب زمینی در کشور 71/4 میلیون تن گزارش شده است. این محصول از جایگاه ویژه‌ای در کشورمان برخوردار است بطوریکه، از میان 140 کشور که هر ساله این محصول را تولید می‌کنند، ایران رتبه سیزدهم جهانی را دارا است (شهبازی و همکاران، 1390).

بر اساس آمار منتشر شده در سال زراعی 90-89 سطح زیر کشت سیب زمینی در ایران مجموعا برابر با 186 هزار هکتار، میزان کل محصول تولید شده 5/7 میلیون تن و میزان عملکرد محصول به طور متوسط بین 2/30067 کیلوگرم در هکتار (کشت آبی) تا 8/9858 کیلوگرم در هکتار (کشت دیم) بوده است. سطح زیر کشت سیب‌زمینی در استان خراسان رضوی برابر با 5869 هکتار، مقدار تولید محصول 41/168 تن و متوسط عملکرد محصول 96/28630 کیلو گرم در هکتار بوده است (آمارنامه کشاورزی 1390-1389).

سازمان خواروبار جهانی، سیب‌زمینی را به‌عنوان یک محصول کشاورزی اشتغال‌زا و تامین‌کننده امنیت غذایی در دنیا معرفی می‌کند. بنا بر اظهارات مقامات ارشد فائو اهمیت سیب‌زمینی در امنیت غذایی صدها میلیون نفر از مردم دنیا و به‌ویژه ساکنان کشورهای در حال توسعه که سرانه مصرف سالیانه آنها بیش از 20 کیلوگرم است، نادیده گرفته شده و به این خاطر سازمان خواروبار جهانی، برای تاکید بر اهمیت این محصول و احیای آن سال 2008 میلادی را سال بین‌المللی سیب‌زمینی اعلام کرد. گفتنی است، طبق آمار و ارقام سازمان خواروبار جهانی بیشترین تولید سیب‌زمینی در سال 2005 میلادی به ترتیب به چین، روسیه و هند اختصاص داشته و ایران در این رتبه‌بندی، مقام سیزدهم را بین کشورهای دنیا دارد. سازگاری این گیاه به شرایط آب و هوایی مناطق مختلف به گونه‌ای است که هم اکنون در بیش از ۱۴۰ کشور جهان، سیب زمینی تولید می‌شود، با این حال به دلیل اثرات محدود کننده‌ی تنش‌های مختلف نظیر کم آبی و خشکی و نیز حرارت بالا، بیشترین میزان تولید و عملکرد این گیاه در کشورهای مناطق معتدله حاصل می‌شود (کاظمی و همکاران، 1390).

تقریبا 160 بیماری در مورد سیب زمینی وجود دارد که حدود 50 بیماری قارچی، 30 بیماری ویروسی، 10 بیماری باکتریایی، حدود 50 بیماری هم ناشی از عوامل نا شناخته می باشند (جعفر‌پور، 1370).

در این پژوهش از رقم آگریا بدلیل فراوانی و غالب بودن این رقم در منطقه استفاده کردیم.

بیماریهای ناشی از آلترناریا از متداول ترین بیماری ها در گیاهان متعدد در سر تا سر دنیاست. این بیماری‌ها روی برگ، ساقه، گل و میوه عمدتا گیاهان یکساله اثر می کنند. خسارت هایی که بر اثر آلترناریاهای مختلف روی میزبان ها ایجاد می شود، بالاترین جایگاه را بین هر یک از بیماریها دارد (ایزدپناه و همکاران،1389).

بیماری لکه موجی سیب زمینی با عامل A. solani وA. alternataیکی از رایج‌ترین بیماریهای سیب زمینی در مناطق سیب زمینی کاری است. میزبانهای اصلی آن درگیاهان سولاناسه[1] سیب زمینی، گوجه‌فرنگی و فلفل هستند(نیرگارد[2]، 1945). این بیماری بیشترین خسارت را به سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی در آمریکا، استرالیا، فلسطین، انگلیس و هند وارد میکند (شهبازی و همکاران، 1390).

سالیانه بین 38 تا 78 درصد محصول گوجه فرنگی و سیب‌زمینی درجهان در اثر این بیماری از بین
می رود (داتار و همکاران[3]،1970؛ جونزو همکاران[4]،1993؛ باسو[5]، 1974). زخمهای بوجود آمده در اثر لکه موجی روی غده دارای شکل گرد و نامنظم و کمی فرورفته بوده و اغلب با یک حاشیه به رنگ ارغوانی تا قهوه ای تیره احاطه شده اند. بافتهای زیرین لکه ها چرمی، کرکی و خشک شده و معمولا به رنگ قهوه ای تیره در می آیند. زخم ها کیفیت و بازار پسندی غده را کاهش می دهد و عمدتا روی ارقام پوست سفید و قرمز که برای چیپس مصرف می شوند، ایجاد مشکل می‌کند (روشندل و همکاران،1388). این بیماری در انبار از طریق زخم موجود در غده‌ها سبب آلودگی و ایجاد پوسیدگی خشک می‌شود(فرانس و همکاران[6]، 2001).

با توجه به اهمیت بیماری لکه موجی در استان خراسان رضوی و ایجاد خسارت ‌های زیست محیطی بر اثر باقی ماندن سموم شیمیایی بر روی گیاهان و عدم مدیریت صحیح مبارزه شیمیایی، استفاده از ترکیبات غیر سمی و معدنی به عنوان راهکار نوینی برای جایگزینی سموم شیمیایی توصیه شده است و در این پژوهش بررسی هایی روی چند ترکیب شیمیایی شامل رورال‌تی‌اس‌، داکونیل ، بیکربنات سدیم، کلرید کلسیم، باسیلکس و هم چنین روغن میخک برای بازدارنگی از رشدگونه‌های قارچی A. solaniوA. alternata در محیط آزمایشگاه و گلخانه پرداخته شده است.

[1] -Solanaceae

[2] -Neergaard

[3] -Datar et al

[4] -Jones et al

[5]- Basu

[6]Franc et al





شناسایی نماتدهای انگل گیاهی ریزوسفر خانواده کدوئیان در استان خراسان رضوی

شناسایی نماتدهای انگل گیاهی ریزوسفر خانواده کدوئیان در استان خراسان رضوی

شناسایی نماتدهای انگل گیاهی ریزوسفر خانواده کدوئیان در استان خراسان رضوی

چکیده:

به منظور شناسایی نماتدهای انگل گیاهی ریزوسفر مزارع خانواده کدوئیان استان خراسان رضوی، طی سال های 1388 ، 1389و 1390 تعداد 54 نمونه خاک از مزارع گیاهان خانواده کدوئیان استان جمع آوری گردید. نمونه های خاک به آزمایشگاه گیاه پزشکی دانشگاه فردوسی مشهد منتقل شده و در دمای 4 درجه سانتی گراد نگهداری شدند.سپس مرحله ی شستشوی خاک ها واستخراج نماتدها با استفاده از روش تغییر یافته تلفیق الک و سانتریفیوژ جن کینز(Jenkins, 1964 ) انجام شد ونماتدهای استخراجی طبق روش دگریس (De Grisse, 1969) تثبیت و به گلیسیرین منتقل شدند. سپس از آنها اسلایدهای میکروسکوپی توسط میکروسکوپ نوری جهت بررسی مشخصات مرفولوژیکی تهیه شد. درنهایت تعداد 1800 نماتد از 54 نمونه خاک،پس از اندازه گیری های لازم و رسم تصاویر مورد نیاز شناسایی شدند که با استفاده از منابع و کلیدهای موجود توانستند در 23 گونه نماتد متعلق به 15 جنس طبقه بندی شدند که عبارتند از:

Aphelenchus avenae, A. isomerus, Basiria graminophila, Boleodorus thylactus,Ditylenchus medicaginis, D. tenuidens, Filenchus cylindricaudus, F. thornei,F. vulgaris,، Helicotylenchus egyptiensis,H. pseudorobustus, Geocenamus tenuidens, Irantylenchus clavidorus, ، Merlinius brevidens, ، Meloidogyne javanica,، Neopsilenchus magnidens,Pratylenchus coffeae, ، P. thornei, P. neglectus, Psilenchus iranicus, Tylenchorhynchus goffarti, T. solani, Zygotylenchus guevarai

از بین جنس ها و گونه های شناسایی شده چهارگونه ،Psilenchus iranicus ،F. vulgaris ، Geocenamus tenuidens و Meloidogyne javanicaبیشترین فراوانی را در مزارع استان برخوردار بودند.در ادامه تحقیق، به منظور شناسایی نماتدهای ریشه گرهی مزارع کدوئیان استان تعداد 8 نمونه خاک و ریشه آلوده به نماتد از مناطق مختلف استان جمع آوری گردید. که در این نمونه ها گونه Meloidogyne javanica جداسازی و شناسایی گردید.

کلید واژه‌ها: خراسان رضوی، ریزوسفر ، کدوئیان ، نماتدهای انگل گیاهی

فهرست مطالب

فصل اول.. 1

مقدمه و اهمیت تحقیق.. 1

1-1-گیاهشناسی خانواده کدوئیان.. 1

1-1-1-گیاه شناسی خربزه ، منشأ و تاریخچه.. 1

1-1-2-گیاه شناسی خیار، منشأ و تاریخچه.. 4

1-1-3-گیاه شناسی طالبی، منشأ و تاریخچه.. 3

1-1-4-گیاه شناسی کدو، منشأ و تاریخچه.. 3

1-1-5-گیاه شناسی هندوانه ، منشأ و تاریخچه.. 4

1-2- نیازهای محیطی خانواده کدوئیان.. 4

1-3- بررسی وضعیت سطح زیر کشت، عملکرد و تولید در جهان.. 5

1-4- بیماری های مهم کدوئیان.. 6

1-5- اهمیت و اهداف تحقیق.. 6

فصل دوم.. 9

بررسی منابع.. 9

2-1- اهمیت نماتد های انگل گیاهی بر روی خانواده کدوئیان.. 9

2-2- مطالعات انجام شده در جهان و ایران.. 10

فصل سوم.. 15

مواد و روش ها.. 15

3-1- نمونه برداری.. 15

3-2- استخراج نماتدها.. 18

3-2-1- استخراج نماتدهای کرمی شکل از خاک.. 18

3-3- استخراج ماده های متورم جنس Meloidogyne از ریشه.. 19

3-4- کشتن، ثابت کردن و انتقال نماتدها به گلیسیرین خالص.. 20

3-5- تهیه اسلاید های میکروسکوپی.. 21

3-5-1- تهیه اسلایدهای دایم از نماتدهای کرمی شکل.. 21

3-5-2- تهیه برش از شبکه کوتیکولی انتهای بدن ماده های بالغ جنس Meloidogyne و تهیه اسلاید میکروسکوپی.. 22

3-6- مشخصات مورفولوژیک و مورفومتریک مورد استفاده در تشخیص گونه ها 22

3-6-1- مورفومتری و رسم تصاویر.. 24

3-7- جداسازی نماتد های ریشه گرهی و خالص سازی آنها.. 26

3-8- استخراج DNA ژنومیچند جمعیت از جنس Filenchus :.. 27

3-8-1-انجام واکنش PCR :.. 27

3-8-2-روش دستی PCR.. 28

3-8-3- تشخیص فرآورده های PCR.. 29

فصل چهارم.. 31

نتایج و بحث.. 31

4-1- نتایج.. 31

4-2- شرح جنس ها و گونه های شناسایی شده.. 32

4-2-1- جنسAphelenchus Bastian,1865.. 32

4-2-1-1- گونه Aphelenchus avenae Bastian , 1865.. 32

4-2-1-2- گونه Aphelenchus isomerus Anderson & Hooper,1980.. 33

4-2-2- جنسBasiria siddiqi,1959.. 34

4-2-2-1- گونه Basiria graminophila siddiqi,1959.. 35

4-2-3- جنسBoleodorus Thorne, 1941.. 37

4-2-3-1- گونهBoleodorus thylactus Thorne, 1941.. 37

4-2-4- جنسDitylenchus Filipjev,1936.. 39

4-2-4-1- گونه Ditylenchus medicaginis Wasilewska, 1965.. 39

4-2-4-2- گونه Ditylenchus tenuidens Gritzenko, 1971.. 40

4-2-5- جنسFilenchus Andrassy,1954 (Mey,1961)42

4-2-5-1- گونه Filenchus cylindricaudus (wu,1969) siddiqi, 1986.. 43

4-2-5-2- گونه Filenchus thornei (Thorne & Malek,1968)Siddiqi,1986.. 44

4-2-5-3- گونه Filenchus vulgaris (Brzeski,1963) Lownsbery ,1985.. 46

4-2-6- جنسGeocenamusThorne&Malek,1968.. 47

4-2-6-1- گونه Geocenamus tenuidens, Thorne & Malek, 1968.. 48

4-2-7- جنس Helicotylenchus Steiner,1945.. 51

4-2-7-1- گونه Helicotylenchus egyptiensis, Tarjan, 1964.. 52

4-2-7-2- گونه Helicotylenchus pseudorobustus(Steiner,1964) Golden ,1956.. 53

4-2-8- جنسIrantylenchusKheiri, 1972.. 55

4-2-8-1- گونه Irantylenchus clavidorus, Kheiri,1972.. 56

4-2-9- جنسMeloidogyne Goeldi, 1892.. 57

4-2-9-1-گونه Meloidogynejavanica (Treub,1885) chitwood, 1949.. 59

4-2-10- جنس Merlinius siddiqi, 1970.. 61

4-2-10-1- گونه Merlinius brevidens (Allen,1955) siddiqi,1970.. 61

4-2-11- جنس Neopsilenchus Thorne&Malek, 1968.. 63

4-2-11-1- گونه Neopsilenchus magnidens (Thorne,1949) Thorne & Malek, 1968.. 64

4-2-12- جنسPratylenchusFilipjev, 1936.. 66

4-2-12-1- گونه Pratylenchus Coffeae (Zimmermann, 1898)Filipjev & SchuurmansStekhoven, 1941.. 66

4-2-12-2-گونه Pratylenchus neglectus (Rensch, 1924) Filipjev&Schuurmans stekhoven, 1941.. 67

4-2-12-3- گونه Pratylenchus thornei, Sher& Allen ,1953.. 68

4-2-13- جنسPsilenchus, deman, 1921.. 70

4-2-13-1- گونه Psilenchusiranicus, Kheiri,1970.. 71

4-2-14- جنسTylenchorhynchus, Cobb, 1913.. 72

4-2-14-1- گونه Tylenchorhynchus goffarti, Sturhan, 1966.. 74

4-2-14-2- گونه Tylenchorhynchus solani, Gupta & Uma, 1982.. 74

4-2-15- جنسZygotylenchus Siddiqi, 1963.. 76

4-2-15-1- گونه Zygotylenchus guevarai (Tobarjimenz, 1963) Braun & Loof,1966.. 76

فصل پنجم.. 79

نتیجه گیری کلی و پیشنهادات.. 79

5-1- نتیجه گیری کلی.. 79

5-2- پیشنهادات.. 79

منابع.. 81

فهرست جداول

جدول3-1: مکان، زمان و نوع آبیاری در نمونه های خاک جمع آوری شده.. 16

جدول 3-2: مشخصات ریشه های آلوده به نماتد Meloidogyneجمع آوری شده.. 19

جدول 3-3-: اجزاﺀ واکنش PCR برای ژن ITS. 28

جدول 3-4-: برنامه PCR مورد استفاده برای ژن ITS. 29

جدول 4-1: خصوصیات مورفومتریک دوگونه از جنس Aphelenchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 34

جدول 4-2: خصوصیات مورفومتریک یک گونه از جنس Basiria (اندازه ها برحسب میکرومتر). 36

جدول4-3: خصوصیات مورفومتریکی یک گونه از جنس Boleudorus (اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 38

جدول 4-4: خصوصیات مورفومتریک دو گونه از جنس Ditylenchus از استان خراسان رضوی(اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 42

جدول4-5: خصوصیات مورفومتریک سه گونه از جنس Filenchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 47

جدول4-6: خصوصیات مورفومتریکی یک گونه از جنس Geocenamusاز استان خراسان رضوی (اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 50

جدول4-7: خصوصیات مورفومتریک دو گونه از جنس Helicotylenchus(اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 55

جدول4-8: خصوصیات مورفومتریک یک گونه از جنس Irantylenchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 57

جدول4-9: خصوصیات مورفومتریکی شبکه کوتیکولی انتهای بدن ماده های بالغ و لاروهای سن2، گونه Meloidogynejavanica از استان خراسان رضوی (اندازه ها بر حسب میکرومتر). 60

جدول4-10: خصوصیات مورفومتریک یک گونه از جنس Merlinius (اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 63

جدول4-11: خصوصیات مورفومتریک گونه Neopsilenchusmagnidens (اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 65

جدول4-12: خصوصیات مورفومتریک سه گونه از جنس Pratylenchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 70

جدول4-13: خصوصیات مورفومتریک یک گونه از جنس Psilenchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 72

جدول4-14: خصوصیات مورفومتریک دو گونه از جنس Tylenchorhynchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 75

جدول4-15: خصوصیات مورفومتریک یک گونه از جنس Zygotylenchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر)... 77

فهرست اشکال

شکل 3-1- نقشه مکان های نمونه برداری توسط دستگاه GPS. 17

شکل 3-2- نتیجه الکتروفورز محصول PCR ونمایشگر محدوده ی مارکر.. 30

فصل اول

مقدمه و اهمیت تحقیق

1-1-گیاهشناسی خانواده کدوئیان

1-1-1-گیاه شناسی خربزه ، منشأ و تاریخچه

نام علمی خربزهCucumis melo L.

عقیده کلی بر این است که منبع اولیه خربزه آسیا است و چون شاهدی دال بر کاشت آن در زمان های قدیم موجود نیست ، احتمالاً در زمان های قدیم کاشت نمی شده است .

به نظر متخصصان طبقه بندی گیاهی ناحیه اصلی و منبع اولیه خربزه به شکل کنونی کشور ایران و قفقاز و کشورهای همسایه ایران است. نظریه دیگر دانشمندان طبقه بندی گیاهی بر این است که گونه های مختلف در آسیا و آفریقا به طور مجزا پدیدار گشتند )مبرلی 1987) .

مطالعه تحقیقات موجود نشان می دهد مراکز ثانوی خربزه در هندوستان ، ایران ، جنوب روسیه و چین بوده است .خربزه بهترین نتیجه را در آب و هوای گرم و خشک می دهند .این گیاه بر اساس منشأ خود طالب گرما و به ویژه نور است . هوای ابری و بارانی در موقع رسیدن میوه باعث می شود که خربزه طعم مطبوع و کیفیت لازم را پیدا نکند . دوره رویش این گیاهان طولانی تر از دوره رویش خیار بوده و بین 80 تا 100 روز متفاوت است . هرچند که خربزه در طیف وسیعی از انواع خاک ها کشت می شود ولی تنها در خاک های حاصلخیز که دارای مواد غذایی آلی و معدنی کافی باشند بهترین نتیجه را می دهند . ارقام کشت شده در ایران عبارتند از : تاشکندی ، مشهدی عباسی ، گرگاب ، شاه آبادی ، جعفری ، خاقانی ، حـاج ماشاءاللهی ، گرمساری ، محمد آبادی ، مجیدی ، روستاق ، صابونی ، جعفر آبادی ، عباس شوری ، سوسکی ، تخم محمد ، بلخی ، زرد ایوانکی ، شفیع آبادی ، شیرازی ، جارجو ، زابلی ، آتشین و شهسواری

1-1-2-گیاه شناسی خیار ، منشأ و تاریخچه

نام علمی Cucumis sativus

گیاهی دولپه متعلق به خانواده کدوییان، علفی ویکساله، گلها زرد رنگ ودرمناطق نیمه گرمسیری می روید خیار بومی آسیاوآفریقا بوده و هزاران سال پیش کشت می­گردیده است و منشأ پیدایش آن دامنه های سلسله جبال هیمالیا در هندوستان بوده است. درایران از هزاران سال پیش از میلاد وجود داشته است(مبرلی 1987).

1-1-3-گیاه شناسی طالبی، منشأ و تاریخچه

نام علمی Cucumis meloگیاهی دولپه متعلق به خانواده کدوییان، علفی ویکساله، گلها زرد رنگ تا نارنجی وبومی آسیای جنوب غربی است. طالبی قدمت 4 هزار ساله دارد و بیشترینسطح زیر کشت و تولید را ایران و هند بر عهده دارند.

. برای نخستین بار اسم طالبی در اروپا در سال 1388 میلادی به وسیله وایکلیف برده شده که از آن به عنوان میوه خوراکی یاد شده است.واریته های مختلف طالبی در نقاط مختلف جهان به دو صورت میوه و سبزی مصرف می­شوند (مبرلی 1987).

1-1-4-گیاه شناسی کدو، منشأ و تاریخچه

نام علمی کدو(نژادهای مختلف):

Cucurbita pepo ، Cucurbita mixta ، Cucurbita maxima

Pampkinکه گیاهی یک پایه است که در آمریکای شمالی به آن کدوی زمستانی گفته می شود وبومی آمریکاست.بین 0.5 تا 34 کیلو وزن دارد و قدیمی ترین شواهد نشان می دهد که تخم های این کدو 7 هزار سال قبل از میلاد مسیح در مکزیک کنونی یافت شده است.میوه آن رنگی زرد تا نارنجی و گاهی سبز تیره و حتی خاکستری و قرمز دیده می شود. بزرگترین کشورهای تولید کننده های آن آمریکا،مکزیک، هند وچین است. بهترین رطوبت خاک مورد نیاز برای این گیاه cm 7.62 می باشد.

Squash که بومی مکزیک و آمریکای مرکزی است و به کدوی تابستانی معروف است،میوه ی آن به رنگ زرد بوده وحاوی مقادیر زیادی ویتامین c و پتاسیم است. اولین گزارش ها از برداشت کدوی تابستانی در آمریکای مرکزی به حدود 8000 تا 10000 سال قبل باز می گردد.

Zucchini نوع دیگری از کدوی تابستانی است که در ایران بع عنوان کدو خورشتی مصرف می شود و در دو نوع سبز تیره و روشن موجود است،بوته ی آن دارای گل های زرد 5 پر می باشد و اولین بار در آمریکا دیده شده است ولی کشت آن درایتالیا توسعه یافته است (مبرلی 1987).

1-1-5-گیاه شناسی هندوانه، منشأ و تاریخچه

نام علمی Citrullus lanatus

گیاهی خزنده، دارای گل های نر و ماده ی مجزا و منفرد می باشد.هندوانه متعلق به مناطق گرمسیری است که به یک دوره ی رشد طولانی نیاز دارد(مقاوم به سرما نیست).

منشا هندوانه آفریقا در مصر می باشد. بنابر نظریه فشر پرورش این گیاه ابتدا در مصر قدیم و سپس هندوستان آغاز شد.یعنی هندوستان مرکز ثانویه ی انتشار هندوانه می باشد.

گلدهی و رشد میوه نسبت مستقیم با نور ودما دارد.برگ ها قلبی شکل یا پنجه ای می باشند و رشدش از طریق ساقه ی رونده انجام می شود.هندوانه ریشه های گسترده و کم عمق با یک ریشه ی مستقیم و ریشه های جانبی فراوان دارد.

گل های هندوانه شامل: گل های نر، ماده و گل های کامل(هرمافرودیت) می باشدو معمولا گلدهی با رشد ساقه های رونده توام است،یعنی رشدی نا محدود دارند (مبرلی 1987).

1-2- نیازهای محیطی خانواده کدوئیان

گیاهان خانواده کدوئیان معمولا گرما دوست و کلیه ارقام آن حساس به سرما می باشند. درجه حرارت پایه برای جوانه زنی گیاه 12درجه سانتی گراد می باشد و در 25 تا 27 درجه بهترین رشد را داراست. در مورد کشت گیاه باید به طول فصل رشد توجه خاص نمود چون توجه به شرایط آب و هوایی منطقه و بررسی آمار چند ساله هواشناسی برای تنظیم تاریخ کشت بسیار مهم است. مناسب ترین Ph برای کاشت کدوئیان بین 6 تا 7 می باشد . در خاک های اسیدی رشد آن کاهش یافته و برگ ها به رنگ زرد مایل به سبز در می آیند .

بخصوص در مناطق کویری ونیمه کویری استان خراسان رضوی که سرمای دیررس بهاره یا سرمای زود رس پاییزه طول فصل رشد را کوتاه می کنند خساراتی از قبیل سرمازدگی رابه وجود می آورندو گاهی دمای نامناسب رشدی سبب اختلال در اتمام مراحل رشد و نمو گیاهیان این خانواده می شود. کدوئیاندرطیفوسیعیازانواعخاکها،ازخاکرسینسبتًاسنگینتاخاکشنیسبککشتمیشود.

1-3- بررسی وضعیت سطح زیر کشت، عملکرد و تولید در جهان

طبق آخرین آمارنامه منتشره در سال 86 ، سطح زیر کشت خربزه در ایران 79992 هکتار و بیشترین سطح زیر کشت متعلق به استان خراسان رضوی با 45553 هکتار می باشد که حدود 57% از سطح کل کشور را شامل می شود . سطح کل زیر کشت جهانی طبق آمار فائو در سال 2009 ، 1308018 هکتار بوده و ایران حدود 1/6% از سطح زیر کشت جهان را به خود اختصاص داده است .

متوسط عملکرد خربزه در ایران 4/15 تن در هکتار و بیشترین عملکرد را استان تهران با حدود 32 تن در هکتار داشته است . میانگین عملکرد جهانی 6/21 تن و بیشترین عملکرد متعلق به کانادا با 120 تن در هکتار بوده و کشور چین به عنوان مهمترین کشور تولید کننده 1/26 تن در هکتار عملکرد دارد. در ایران استان خراسان رضوی به عنوان مهترین تولید کننده خربزه در ایران دارای عملکرد متوسط 14 تن در هکتار می باشد.

کل تولید خربزه در کشور 1221631 تن و استان های مهم تولید کننده ، خراسان رضوی با 636459 تن ، سمنان با 119078 تن و خوزستان با 138709 تن می باشند . استان خراسان رضوی 57% از تولید کشور را در اختیار دارد.

1-4- بیماری های مهم کدوئیان

بیماری ها یکی از عوامل محدود کننده کشت کدوئیان به شمار می روند از جمله می توان قارچها، باکتریها، ویروسها و نماتدها را ذکر نمود که مهمترین آنها عبارتند از:

سپتوریوز کدوئیان- آنتراگنوز کدوئیان که در خیار،کدوخورشتی،طالبی وهندوانه دیده می شود، موزائیک خیار که توسط شته Aphisgassypii منتقل می شود و سفیدک دروغی خیار درخیار و طالبی و گموز کدوئیان می باشند.

1-5- اهمیت و اهداف تحقیق

عواملزیادیدرانتخابمحصولات خانواده کدوئیانوتوسعهکشتآندرکشورو استان خراسان رضویوجوددارد،ازجمله این عوامل می توان به دارا بودن رتبه اول ایران و استان خراسان رضوی در صادرات خربزه و طالبی به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و دیگر کشورها اشاره کرد که سهم زیادی در اقتصاد کشاورزی ایران بر عهده دارند.

به منظور اهمیت استان مورد نظر از نظر تولید محصولات خانواده کدوئیان و خسارت زا بودن نماتد های انگل گیاهی بر روی این محصولات و نیز با توجه به اینکه در رابطه با نماتدهای انگل گیاهی آنها هیچ گونه بررسی وتحقیق کاملی در استان وحتی با جامعیت خانواده ای در کشور صورت نگرفته است، لذا به عنوان اولین و مهمترین قدم، شناسایی نماتدهای انگل گیاهی این محصولات در استان ضروری به نظر می رسد. نماتدهای انگل گیاهی می توانند از تمام قسمت های گیاه تغذیه کنند.

برخی از این گونه ها فقط از خارجی ترین بافت های گیاهی تغذیه می نمایند، تعدادی دیگر به بافت های عمیق تر نفوذ می کنند. خسارت ناشی از تعداد کمی نماتد معمولا ناچیز است ولی جمعیت های زیاد آنها صدمه شدیدی را وارد نموده ویا موجب از بین رفتن میزبان می گردند. بعلاوه ، برخی از نماتد ها نیز ویروس های بیماریزا را در بین گیاهان انتقال می دهند ( دراپ کین، 1989).





مدیر یک دقیقه ای

مدیر یک دقیقه ای

مدیر یک دقیقه ای

مدیر یک دقیقه ای سمبلی است که به هر یک از ما یاد آوری میکند که هر روز یک دقیقه به چهره افرادی که بر آنها مدیریت میکنیم نگاه کنیم و بخاطر بسپاریم که آنها مهمترین منابع ما هستند. ما از منظر علوم پزشکی و علوم رفتاری مطالعات و بررسی های فراوانی داشته ایم تا ببینیم انسانها چگونه میتوانند با دیگران به بهترین شکل ممکن کار کنند و تعامل داشته باشند و این کتاب کم حجم نتیجه آموخته های فراوان ما از این مطالعات و بررسی هاست. منظور ما از بهترین این است که انسان ها چگونه میتوانند به نتایج ارزشمند برسند و به یکدیگر و سازمان علاقه مند باشند. مدیر یک دقیقه ای در حقیقت گرد آوری ساده ای است از چیز هایی که برخی از انسان های دانا به ما آموخته اند و همچنین چیز هایی که ما از یکدیگر آموخته ایم . ما به اهمیت این منابع دانش و آگاهی پی برده ایم و دریافته ایم اشخاصی که تحت مدیریت شما کار میکنند به شما بعنوان یکی از منابع آگاهی و دانایی نگاه میکنند. امیدواریم که شما اطلاعات کاربردی و مفیدی از این کتاب بدست آورید و از آن در مدیریت سازمان خود استفاده نمایید . کنفسیوس این مرد فرزانه عصر باستان هر یک از ما را اینچنین پند داده است: اساس و شالوده دانش این است که آنرا کسب کنیم و از آن استفاده کنیم.





شناسایی نماتدهای انگل گیاهی در باغات پسته و انگور استان قم

شناسایی نماتدهای انگل گیاهی در باغات پسته و انگور استان قم

شناسایی نماتدهای انگل گیاهی در باغات پسته و انگور استان قم

چکیده

نماتدهایانگل گیاهی همه ساله با صدمه زدن به گیاهان، باعث کاهش کمی و کیفی قابل توجه محصولات کشاورزی در سراسر دنیا می­شوند. نظر به اهمیت این گروه از جانوران،به منظور شناسایی فون نماتدهای انگل گیاهی در باغات میوه استان قم، طی سالهای 1387 و 1388، تعداد 130 نمونه خاک وریشه از درختان پسته و تاکستانهای استان جمع‌‌آوری گردید. پس از انتقال نمونه‌‌ها به آزمایشگاه، عملیات شستشو و استخراج نماتدها با استفاده از روش سری الک و سانتریفوژ (Jenkins, 1964)، و تثبیت و انتقال آنها به گلیسیرین با استفاده از روش دگریس (De Grisse, 1969) انجام گرفت. سپس از نماتدهای جدا شده به تفکیک جنس، اسلایدهای میکروسکوپی دائمی تهیه شد. پس از بررسی مشخصات مرفولوژی و اندازهگیری شاخص­های مرفومتری، با استفاده از منابع و کلیدهایمعتبر علمی شناسایی گونه
ها انجام گرفت و در مجموعتعداد18 گونه نماتد متعلق به 12 جنس به شرح زیرشناسایی گردیددر بین گونه های شناخته شده دو گونه (Xiphinema basilgoodeyi و X. diversicaudatum) برای دومین بار از ایران گزارش می‌‌شوند و جنسXiphinema با سه گونه شناسائی شده دارای بیشترین تنوع می باشد. همچنین جنسهایXiphinema ،Longidorus Criconema ، MerliniusوPratylenchusبه ترتیب دارایبیشترین پراکندگی و گسترش در سطح استان می باشند.

واژه‌‌های­ کلیدی: ایران تاکستان درختان پسته شناسایی قم نماتد

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه3

فصل اول: کلیات

1-1- استان قم. 6

1-1-1- موقعیت جغرافیایی استان.. 6

1-1-2- آب و هوا و وضعیت جوی.. 7

1-1-3- منابع آب استان.. 7

1-1-4- وضعیت کشاورزی و سطوح زیر کشت و میزان تولید.. 9

1-2- انگور. 10

1-2-1- مقدمه.. 10

1-2-2- ارزش اقتصادی انگور.. 11

1-2-3- سطح زیر کشت ،‌ میزان تولید و عملکرد انگور ایران.. 11

1-2-4- ارزش غذایی انگور.. 12

1-2-5- ارقام انگور و مشخصات آن.. 15

1-3- پسته. 17

1-3-1- تاریخچه و مبدأ.. 17

1-3-2- اظهارنظر متأخران در مورد منشأ درختان پسته.. 17

1-3-3- طبقه بندی گیاهی.. 18

1-3-4- گونه های جنس پسته.. 20

1-3-5- پسته در قم کهن.. 21

1-3-6- سطح زیر کشت پسته .. 21

1-4-6- ارزش غذایی.. 23

1-4-7- ویژگیهای گیاهشناسی و گونه
های مهم پسته.. 24

1-4-8- ارقام پسته.. 26

فصل دوم: مروری بر مطالعات انجام شده

2-1- تاریخچه نماتد شناسی. 28

2-1-1 تاریخچه نماتدشناسی گیاهی در دنیا:.. 28

2-1-2- تاریخچه نماتدشناسی گیاهی در ایران :.. 30

فصل سوم: وسایل و روش ها

3-1- نمونه برداری. 38

3-2- استخراج نماتدها. 38

3-2-1- استخراج نماتدها از خاک.. 38

3-2-2- استخراج نماتدها از بافتهای گیاهی.. 39

3-2-3- جداکردن توده تخم و نماتدهای ریشه
گره
ای Meloidogyneاز ریشه های آلوده.. 39

3-2-3-1- شبکه کوتیکولی انتهایی بدن نماتد ماده:.. 40

3-2-3-2- تهیه برش از شبکه کوتیکولی انتهای بدن ماده های بالغ جنس Meloidogyne. 40

3-3- کشتن، تثبیت و انتقال نماتدها به گلسیرین:. 41

3-4- تهیه اسلاید میکروسکوپی. 41

3-4-1- تهیه اسلایدهای موقت:.. 41

3-4-2- تهیه اسلاید میکروسکوپی دائم :.. 42

3-5- روش و اساس طبقه بندی نماتدها. 42

3-5-1- مشخصات مرفولوژیک وآناتومیک مورداستفاده درتشخیص گونه ها.. 43

3-5-2-شاخصها و کلمات اختصاری مرفومتری استفاده شده در پایان نامه.. 45

6-3- اندازه گیری مشخصات و رسم تصاویر :. 50

فصل چهارم: بحث و نتیجه گیری

مشخصات راسته Tylenchida (Orley, 1880) Thorne, 1949.. 52

طبقهبندی راسته Tylenchidaو جایگاه گونههای شناسایی شده.. 53

4-1- جنس Tylenchorhynchus Cobb, 1913.. 55

4-1-1-گونه Tylenchorhynchus ebriensis Seinhorst, 1963. 56

4-2- جنس Merlinius Thorne and Malek, 1968.. 58

4-2-1. گونه ( Merlinius brevidens (Allen, 1955 :Siddiqi, 1970. 61

جنس Scutylenchus Jairajpuri, 1971

4-2-2-گونه S. rugosus (Siddiqi, 1963) Siddiqi, 1979.. 65

4-3- جنس Helicotylenchus Steiner, 1945.. 69

4-3-1-گونه Helicotylenchus pseudorobustus (Steiner, 1914) Golden, 1956. 70

4-4- جنس Rotylenchus Fillipjev, 1936.. 74

4-4-1-گونه Rotylenchus glabratus kankina & Teben’kova, 1980. 75

4-5- جنسPratylenchus Filipjev, 1936.. 77

4-5-1-گونه Pratylenchus neglectus (Rensch, 1924) Stechoven & Filipjev, 1941. 78

4-5-2- گونه Pratylenchus thornei Sher and Allen, 1953. 82

4-6- جنسZygotylenchus Siddiqi, 1963.. 86

4-6-1-گونه Zygotylenchus guevarai (Tobar Jimenez, 1963) Braun & Loof, 1966. 87

مشخصات کلی نماتد ریشه
گره
ای Meloidogyne :. 90

4-7 - جنس Meloidogyne Goeldi, 1892:.. 90

4-7-1- نماتد ) Chifwood 1949M. incognita (Kofoid & white1919. 92

4-7-2-گونه Meloidogyne javanica (Treub , 1885) Chitwood, 1949. 95

4-8- جنسCriconema Hofmänner & Menzel, 1914.. 98

4-9- جنس Paratylenchus Micoletzky, 1922.. 101

4-9-1-گونه Paratylenchus nainianus Edward and Misra, 1963. 102

4-10- جنس 1934 Longidorus (Micoletzky,1922) filipjez,108

4-10-1-گونهlongidorus africanus Merny; 1966. 110

4-10-2-گونه Longidorus sp.114

4-11- جنس Xiphinema. 118

4-11-1- گونه Xiphinema basilgoodeyi Coomans , 1964. 121

4-11-2- گونه 1939 ، X. diversicaudatum (Micoletzky,1927) Thorne123

4-11-3- گونه 1951 ،X. index Thorne & Allen. 130

4-12-جنس Paratrichodorus. 136

4-12-1-گونه Paratrichodorus sp.137

فهرست منابع. 142

چکیده انگلیسی. 154

مقدمه:

با افزایش جمعیت جهان،‌ به ویژه در کشورهای در حال توسعه، نیاز به محصولات کشاورزی وفرآورده های آنها روز به روز فزونی می یابد. همه ساله قسمت قابل توجهی از این محصولات توسط عوامل بیماری زای گیاهی از بین رفته و یا مورد خسارت قرار می گیرند. نماتدهای انگل گیاهی از جمله این عوامل بوده که بر اساس تحقیقات و بررسی های جامع انجام شده خسارت ناشی از این موجودات بر روی محصولات کشاورزی در جهان در سال 1985 حدود صد بیلیون دلار بوده است.

علاوه بر خسارت مستقیم ناشی از نماتدها که باعث ایجاد علایمی چون گال روی ریشه، پژمردگی گیاه،‌ کوتولگی، زردی، پیچیدگی برگ و دیگر علایم بر روی گیاهان می شوند، نقش آنها در ایجاد بیماری های ترکیبی به کمک سایر عوامل بیماری زای گیاهی از جمله قارچ ها و باکتری ها و تشدید خسارت ناشی از آنها و نیز انتقال ویروس ها به وسیله گونه هایی از آنها، لزوم تحقیقات گسترده در زمینه شناسائی و مدیریت این گروه از عوامل بازدارنده تولید محصولات کشاورزی را به اثبات می رساند.

براساس نوشته ی مورخین و دانشمندان، آلودگی شدید خاک به انواع نماتدها، در طول قرون و اعصار، موجب توقف کشاورزی و نابودی پاره ای از تمدنهای مهم گردیده است. از جمله ویتنی (Whitney, 1961) با توجه به کاوشهای خود دریافت که رومی ها با اینکه از دانش کشاورزی، تناوب زراعی، تغذیه و کوددهی خاک و حتی استفاده از کودهای سبز آگاهی داشتند، اما کشاورزی آنها در 2500 سال پیش در اثر مشکلات ناشی از پاتوژنهای خاکزی، بخصوص نماتدها به شدت آسیب دیده و نهایتاً موجب افول تمدنشان گردیده است. نکته قابل توجه این است که تنها کشاورزی تمدنهای قدیمی در معرض آسیب نماتدها نبوده بلکه کشاورزی مدرن قرن بیستم نیز در معرض آسیب نماتدها قرار دارد.

نماتدها از نظر شکل ظاهری باریک و نخی، دوکی، کیسه ای یا سوسیسی شکل می باشند. نماتدها بعد از حشرات، بزرگترین گروه جانوران را تشکیل می دهند، سازگاری مناسبی با شرایط اقلیمی مختلف دارند و به صورت آزاد یا انگل (حیوانات، گیاهان و قارچها و غیره) زندگی می کنند.

خسارت ناشی از حمله نماتدها، نقش آنها در بهم زدن فیزیولوژی گیاه میزبان خود، تسریع و تشدید بعضی بیماریهای گیاهی مخصوصاً بیماری های پوسیدگی ریشه با همکاری سایر عوامل بیماری زا، انتقال تعدادی از ویروس های مهم گیاهی، توانایی آنها در از بین بردن حشرات مضر و حشرات مفیدی که در کنترل آفات نقش مهمی دارند و بالاخره اهمیت نماتدها به عنوان قسمت مهمی از فون خاک در مطالعات اکولوژیکی، مجموعه دلایلی هستند که ضرورت انجام تحقیقات مداوم و گسترده درباره ی نماتدهای گیاهی را نشان می دهند (پورجم، 1378). طبق آخرین برآوردهای موجود، میانگین کل خسارت سالانه نماتدها اعم از کاهش میزان محصول و هزینه های مربوط به کنترل آن ها در سطح جهان حدود 12 درصد می باشد(Stirling et al., 2002) . در حقیقت عدم شناخت و مطالعه کافی در مورد این موجودات، ما را از اثرات تخریبی و نیز اهمیت آنها در ایجاد بیماریهای مهم و خطرناک گیاهی غافل ساخته است.

با توجه به اهمیت اقتصادی درختان میوه به عنوان محصولات دائمی در تأمین نیازهای غذائی و سلامت انسان از ابتدای خلقت تاکنون، نماتدهای انگل گیاهی یکی از عوامل مهم بیماری زا بر روی این گونه محصولات محسوب می شوند که در صورت استقرار در داخل خاک و ریشه درختان کنترل آنها مشکل است. با توجه به عدم اطلاع کافی از وضعیت نماتدهای موجود در استان قم با در نظر گرفتن وسعت منطقه و وضعیت کشاورزی آن لازم بود تا به عنوان اولین گام موثر یک مطالعه اساسی به منظور شناسایی و تعیین پراکنش انواع نماتدهای زیان آور درختان میوه این منطقه صورت گیرد.

امید است که از این طریق با شناسائی نماتدهای انگل گیاهی بتوان در جلوگیری از خسارت اقتصادی ناشی از آنها به سودآوری بخش کشاورزی استان قم کمکی کرده باشیم.

1-1- استان قم:

استان قم تا سال 1356 جزء استان تهران بوده و سپس با تشکیل استان مرکزی (اراک) تا سال 1365 جزء آن استان بوده است و در سال 1365 مجددأ به استان تهران ملحق گردیده است. در سال 1375 رسمأ به عنوان استان اعلام شده است.

1-1-1- موقعیت جغرافیایی استان:

استان قم با وسعتی معادل 11238 کیلومتر مربع در بخش مرکزی ایران واقع است.این استان با اختصاص68 صدم درصد کل مساحت کشور ( کمتر از یک درصد) بیست و هشتمینو در واقع کوچکتریناستان کشور محسوب میشود. این استان بین مدار 30 درجه و 50 دقیقه تا 30 درجه و 51 دقیقه طول شرقی . 15 درجه و 34 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته و از شمال به استان تهران (ورامین و ری) و از غرب به استان مرکزی (شهرستانهای ساوه، تفرش، آشتیان، دلیجان و محلات) و از جنوب به استان اصفهان و از شرق به دریاچه نمک و استان سمنان (شهرستان گرمسار) محدود است (تصویر 1-1) و بر اساس تقسیمات کشوری دارای یک شهرستان (شهرستان قم)، 5 شهر ( شهر قم ، شهردستجرد، شهر جعفریه، شهر کهک، شهر قنوات)، 9 دهستان ( قنوات، قمرود، راهجرد شرقی، نیزار، کهک، فردو، دستجرد، قاهان، جعفرآباد) و تعداد 356 آبادی داری سکنه و تعداد 580 آبادی خالی از سکنه می باشد. استان در منطقه دشتی- کوهستانی قرار گرفته که در پست ترین نقطه در حاشیه کویر 700 متر ارتفاع و بلندترین نقطه آن قله اردهال با ارتفاع 3463 متر در جنوب استان است.

تصویر 1-1: نقشه استان قم

1-1-2- آب و هوا و وضعیت جوی:

آب و هوا به علت مجاورت با کویر در تابستان گرم وخشک و در زمستان تا حدودی ملایم است،به طور کلی دارای دو اقلیم کوهستانی و نیمه کویری است.

وضعیت جوی: میانگین بارندگی در استان145 میلیمتر بوده و حرارت از 13- (در ضمن حد اقل دما در زمستان 86 به 23- درحه سانتی گراد می رسد) دما در زمستان تا حداکثر 46 درجه سانتی گراد در تابستان متغیر است تعداد روزهای یخبندان به طور متوسط 84 روز که در ماههای دی و بهمن می باشد(سایت جهاد کشاورزی استان قم).

جدول (1-1:( مساحت استان به تفکیک اقلیم آب و هوا

عنوان

مساحت (هکتار)

درصد

گرم و خشک

929300

7/82

نیمه خشک

130300

6/11

مدیترانه ای

45900

4

نیمه مرطوب

18300

7/1

جمع

1123800

100

 

1-1-3- منابع آب استان:

منابع آب در استان به دو صورت سطحی و زیرزمینی قابل بررسی است.منابع آبی استان شامل 1053 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق، 993 دهنه چشمه و قنات و دو رودخانه دایمی قمرود و قره چای بوده که مجموع آب استحصالی، بالغ بر 1152 میلیون متر مکعب بوده که 93% آن در بخش کشاورزی به مصرف می رسد (جدول2-1). مهمترین رودخانه در بخش مرکزی استان قم قمرود می باشد که با طول 228 کیلومتر از کوه های داران و خوانسار سرچشمه می گیرد و به همراه رودخانه قره چای به مسیله می ریزد. در قسمت جنوب و جنوب غربی (ارتفاعات اردهال) قرار دارد و کوه غلیق بلندترین قله و تخت سرحوض، گلستان، کوه خضر و دو برادران از کوه های مهم استان و اطراف شهر قم می باشند.

دریاچه حوض سلطان یا دریاچه شاهی به صورت یک حوضه ی کویری است که در گوشه دریاچه نمک واقع شده، در تابستان سفید مایل به قهوه ای و کویر کامل می باشد و در زمستان و بهار به صورت دریاچه ای ظاهر می شود. در گذشته این دریاچه بخشی از دریاچه نمک (مسیله) بوده ولی امروز از آن جدا افتاده است و در کنار اتوبان قم - تهران قرار دارد.

دریاچه نمک (مسیله) محصور بین ارتفاعات می باشد و میزان نمک آن بسیار زیاد است. رودهای جاجرود، کرج، حبله رود و شور به آن می ریزند. در این دریاچه فقط در فصل زمستان آب یافت می شود و در فصل تابستان به جای آب ورقه های نمک جلب نظر می کند. هوا در این ناحیه خیلی خشک است و اختلاف دما در شب و روز به 70 درجه سانتی گراد می رسد.

رودهای استان عموماً از غرب به شرق و از جنوب به شمال جریان دارد که مهمترین آنها عبارت است از:قره چای، قمرود، بیرقان، بیدهند، قره سو و طغرود و همچنین رودهای شور، کرج و جاجرود از شمال استان وارد شده و در نهایت همه آنها به دریاچه نمک (مسیله) میریزند.

متوسط بارنگی استان به میزان 145 میلی متر و حداقل درجه 13- درجه سانتی گراد (که این دما در زمستان سال 87 به 23- درجه سانتی گراد رسید) و حداکثر آن46 درجه سانتی گراد می باشد.

مناطق عمده کشاورزی استان به شرح ذیل می باشد:

1- دشت جعفرآباد با 20644 هکتار و 140 میلیمتر بارندگی

2- دشت قم (حومه) با 39874 هکتار و 136 میلیمتر بارندگی

3- دشت قمرود با 17587 هکتار و 110 میلیمتر بارندگی

4- دشت قنوات با 12079 هکتار و 110 میلیمتر بارندگی

جدول(1-2): منابع آبی استان

عنوان

تعداد

میزان تخلیه سالانه (میلیون مترمکعب)

چاه (دستی–عمیق–نیمه عمیق)

1053

4/699

قنات

664

1/239

چشمه

329

5/24

انهار منشعب از رودخانه

118

109

جمع

2164

1072

 

1-1-4- وضعیت کشاورزی و سطوح زیر کشت و میزان تولید:

استان قم حدود 105 هزار هکتار اراضی کشاورزی که 8/0 اراضی کشور را شامل می شود، دارای دو اقلیم کوهستانی و نیمه کویری است که تولیدات زراعی آن بالغ بر 374 هزار تن و تولیدات باغی 94 هزار تن می باشد. در سال زراعی 1387-1386 سطح زیر کشت محصولات زراعی استان قم 59867.4 هکتار و تولید 374457.4 تن بوده است.

در بخش محصولات باغی در سال 87 سطح زیر کشت محصولات باغی مقدار 22691 هکتار با میزان تولید 43830 تن برآورد شده است. در ضمن متوسط عملکرد (کیلو گرم در هکتار) یونجه، جو، گندم، سبزیجات استان از متوسط عملکرد کشور بیشتر می باشد.

همچنین در تولیدات زراعی، تولیداتی همچون پنبه، جو، سبزیجات، یونجه، سایر محصولات جالیزی (طالبی) درصد قابل توجهی از تولیدات کل کشور را به خود اختصاص داده است

1-2- انگور

1-2-1- مقدمه:

این که در چه زمان و کجا انسان برای اولین بار اقدام به کاشت انگور کرد، پرسشی است که احتمالاً هرگز پاسخی به آن داده نخواهد شد. نبودن واژه ای با ریشه مشترک برای لغت انگور در زبانهای هند- اروپایی خود مبین این حقیقت است که کشف قابلیت خوراکی بودن انگور به طور جداگانه در سراسر اروپا صورت گرفته است. اجداد انگور اروپایی (Vitis vinifera) ابتدا در سواحل مدیترانه از حدود سوریه والجزایر به طرف غرب تا اروپای مرکزی و از آنجا به سمت شرق در نواحی بین دریای سیاه و آرام توسعه یافت. اکثر محققان بر این باورند که موکاری از منطقه آناتولی در شمال ترکیه و یا ناحیه همجوار آن در قفقاز دور نشات گرفته است و این ناحیه شامل مناطقی می شود که پراکندگی بوته های مو و وحشی V.vinifera موجود در آنها ارتباط بسیار نزدیکی با مبدأ کشاورزی غربی در خاور نزدیک دارد.

انگور،‌ یکی از مهمترین میوه هایی است که از زمانهای قدیم، مورد استفاده ی بشر قرار گرفته است. بطور کلی، دو نظریه ی متفاوت در مورد دیرینگی انگور وجود دارد (تفضلی،1370).

انگور یکی از میوه هایی است که بشر آن را از دیر باز شناخته و در طول قرون به روش های مختلف از آن بهره گیری نموده است. درخت انگور را در ایران تاک یا مو می نامند (زمردی،1384).

انگور یکی از مهم ترین میوه‌هایی است که کشت و تولید آن در کشور ما از سابقه بسیار طولانی برخوردار است. علاقه ایرانیان قدیم به مصرف فرآورده‌های مختلف انگور بخصوص به حالت تازه خوری، شیره و خشکبار (کشمش)، ناشی از شرایط طبیعی کشور برای پرورش تاک بوده است. بنابراین کشور ایران یکی از سرزمین‌های اولیه کشت انگور در جهان به شمار می‌رود و مردم کشور ما از دیرزمان با روش‌های کشت و تولید انگور آشنا بوده‌اند. به همین دلیل است که امروزه در اکثر نقاط ایران از نواحی سردسیر شمال تا حواشی کویر و همچنین مناطق جنوب،‌ کشت انگور معمول می‌باشد. علاوه بر این انگور به طور وحشی و به مقدار فراوان در جنگل‌های ایران وجود دارد (امیرقاسمی،1381).

1-2-2- ارزش اقتصادی انگور:

انگور یکی از مهمترین میوه هایی است که از دیرباز تاکنون ،‌ به مقدار زیاد و به اشکال مختلف مورد استفاده ی بشر قرار گرفته است. بر طبق آمار سازمان بین المللی انگور در پاریس،‌ سطح زیر کشت انگور در سال 1910، برابر با 7 میلیون هکتار بود که تا سال 1987 نزدیک به 10 میلیون هکتار رسیده است (تفضلی، 1370).

تاک یکی از قدیمی ترین گیاهانی است که کشاورزان در اکثر نقاط ایران با کاشت و نگهداری آن آشنایی دارند . موکاری ایران در وضع حاضر عبارت است از تعدادی واحدهای کوچک و متوسط در شرایط اقلیمی بسیار متغیر و مختلف که در میان سه قطب بزرگ تولید یعنی شیراز و ارومیه قرار گرفته‌اند (امیرقاسمی،1381 ).

از آنجایی که سطح زیر کشت و میزان تولید انگور نسبت به سایر محصولات باغبانی بسیار چشمگیر بوده و به صورت‌های مختلف در بازارهای داخلی و خارجی مصرف دارد لذا به لحاظ اقتصادی یکی از معدود محصولاتی است که می‌تواند یکی از اقلام صادرات غیر نفتی را تشکیل دهد. تا قبل از جنگ جهانی دوم، ایران بزرگ‌ترین و مهم‌ترین کشور تولید کننده کشمش و شیره انگور در جهان بوده و اغلب مقام اول یا دوم را حایز بوده است. متأسفانه در اثر توجه نکردن به مسایل باغداری و از جمله تاکداری‌،‌ موستان‌های ایران از فناوری صحیح و پیشرفته‌ای بهره مند نبوده است و اغلب با روش های اولیه کشت سنتی اداره می‌شوند (امیرقاسمی، 1381).

1-2-3- سطح زیر کشت ،‌ میزان تولید و عملکرد انگور ایران:

زیر کشت تاکستان های کشور در سال 1387 با احتساب درختان پراکنده انگور حدود 302 هزار هکتار بوده که 92.1 درصد آن بارور مو بوده است (جدول1-3). استان فارس با سهم 20.8 درصد از سطح بارور تاکستان های کشور در جایگاه نخست قرار دارد.تولید انگور کشور حدود 1.7 میلیون تن بوده که 91.9 درصد آن را کشت آبی حاصل شده است.استان قزوین علیرغم رتبه سوم در سطح بارور با 14.5 درصد تولید کشور، در جایگاه نخست تولیدکنندگان این محصول قرار دارد. بنابر جدول(1-3) میزان سطح زیر کشت انگور در استان قم 5/818هکتار و میزان تولید 6/2908 تن بوده است.

1-2-4- ارزش غذایی انگور:

انگور ،‌ از نظر ارزش غذایی و خواص بهداشتی،‌ دارای سودمندیهای بسیاری است ، میزان مواد و عناصر مختلف موجود در میوه ی انگور، با توجه به نوع رقم، شرایط محل کاشت و درجه ی رسیدگی حبه ی انگور، کاملاً متفاوت است. براساس نتایج آزمایشهای فراوانی که از سوی سازمان تحقیقاتی FAO بر روی انواع مختلف انگور انجام گرفته است، میانگین میزان مواد غذایی موجود در هر 100 گرم انگور تازه و کشمش،‌ به ترتیب در جدول شماره 9-1 برآورده شده است (تفضلی، 1370)

جدول 1-3 سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد انگور کشور به تفکیک استان در سال 1387 واحد:هکتار- تن


میزان تولید

سطح کشت باغات(با احتساب درختان مخلوط پراکنده )

نام استان

(تن)

بارور(هکتار)

غیر بارور(هکتار)

دیم

آبی

جمع

دیم

آبی

جمع

دیم

آبی

34

230840,4

16384,6

9

16375,6

422,5

3

419,6

آذربایجان شرقی

16302,6

49726

20427,7

6629,1

113798,6

4322

258,8

4063,2

آذربایجان غربی

0

23130,1

2532,7

0

2532,7

41,5

0

41,5

اردبیل

35

34664,2

5817,8

14

5803,8

431,4

6

425,4

اصفهان

2,3

2113,5

225,3

1,6

223,7

294

1,8

292,2

ایلام

0

12,9

2

0

2

1,5

0

1,5

بوشهر

0

22309,2

2368,8

0

2368,8

153,2

0

153,2

تهران

0

58185,1

4672,4

0

4672,4

447

0

447

چهارمحال و بختیاری

1825,8

7890,8

3235,1

1309,1

1925,9

338,3

78,5

259,9

خراسان جنوبی

3881,3

80539

33964,9

10642,1

23322,8

1848,5

36,5

1812,1

خراسان رضوی

13010,3

33881,5

15710,4

5533,2

10177,2

378,9

66,4

312,6

خراسان شمالی

0

2086,5

270,8

0

270,8

1578,5

0

1578,5

خوزستان

464

167758

19311,3

115

19196,3

758,2

1,5

756,7

زنجان

0

60504,4

3467,4

0

3467,4

662,8

0

662,8

سمنان

0

9982,6

1100

0

1100

482,7

0

482,7

سیستان و بلوچستان

61891,7

147297,9

57843,6

41366,7

1647,9

3913,5

2642,2

1271,4

فارس

175,3

251295,9

30967,4

220,8

30746,9

1643,2

0

1643,2

قزوین

0

2908,6

749,2

0

749,2

749,2

0769,1

69,3

قم

22776,4

33291,8

12366,9

6761,9

5604,9

604,9

0

176,7

کردستان

0

18192,3

2574,5

0

2574,5

2574,5

416,9

57,8

کرمان

315,7,9

65228,8

7362,5

1129,9

6232,6

6232,6

145,4

843,1

کرمانشاه

13980,2

17523,9

2757,8

2185,8

572

572

0,1

94,5

کهکیلویه و بویراحمد

33,6

143,7

37,6

5,3

32,2

32,3

2,6

2,7

گلستان

356,1

138,5

42,5

29,2

13,3

13,3

0

0

گیلان

0

32672,1

3945,9

0

3945,9

3945,9

0

305,1

لرستان

28,7

83,9

8,2

2,9

5,3

5,3

0,2

0,8

مازندران

386,7

77844,3

10309,2

50,2

10259

10259

3,1

1452

مرکزی

482

551,6

249,8

117,8

132

132

3

41,2

هرمزگان

2106,5

145590,4

16987,6

796

16191,5

16191,5

168,2

157,5

همدان

0

22089,7

1872,2

0

1872,2

1872,2

0

140.3

یزد

0

1095

180,5

0

180,5

180,5

0

1,5

منطقه جیرفت و کهنوج

140930,4

1598572,7

277746,5

76919,8

200826,7

200826,7

4603,1

19379,9

جمع کل کشور

 

انگور میوه‌ای است بهشتی که شامل ویتامین‌های آ، ب و ث می‌باشد هم چنین دارای مقداری منیزیم، کلسیم، آهن،‌ فسفر، پتاسیمو آلبومین است.امروزه در طب درمان‌های طبیعی (نتروپت) از رژیم‌های مختلف انگور استفاده می‌کنند.

میزان مواد غذایی موجود در هر 100 گرم انگور تازه و کشمش از مهمترین مواد قندی موجود در حبه ی انگور تازه،ساکاروز[1]، گلوکز[2]، دکستروز[3] و از اسیدهای آلی، اسید فرمیک[4]،‌ اسید مالیک [5]،‌ اسید سیتریک [6]و اسید تارتاریک[7] را می توان نام برد. در آب انگور،‌ علاوه بر آب،‌ قند و اسیدهای مختلف، 5/3 تا 4 گرم بی تارتارات پتاسیم و همچنین نمکهای کانی مانند آهک، منیزیم،‌ آهن،‌ منگنیز و سیلیس وجود دارد . مقدار انر‍ژی موجود در هر 100 گرم انگور تازه، ‌67 کیلو کالری و در هر 100 گرم کشمش برابر با 268 کیلو کالری
می باشد(تفضلی، 1370)

جدول 1-4: میزان مواد غذایی موجود در 100 گرم انگور تازه و کشمش

نام عنصر

انگور

کشمش

آب

81.6 گرم

24.0 گرم

مواد قندی(گلوسیدی)

16.7 "

71.3 "

مواد سفیده ای(پروتئینی)

0.8 "

2.3 "

مواد چربی(لیپیدی)

0.4 "

0.5 "

انواع ویتامین

80 واحد بین المللی

50 واحد بین المللی

ویتامین B1

0.05 "

0.15 "

ویتامین B2

0.03 "

0.08 "

ویتامین C

4 "

بسیار ناچیز

اسیدمالیک

650 "

بسیار ناچیز

سدیم

2 "

30 میلی گرم

پتاسیم

25 "

708 "

کلسیم

17 "

78 "

منیزیم

7 "

6 "

آهن

0.6 "

3.3 "

فسفر

21 "

129 "

1-2-5- ارقام انگور و مشخصات آن:

در دنیا تاکنون حدود 10000 رقم مختلف انگور شناسایی شده و اگر هیبریدهای انگور هم در نظر گرفته شود این رقم بسیار زیاد خواهد بود. در ایران نیز در مورد شناسایی ارقام انگور فعالیتهای پراکنده و مختلفی صورت گرفته است. بطوریکه ارقام مناسب در مناطق ورامین،‌ ارومیه،‌ سردشت،‌ مراغه‌، کرمانشاه‌، شیراز،‌ شاهرود،‌ مشهد،‌ بجنورد،‌ قوچان، قزوین، ‌زنجان،‌ کاشمر و غیره شناسایی شده است. اصلاح تاک داری در هر کشور منوط به شناسایی ارقام موجود و بررسی صفات و مشخصات مورفولوژی و بیولوژی آن می باشد(زمردی، 1384).

مهم ترین گونه مو، V .vinifera است که گونه غالب یا تنها گونه ای است که در اکثر نواحی جهان به استثنای نواحی شمال غربی و شرق اقیانوس آرام در آمریکای شمالی، برزیل، اروگوئه، ژاپن و شمال چین کشت می شود. در نواحی اخیر اکثر بوته های مو، ارقام حاصل از دو یا چند گونه Vitia بومی آمریکای شمالی و یا دورگهای بین آنها (دو رگهای آمریکایی) گونه های اصلی عبارتند از:V.labrusca,V.aestivalis,V.riparia,V.cineria در حالی که در دورگهای فرانسوی – آمریکایی گونه های اصلی آمریکای شمالی عبارتند از: V.rupestris,V.riparia,V.aestivalis. گونه های اخیر به منبع مقاومت در برابر آفات و عوامل بیماریزا مورد استفاده قرار می گیرند. در حال حاضر چندین دورگ جدید بر V. amurenisis نیز تولید می شوند که با به کارگیری گونه V. amurensis که خاص ناحیه منچوری است، تحمل در برابر سرما تامین شده و با به کارگیری چندین گونه بومی نواحی جنوبی آمریکا، مکزیک، آمریکای مرکزی و جنوب چین، سازگاری با شرایط اقلیمی گرم و مرطوب را بالا می برند. اکثر گونه های موجود در نواحی جنوب شرقی آمریکا که انگور موسکاد نامیده می شوند از گونه V. rotundifolia گرفته شده اند.از گونه های Vitis آمریکای شمالی منحصراً‌ برای تولید پایه برای پیوند ارقام V. vinifera‌استفاده میشود . در اکثر مناطق کشت تجاری انگور، بوته های مو باید به پایه های مناسب پیوند زده شوند. نزدیک به 15000 واریته نام گذاری شده وجود دارد که اکثر آنها برای تولید شراب به کار می روند و این خود بیانگر کاربرد اصلی این میوه است. از میان ارقام مختلف انگور که در سطح وسیعی کشت می شوند تنها چند رقم در کشورهای اسپانیا، کشورهای مستقل مشترک المنافع و آمریکای جنوبی به طور گسترده ای کشت می شود که به دلیل عدم عرضه شراب به کار می روند. این ارقام عبارتند از: کابرنت ساوویکنن، چاردونی، پینوت نوآ، ریزلینک و سیره (شیراز).

1-3- پسته:

1-3-1- تاریخچه و مبدأ:

پسته، یکی از جدیدترین دستاوردهایی است که در قرن بیستم به آمریکا وارد شده است پسته درختی است که به گفته ای بومی آسیای مرکزی و به گفته دیگر بومی آسیای غربی و آسیای صغیر شناخته شده است. چنانکه هم اکنون گونه های خودروئی از آن در اغلب مناطق گرم و خشک بدون بارندگی با زمستانهای ملایم (لبنان، فلسطین،‌ سوریه،‌ ایران،‌ عراق، ترکیه،‌ هند، جنوب اروپای و در نواحی کویری آسیای مرکزی و آفریقای شمالی)، کم و بیش دیده می شوند. پسته در آغاز عصر مسیحیت،‌ ابتدا به حوزه مدیترانه و سپس در سال 1856 به اروپا و در سال 1890 به کالیفرنیا رسیده است و در سال 1904 اولین درخت آن در ایستگاه تحقیقاتی «چیکو» کاشته شده است (درویشیان،1374).

1-3-2- اظهارنظر متأخران در مورد منشأ درختان پسته:

در مورد مبدأ اصلی درختان پسته در منابع متأخر اظهار نظرهای متفاوتی شده است. در این منابع سرزمینهای بسیاری به عنوان رویشگاه اصلی اولین درختان پسته معرفی می گردند. در برخی از این منابع از سرزمینهایی با اسامی آسیای مرکزی، خاورمیانه، خاور نزدیک،‌ به عنوان مبدأ اولیه درختان پسته یاد می شود؛ در حالی که اسامی فوق محدوده جغرافیایی کاملا دقیق را مشخص نمی کند. در بعضی از منابع از یک یا چند سرزمین به عنوان خاستگاه اولیه درختان پسته نام برده می شود، از جمله نام ایران، افغانستان، ترکستان، آسیای صغیر و سوریه (شام) و فلسطین ذکر می گردد . پاره ای هم سواحل مدیترانه و مخصوصاً کرانه های شرقی این دریا را مبدأ نخستین درختان پسته معرفی کرده اند (ابریشمی، 1373).

شاید کهن­ترین سند درباره پیشینه تاریخی کشت پسته در ایران را بتوان سفرنامه هرودت تاریخ دان نامی یونان دانست که درباره تولید پسته و جایگاه آن در ایران جستاری را نوشت (محمدخانی، 1376).

کلمه پسته یک واژه ایرانی بسیار کهن است. منشأ و اصل این کلمه به سرزمین مبدأ و گهواره اولین درختان پسته جهان مربوط می شود. بنابراین کلمه پسته از گویش مردمان مستقر در محدوده پسته خیز ایالت خراسان اخذ شده است (ابریشمی، 1373).سابقه کشت و کار این محصول در ایران مربوط به 4-3 هزار سال قبل است و در شهرهای دامغان و قزوین پیشینه­ایی طولانی دارد، ولی در مناطق کرمان، اصفهان و یزد سابقه کشت و کار آن بصورت باغداری به 250 سال قبل می­رسد ( شیبانی و همکاران،1374).

1-3-3- طبقه بندی گیاهی:

پسته ای که هم اکنون در دسترس است به نام pistachia VERA.L.از خانواده Anacardiaceae، تنها گونه تجارتی و قابل خوردن است که بین یازده گونه دیگر شناسایی شده است. مشخصات عمده این ژانر تولید سقز (تربانتین) است.

. گیاهان این خانواده دارای حدود 75 جنس و 600 گونه هستند که اکثـرا در نواحـی گرمسیری و نیمه گرمسیری[8] جهان پراکـنده­اند. واژه Pistaهمان جنس پسته است ،از ریشه کلمه فارسی پسته Pista یا Pstaاست و اصطلاح لاتینPistacia نیز از آن مشتق شده است (سمیع وهمکاران، 1384).

گیاهان دیگری مانند (casHeu )آکاژوی برزیلی،‌ (Mango) (انبه) (poison oak) سماق وحشی، (poison ivy)میخک سم ،‌ فلفل درختی و سماق وابسته به همین خانواده اند که در اغلب نقاط گرمسیری پیدا می شوند(درویشیان،1374).

درخت پسته دو پایه (مانند خرما) است یعنی دارای گلهای نر و ماده روی پایه های جداگانه است که بهر حال تولید محصول در آن بسته به همراه بودن هر دو پایه با هم است. گلهای ماده بدون گلبرگ و شهد (نکتار) است که برعکس سایر گلها زنبور عسل را به خود جذب نمی کند و در نتیجه باید به وسیله گلهای نر تلقیح بشود و گرده گل نر به کمک باد پراکنده می شود و گلهای ماده را تلقیح می کند. درخت پسته مانند سایر درختان میوه سردسیری خزان کننده است که در اثر ریزش برگ در پاییز به خواب زمستانه نیاز دارد تا در بهار آینده مجدداً بیدار شود و تجدید حیات کند.

سیستم ریشه بندی درخت پسته از آن دسته ریشه هایی است که به اصطلاح «آب یاب» است به این معنا که در عمق زمین تا جایی فرو می روند که خود را به آب یا به سقف سفره آب زیرزمینی برسانند و به همین دلیل است که تا مدت مدیدی قادر به تحمل تشنگی هستند (درویشیان،1374).

درخت پسته قبل از پنج سالگی ثمر می دهد و در 10-12 سالگی به بار اصلی می نشیند. پسته درختی است طویل العمر (400 ساله آن در رفسنجان و کهنسال تر از آن در آرامگاه احمد جامی در تربت جام هنوز پابرجا است(.

1-3-4- گونه های جنس پسته:

جنس پسته دارای 11 گونه است (ابریشمی، 1373). مشخصات اصلی در تفکیک و شناسایی گونه­ها، خصوصیات برگ مثل وجود یا عدم وجود بال در قاعده برگ[9] متناوب بودن، شانه­ایی بودن، خزان کننده یا همیشه سبز بودن در درجه اول و خصوصیات میوه و گل در درجه دوم اهمیت می­باشد. نامگذاری گونه­های پسته دارای تنوع زیادی بوده و شرح کاملی از گونه­ها و صفات اساسی و کلی در تفکیک و شناسایی آنها بطور یک­جا منتشر نشده است و اطلاعات موجود فقط بر اساس فلور کشورهای مختلف می­باشد، بنابراین احتمال این وجود دارد که گیاه شناسان مختلف، گونه های یکسانی را تحت اسامی متفاوتی انتشار داده باشند و یا بالعکس. در هر حال گونه­ها و یا هیبریدهای این جنس به دو دسته کلی که شامل گونه های اهلی (P. vera) و گونه های وحشی است، تقسیم می­شوند.

در ایران جامعه جنگلهای پسته اهلی در منطقه سرخس (شمال شرق خراسان)، جنوب غربی ترکمنستان تا شمال غرب مرز افغانستان در مساحتی بالغ بر 12000 هکتار وجود دارند، این جامعه معمولا خالص بوده و کمتر گونه های دیگری در آن وجود دارد، چیزی که هم اکنون به ­عنوان پسته خوراکی وجود دارد شامل انواع رقم­ها و واریته­هاست و بر اساس فرم و شکل میوه به دو دسته کلی کشیده و بلند (بادامی) و گرد و کروی (فندقی) تقسیم می­شوند، نوع پسته سرخس که از لحاظ شکل و اندازه کوچکتر است چیزی حد واسط دو نوع قبلی است (شیبانیو همکاران، 1374).

1-3-5- پسته در قم کهن:

سرزمین بسیار کهن قم سابقه طولانی در کشت و تولید محصولات زراعی دارد. اصطخری در سال 340 هجری ضمن توصیف قم نوشته است: "قم دیوار دارد و آب چاه خورند و مردم تنگ معیشت باشند و بهار و تابستان رودخانه بزرگ روان باشد و پسته و فندق بسیار خیزد". کمی بعد یعنی در سال 367 ه ق ابن حوقل نوشته است: "شهر قم میوه ها و درختان پسته و فندق دارد، و در ناحیه جبال تنها در شهر لاشتر فندق هست". حمدالله مستوفی در سال 740 هجری از پسته قم یاد کرده اما به نظر می رسد که حمله ویرانگرانه مغول به ایران در سال 617 ق خسارات فراوانی به باغهای پسته قم وارد کرده،‌ او در گزارش خود نوشته است: « قم از اقلیم چهارم است. هوایش معتدل است و آبش از رودی که از جربادقان می آید و در آنجا نیز همچون آوه،‌ زمستان یخ آب در چاه می بندند تا به هنگام گرما باز می دهد و آب چاهش در پانزده گزی بود و اندکی به شوری مایل بود. ارتفاعش غله و پنبه بسیار بود و از میوه هایش انار و فستق و خربزه و انجیر سرخ نیکوست و در آن شهر درخت سرو سخت نیکو می آید» (ابریشمی، 1373).

1-3-6- سطح زیر کشت پسته :

سطح زیر کشت پسته در سال 1387 حدود 431 هزار هکتار بوده است. استان کرمان با 6،73 درصد سطح بارور پسته مقام اول را داراست.

میزان تولید پسته کشور حدود 192 هزار تن می باشد. استان کرمان با 5/46 درصد تولید پسته کشور در جایگاه نخست قرار دارد. جدول 1-5 سطح زیر کشت و میزان تولید پسته کشور را در سال 1387 نشان می دهد.بنابر جدول (1-5) سطح زیر کشت پسته در استان قم 5/1617 هکتار و میزان تولید 399 تن بوده است.

میزان تولید

سطح کشت باغات(با احتساب درختان مخلوط پراکنده )

نام استان

(تن)

بارور(هکتار)

غیر بارور(هکتار)

دیم

آبی

جمع

دیم

آبی

جمع

دیم

آبی

0

8,9

15,2

0

15.1

123,7

0

 

آذربایجان شرقی

0

4,6

3,2

0

3,2

1,1

0

1,1

آذربایجان غربی

0

0,1

*

0

*

0,1

0

0,1

اردبیل

0

2360,6

2505,6

0

2505,6

1807,7

0

1807,7

اصفهان

0

0

0

0

0

3,1

0

3,1

ایلام

0

6259,1

2431,2

0

2431,2

280,5

0

280,5

تهران

               

چهارمحال و بختیاری

0

3989,8

5215,2

0

5215,2

5387,2

0

5387,2

خراسان جنوبی

3,4

23393,2

23236,8

21,3

23215,5

14373,3

10,3

14363

خراسان رضوی

0

143,4

329,8

0

329,8

184,8

23

161,8

خراسان شمالی

0

16,4

17,5

0

17,5

26,9

0

26.9

زنجان

0

28399,1

9040,9

0

9040,9

2780,2

0

2780,2

سمنان

0

6445,2

5417,8

0

5417,8

969,4

0

969,4

سیستان و بلوچستان

0

4511,3

10623,6

0

10623,6

4119,4

0

4119,4

فارس

0

2301

2811,5

0

2811,5

847,8

0

847,8

قزوین

0

399

1265,3

0

1265,3

352,2

0

352,2

قم

0

3

2,4

0

2,4

0

0

0

کردستان

0

89436,9

279036,1

0

279036,1

11756,2

0

4.9

کرمان

0

15,9

15,1

0

15,1

6,4

0

6.4

کرمانشاه

0

0

0

0

0

22,6

22,6

0

گلستان

0

1,9

6,9

0

6,9

4,9

0

4,9

لرستان

0

5625,2

4901,6

0

4901,6

407,1

0

407,1

مرکزی

0

400

361

0

361

42,5

0

42,5

هرمزگان

0

0

0

0

0

126,2

0

126,2

همدان

0

18527,8

31923,4

0

31923,4

8328,5

0

8328,5

یزد

0

23,6

38

0

38

0

0

0

منطقه جیرفت و کهنوج

3.4

192266

379198

21,3

379176,7

51952

55,9

51896,1

جمع کل کشور

جدول 1-5 سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد پسته کشور به تفکیک استان در سال 1387

واحد:هکتار- تن

1-4-6- ارزش غذایی:

پسته به عنوان یک محصول استراتیژیک جا یگاه خاص را در بین تولیدات کشور مان داردو یکی از اقلام صادراتی مهم را تشکیل داده است که تقریباً قبل از جنگ های داخلی %50صادراتمیوه خشک و طن مارا تشکیل می­داد. پسته افغانی نظر به کیفیت غذائی ورنگ طبیعی اش در جهانشهرت خوب دارد. جدول(11-1) مقدار مواد و عناصر موجوده در یکصد گرم پسته را نشان میدهد.

جدول(6-1): میزان مواد و عناصر موجود در 100 گرم پسته

آب

6.5 گرام

فسفورس

430 ملی گرام

پروتین

19،8 گرام

کلسیم

140 ملی گرام

هایدرایت ها

16،2 گرام

پتاسیم

972 ملی گرام

کاربن

1،2 گرام

مگنیزیم

150 ملی گرام

 دانش امروز برتری های پسته را از پاره ای جهات بر بسیاری از خوراکی­های با انرژی و مناسب از جمله خاویار، میگو، گوشت قرمز و سفیده تخم مرغ، انواع حبوبات، کنجد، نارگیل، انجیر، کشمش، گردو، فندق، بادام، بادام زمینی به اثبات رسانیده است (تاج آبادی, 1376). میزان انرژی حاصل از 100گرم مغز پسته 630 کیلو کالری است (جدول12-1)

جدول (7-1): مقایسه ارزش غذایی پسته با سایر خشکبار

تخم کدو

تخم هندوانه

گردو

بادام

فندق

بادام زمینی

پسته

عناصر غذایی

590

578

694

569

582

573

630

کالری

4.5

6/1

2/3

7/4

2/5

6

6.1

آب (گرم)

30.3

3/32

15

6/18

5/23

25.5

20

پروتئین (گرم)

47

7/45

4/64

1/54

5/51

44

53.8

چربی (گرم)

11.4

4/9

5/13

9/16

1/61

18.8

15.5

موادقندی (گرم)

2.2

7/2

2.1

5/2

6/5

3.4

1.9

سلولز (گرم)

40

50

83

254

0

66

140

کلسیم (میلی گرم)

9.2

5/8

2.1

4/4

0

3

14

آهن (میلی گرم)

0.23

221

4/0

25/0

0

0.91

0.8

ویتامینB1 (میلی گرم)

0.16

16

2/0

67/0

0

0.21

0.24

ویتامینB2 (میلی گرم)

2.9

2

5/1

6/4

0

17.6

1.5

ویتامینP.P یا نیاسین (میلی گرم)

0

0

0

0

0

30

200

ویتامینA ( واحد بین المللی

 

1-4-7- ویژگی­های گیاه­شناسی و گونه­های مهم پسته:

پسته خوراکی با نام علمی .Pistacia verea L از خانواده Anacardiaceae می باشد. این خانواده دارای 11 جنس بوده و پسته اهلی از جنس Pistacia که دارای 11 گونه می باشد و تنها گونه خوراکی آن P. vera بوده و دیگر گونه ها، پسته های وحشی مانند بنه– چاتلانقوش و ... می باشند. پسته خوراکی با اسم انگلیسیPistachioجزء میوه های معتدله خزان دار و دو لپه می باشد. در گروه محصولات خشکباری Nuts طبقه بندی شده، دو پایه بوده و تک جنسی می باشد (درخت نر و ماده جدا از هم) گلها بصورت گل آذین خوشه ای مرکب، جانبی، بدون گلبرگ و نامحدود می باشد. برگهای مرکب شانه ای 3 تا 5 برگچه ای ، میوه شفت نیمه خشک بوده، این گیاه دارای عارضه تناوب (سال آوری میوه) در تولید میوه بوده، گرده افشانی آن با باد انجام می­شود.

جنس Pistaciaدارای 11 گونه است که گونه هایی از آنها از خود، تربانتین یا سقز تراوش می­کنند. سایر گونه­ها عبارتند از:P. atlantica, P. khinjuk, P. mutica, P. tereintus, P. chinensis, P. texana, P. lentiscus, P. mexicana, P. integerrimaاین گیاهان دو یایه، خزان کننده (گونه­های موجود در ایران)، به بلندی 5-2 متر (بلندی درختان پیر تا 10 متر هم می رسد). برگ­ها مرکب 5-3 برگچه­ای و بدون گوشوارک می­باشد. بیشتر گونه های جنس پسته، درختان وحشی و خودرویی است که در برابر خشکی پایدارند. از یازده گونه پسته گزارش شده در دنیا سه گونهP. vera ,P. khinjuk Stoch ,P. mutica L. ,L. به گونه وحشی درایران وجود دارد. گیاهان تیرهAnacardiaceaeبصورت درخت یا درختچه دارای برگهای ساده و یا مرکب هستند.گلهای آنها منظم و گلهای نر و ماده روی دو پایه قرار دارند. گیاهان این تیره دارای 75 جنس و 600 گونه است که بیشتر در مناطق بین استوایی تا معتدله پراکنده است (ابریشمی, 1373).

از نظر گیاه شناسی میوه پسته، در ردیف میوه های شفت گروه بندی می شود. میوه های شفت متشکل از 3 قسمت لایه برونبر خارجی (Exocarp)، لایه میانبر گوشتی (Mesocarp) و لایه درونبر سخت (Endocarp) هستند که درونبر، هسته را می­پوشاند. تفاوت میوه های شفت در بخش خوراکی آنها است. در پسته و بادام هسته (مغز) مصرف خوراکی دارد، در حالیکه سایر میوه های شفت مانند زردآلو و هلو، هسته سخت دارند و میانبر گوشتی بخش خوراکی میوه است. پوست پسته (Hull) پوست استخوانی (Shell) و مغز پسته (Kernel) می­باشد. میوه در زمان نارس بودن سبز رنگ و سپس به رنگ کرم در می­آید. اندوکارپ در هنگام رسیدن میـوه از نوک به شیوه طولی شکافــته می­شود (محمدخانی، 1376).

1-4-8- ارقام پسته:

مهمترین ارقام پسته در ایران عبارتند از: اکبری، کله قوچی، احمد آقایی، اوحدی، بادامی زرند، ممتاز، خنجری، دامغان، شاهپسند، سفید پسته نوق و قزوینی است.

از این ارقام پسته اکبری یکی از ارقام تــجاری و اقتصادی با ارزش است و رقم اوحدی یکی از گسترده­ترین ارقام تجاری است. در باغ­های استان کرمان ارقام اوحدی، کله قوچی، نوقی، ممتاز، شستی، احمد آقایی، چروک خورده، عامری، بهشت آبادی، امیری، اکبری، عنایتی، واحدی، هراتی و غیره در دامغان رقمهای دولاب، خنجری، شاهپسند، عباسعلی، خانی، تجاری 1 و 2، بقالی، در قزوین رقمهای بقالی، کله قوچی، تجارتی، در اردکان سفید پسته، جواد آقایی، بادامی، سرانگشتی، در یزد سفید پسته، فندقی، بادامی و در استان اصفهان فندقی ریز اصفهانی، فندقی درشت اصفهانی و بادامی اصفهانی شناسایی شده است (ابریشمی1373 و محمدخانی 1376).

[1] - Saccarose

[2] - Glucose

[3]- Dextrose

[4]- Formic acid

[5] -Malic acid

[6] - Citric acid

[7]- Tartaric acid

[8]Tropical & sub tropical

[9]Leaf Rarachis